Τα «κλιματικά καταφύγια» ως λύση στις ακραίες θερμοκρασίες
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Καθώς οι θερμοκρασίες σπάνε ρεκόρ στη Λισαβόνα και σε άλλες ευρωπαϊκές πόλεις, η ανάγκη για καταφύγια δροσιάς γίνεται όλο και πιο επιτακτική. Τα σημεία αυτά — γνωστά και ως κλιματικά καταφύγια — είναι χώροι όπως δημόσια πάρκα, βιβλιοθήκες, πολιτιστικά κέντρα, μουσεία ή σχολεία, ανοιχτά στη διάρκεια της ημέρας, ώστε να φιλοξενούν ευάλωτους πολίτες που πλήττονται από τις ακραίες θερμοκρασίες.
Η επίδραση του «αστικού θερμικού νησιού»
Όπως εξηγεί ο επιστήμονας δεδομένων Μανουέλ Μπάνσα:
«Το φαινόμενο της θερμικής νησίδας εντείνεται κατά τη διάρκεια των καυσώνων και παρατηρείται κυρίως στις πόλεις. Οι πόλεις είναι πυκνά δομημένες, με άφθονη άσφαλτο που απορροφά τη θερμότητα. Έτσι, ακόμη και στις έξι ή επτά το απόγευμα, η ζέστη παραμένει έντονη, παρόλο που ο ήλιος έχει πέσει, επειδή το έδαφος έχει αποθηκεύσει θερμότητα. Επιπλέον, τα κτίρια και οι στενοί δρόμοι δυσκολεύουν την κυκλοφορία του αέρα.»
Η περίπτωση της Βαρκελώνης
Η Βαρκελώνη λειτουργεί ως παράδειγμα προς μίμηση για άλλες ευρωπαϊκές πόλεις — όχι επειδή ήταν η πρώτη που δημιούργησε τέτοιους χώρους, αλλά επειδή θέσπισε σαφή κριτήρια για το τι ορίζεται ως «κλιματικό καταφύγιο».
Η ερευνήτρια αστικής προσαρμογής στην κλιματική αλλαγή, Ανα Τέρα Αμορίμ-Μάια, από το Basque Centre for Climate Change (BC3), εξηγεί:
«Δεν μπορεί οποιοσδήποτε χώρος να θεωρηθεί αυτόματα κλιματικό καταφύγιο. Είναι πολύ σημαντικό αυτά τα σημεία να πληρούν ελάχιστα κριτήρια, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πιο ευάλωτων ομάδων του πληθυσμού. Πρέπει, δηλαδή, να υπάρχει ένας στοιχειώδης χώρος για να καθίσει κανείς, να πιει νερό και να χρησιμοποιήσει την τουαλέτα.»
Στη Λισαβόνα, χωρίς επίσημο δίκτυο, αλλά με χάρτη
Αν και στη Λισαβόνα το φαινόμενο της θερμικής δυσφορίας μέσα στα σπίτια είναι έντονο, ο Δήμος δεν έχει ακόμη θεσπίσει επίσημο δίκτυο καταφυγίων. Ωστόσο, ο Μανουέλ Μπάνσα δημιούργησε διαδραστικό χάρτη, όπου οι πολίτες μπορούν να εντοπίσουν σημεία όπως βρύσες, πάρκα, σιντριβάνια, λίμνες, βιβλιοθήκες και δημοτικές πισίνες.
«Υπάρχει μεγάλη απόκλιση θερμοκρασιών μέσα στα σπίτια, και η Λισαβόνα είναι μία από τις χειρότερες πόλεις στην Ευρώπη όσον αφορά την ενεργειακή απόδοση. Αυτό σημαίνει ότι τόσο το καλοκαίρι όσο και τον χειμώνα, οι άνθρωποι δυσκολεύονται να ζεστάνουν ή να δροσίσουν τα σπίτια τους. Επομένως, υπάρχει δημόσια και δημοτική ευθύνη να μετατραπεί ο δημόσιος χώρος σε προέκταση του σπιτιού μας», σημειώνει.
Θερμική καταπόνηση και θνησιμότητα
Η έντονη ζέστη δεν προκαλεί μόνο δυσφορία, αλλά συνδέεται άμεσα και με την αυξημένη θνησιμότητα. Στην Πορτογαλία, κατά την περίοδο θερμικής προειδοποίησης μεταξύ 28 Ιουνίου και 3 Ιουλίου, καταγράφηκαν 284 επιπλέον θάνατοι σε σχέση με τα αναμενόμενα επίπεδα.