Ο αριθμός των Ευρωπαίων πολιτών, που συμμετέχουν στις Ευρωεκλογές μειώνεται διαρκώς, αυξάνοντας τις ανησυχίες για το έλλειμμα δημοκρατικότητας στην Ευρώπη. Παράλληλα, προκύπτει ένα θεμελιώδες ερώτημα: Πως μπορεί να οικοδομηθεί το μέλλον της Ευρώπης, χωρίς την συμμετοχή των πολιτών;
Η εκπομπή Right On επισκέπτεται τη Σλοβακία, τη χώρα με το μεγαλύτερο ποσοστό αποχής από τις ευρω-κάλπες, με στόχο να εντοπίσει τα αίτια του φαινομένου και να καταγράψει τις απόψεις των πολιτών.
Η Σλοβακία έγινε μέλος της Ε.Ε το 2004. Από τότε, σε δυο εκλογικές αναμετρήσεις για την ανάδειξη των εκπροσώπων στην Ευρωβουλή, μόλις το ένα πέμπτο των ψηφοφόρων έδωσε το παρόν στις κάλπες.
Στις τελευταίες Ευρωεκλογές, το 2009, μόλις το 43% του συνολικού εκλογικού σώματος στην Ευρώπη των «27» ψήφισε. Στις πρώτες εκλογές, πριν από τρεις δεκαετίες, το 1979, το αντίστοιχο ποσοστό άγγιξε το 62%.
Το 2009 στην Ελλάδα, η αποχή ξεπέρασε το ποσοστό ρεκόρ του 47%, σημειώνοντας ραγδαία αύξηση 10 ποσοστιαίων μονάδων από το 2004. Μόνο στο Βέλγιο, το Λουξεμβούργο και τη Μάλτα η συμμετοχή παραμένει σταθερά πάνω από το 70%.
Μέρος του προβλήματος εντοπίζεται στην κόπωση του εκλογικού σώματος από τη συχνή προσφυγή στις κάλπες. Τα εγχώρια ζητήματα άλλωστε, αξιολογούνται ως σημαντικότερα. Στην Ελλάδα η διαφορά στα ποσοστά της αποχής ανάμεσα στις εθνικές εκλογές και τις Ευρωεκλογές είναι σταθερά κοντά στο 10%.
Στην Σλοβακία η αντίστοιχη διαφορά είναι χαώδης και φτάνει κοντά στο 40%. Παρά την εκτεταμένη αδιαφορία για τα ευρωπαϊκά θέματα στη χώρα, το ποσοστό αποχής στις τελευταίες Ευρωεκλογές μειώθηκε κατά τρεις ποσοστιαίες μονάδες, σε σχέση με το 2004, αλλά παραμένει εξαιρετικά υψηλό, καθώς ξεπερνάει το 80%.
Η ενθάρρυνση των πολιτών να ασκήσουν το δικαίωμα ψήφου και να ενδυναμώσουν την δημοκρατική νομιμοποίηση των ευρωπαϊκών θεσμών αποτελεί ύψιστης σημασίας ζήτημα για ολόκληρο το ευρωπαϊκό οικοδόμημα.
Πρόσφατα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξέδωσε μια επίσημη σύσταση προς τα κράτη – μέλη. Σύμφωνα με αυτή, τα πολιτικά κόμματα οφείλουν μεταξύ άλλων, να ξεκαθαρίζουν σε ποια ομάδα του Ευρωκοινοβουλίου επιθυμούν να ενταχθούν. Παράλληλα, προτείνεται να ενημερώνουν πριν από τις εκλογές τους ψηφοφόρους τους, ποιόν υποψήφιο επιλέγουν για την προεδρία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Στις αρμοδιότητες του Ευρωκοινοβουλίου περιλαμβάνεται και η εκλογή του πρόεδρου της Κομισιόν, βάσει της πρότασης του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Για την επιλογή αυτή, οι αρχηγοί των κρατών – μελών λαμβάνουν υπόψη τους τη δύναμη των πολιτικών ομάδων στην Ευρωβουλή.
Μια εναλλακτική πρόταση, για να μεγαλώσει το ενδιαφέρον των πολιτών, είναι να καταργηθεί το περιθώριο των τεσσάρων ημερών που δίνεται στις χώρες για την διεξαγωγή της εκλογικής διαδικασίας. Τα κράτη – μέλη, από το 2019 και ύστερα, καλούνται να συμφωνήσουν σε μια κοινή ημερομηνία.
Παράλληλα, αυξάνονται οι φωνές που ζητούν περισσότερη και πιο ξεκάθαρη πληροφόρηση. Μέχρι σήμερα, ελάχιστα πολιτικά κόμματα έχουν δώσει στη δημοσιότητα τις προγραμματικές τους θέσεις για τις εκλογές του 2014.
Η συζήτηση για την επίλυση του προβλήματος της αυξανόμενης αποχής των ψηφοφόρων από τις Ευρωεκλογές έχει ανοίξει. Όλοι πάντως συμφωνούν ότι η τάση που θέλει τους λίγους να αποφασίζουν για τις τύχες των πολλών, πρέπει να ανακοπεί.