Καθώς οι εκλογές πλησιάζουν, το Euronews αναλύει τι θέλουν να κάνουν τα πολιτικά κόμματα σχετικά με το πιο διχαστικό θέμα της πολιτικής ατζέντας: τη μετανάστευση και το άσυλο
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΓια χρόνια, το θέμα ήταν τόσο πολωτικό που τα κράτη μέλη προτιμούσαν να το κρύβουν κάτω από το χαλί και να επικεντρώνονται σε άλλα, λιγότερα «επώδυνα» ζητήματα.
Τα πράγματα άλλαξαν όταν τα κράτη-μέλη κατάφεραν να ξεπεράσουν τις διαφορές τους και στη συνέχεια να καταλήξουν στο «Νέο Σύμφωνο για τη Μετανάστευση και το Άσυλο». Πρόκειται για μια ολοκληρωμένη μεταρρύθμιση που εισήγαγε κανόνες για τη διαχείριση της υποδοχής και της μετεγκατάστασης των αιτούντων άσυλο.
Το Νέο Σύμφωνο εγκρίθηκε από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τον Μάρτιο. Οι φιλοευρωπαϊστές κάνουν λόγο για σημαντικό επίτευγμα, που βεβαίως το αξιοποιούν κατά την προεκλογική τους εκστρατεία.
Βεβαίως, η μεταρρύθμιση δεν έχει εφαρμοστεί στην πράξη. Σε κάθε περίπτωση θα είναι μία από τις κορυφαίες προτεραιότητες της επόμενης θητείας, ιδιαίτερα αφού ο αριθμός των αιτήσεων ασύλου έφτασε τα 1,14 εκατομμύρια το 2023. Πρόκειται για υψηλό επτά ετών.
Ωστόσο, τα κόμματα που διεκδικούν τις έδρες του ευρωκοινοβουλίου έχουν πολύ διαφορετικές προσεγγίσεις: Από τη μεταφορά μεταναστών στην Αφρική, μέχρι τη μεγαλύτερη προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ προσφύγων.
Διαβάστε παρακάτω τι δεσμεύεται να κάνει κάθε κόμμα για τη μετανάστευση και το άσυλο.
ΕΛΚ: Περισσότερη Frontex, περισσότερες προσφορές
Το κεντροδεξιό Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) είναι ο μεγαλύτερος σχηματισμός στο Κοινοβούλιο. Σύμφωνα με όλες τις μετρήσεις αναμένεται να διατηρήσει την πρωτοκαθεδρία.
«Οι κατευθυντήριες αρχές της μεταναστευτικής μας πολιτικής είναι η ανθρωπότητα και η τάξη. Επιδιώκουμε να σταματήσει η ανεξέλεγκτη μετανάστευση», αναφέρει στο πρόγραμμά του.
Το ΕΛΚ είναι αποφασισμένο να ενισχύσει τα εξωτερικά σύνορα και επιθυμεί «αυστηρό» έλεγχο όλων των παράτυπων αφίξεων και «ολοκληρωμένη» ηλεκτρονική παρακολούθηση σε όλα τα σημεία εισόδου. Εάν τα εξωτερικά σύνορα δεν είναι αρκετά ασφαλή, το ΕΛΚ δεν «αποκλείει» την εισαγωγή ελέγχων στα εσωτερικά σύνορα, κάτι που ορισμένες χώρες έχουν ήδη κάνει.
Επιπλέον, το ΕΛΚ προβλέπει ενισχυμένο ρόλο και προϋπολογισμό για την Frontex. Στόχος είναι να αποκτήσει 30.000 εργαζόμενους, αριθμό τριπλάσιο σε σύγκριση με τους 10.000 που σχεδιάζεται να έχει μέχρι το 2027.
Όμως η πιο εντυπωσιακή πρόταση είναι η πρωτοβουλία σύναψης συμφωνιών για τη μεταφορά αιτούντων άσυλο σε «ασφαλείς τρίτες χώρες» εκτός του μπλοκ. «Σε περίπτωση θετικής έκβασης της αίτησης, η ασφαλής τρίτη χώρα θα παράσχει προστασία στον αιτούντα», αναφέρει το μανιφέστο.
Το σχέδιο έχει πολλά κοινά σημεία με το λεγόμενο «σχέδιο Ρουάντα» που το Ηνωμένο Βασίλειο προσπαθεί εδώ και χρόνια να εφαρμόσει και να μεταφέρει μετανάστες στην αφρικανική χώρα.
Όποιος υποβάλλει αίτηση ασύλου στην ΕΕ
Οι αιτούντες άσυλο θα μπορούσαν να μεταφερθούν σε ασφαλή τρίτη χώρα και να κριθεί εκεί το αίτημα που έχουν καταθέσει. Σε περίπτωση θετικού αποτελέσματος, η ασφαλής τρίτη χώρα παρέχει προστασία στον αιτούντα.
Πολλά κόμματα επίσης προτείνουν θεμελιώδείς αλλαγές στην ευρωπαϊκή νομοθεσία για το άσυλο.
Σοσιαλιστές: μια δίκαιη, ανθρώπινη προσέγγιση
Το Κόμμα των Ευρωπαίων Σοσιαλιστών (PES) ζητεί το Νέο Σύμφωνο να εφαρμοστεί με «δίκαιο και ασφαλή» τρόπο, με πλήρη σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της «αξιοπρέπειας του κάθε αιτούντα άσυλο».
Αυτό σημαίνει «ανθρώπινες και αξιοπρεπείς» συνθήκες υποδοχής, νομική βοήθεια για τους αιτούντες, ειδική προστασία για τα παιδιά και καταπολέμηση των διακινητών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΌπως το ΕΛΚ, το PES πιέζει για την ενίσχυση των εξωτερικών συνόρων του μπλοκ και τη συνεργασία με τις χώρες προέλευσης και διέλευσης, όμως διαφοροποιείται σημαντικά σε ένα σημείο.
«Ποτέ δεν θα ποινικοποιήσουμε την ανθρωπιστική βοήθεια, ενώ υποστηρίζουμε μια ευρωπαϊκή αποστολή έρευνας και διάσωσης στη Μεσόγειο». (Από το 2014, περισσότεροι από 28.000 άνθρωποι έχουν χάσει τη ζωή τους στη θάλασσα).
Το PES σκοπεύει επίσης να προωθήσει πολιτικές για να βοηθήσει τους πρόσφυγες να ενσωματωθούν στην αγορά εργασίας, καθώς και να υποστηρίξει τις τοπικές αρχές των περιοχών που δέχονται πρόσφυγες και μετανάστες.
Φιλελεύθεροι: «Σαφήνεια και σταθερότητα»
Η πλατφόρμα των φιλελεύθερων, γνωστή ως «Renew Europe Now», βασίζεται σε 10 προτεραιότητες
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣχετικά με τη μετανάστευση και το άσυλο, η ομάδα υποστηρίζει ότι το θέμα έχει δύο εχθρούς: λαϊκιστές που «πυροδοτούν τις φλόγες του ρατσισμού» και τα δίκτυα λαθρεμπόρων που παίζουν με «τις ελπίδες και τις ζωές των ανθρώπων που προσπαθούν να ξεφύγουν από τη μιζέρια ή τον πόλεμο».
Η καταπολέμηση και των δύο απαιτεί «σαφήνεια και σταθερότητα» για να αυξηθούν οι νομικές εγγυήσεις για όσους φτάνουν στην Ευρώπη, αλλά και να δοθούν περισσότερες ευκαιρίες σε όσους παραμένουν στις χώρες καταγωγής τους.
Οι φιλελεύθεροι τονίζουν την ανάγκη για «οικονομικές νομικές οδούς» για την κάλυψη των κενών θέσεων εργασίας. «Καθώς οι ελλείψεις εργατικού δυναμικού είναι μια πραγματικότητα, πρέπει να ενσωματώσουμε τα ταλέντα που χρειαζόμαστε», υποστηρίζει η πολιτική ομάδα.
Πράσινοι: «Όχι στις βρώμικες συμφωνίες»
«Το δικαίωμα στο άσυλο δεν είναι αντικείμενο διαπραγμάτευσης», δηλώνουν οι Πράσινοι καθώς καταθέτουν μια σειρά από προτάσεις για τη μετανάστευση και το άσυλο.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ομάδα ζητά έναν «υποχρεωτικό μηχανισμό μετεγκατάστασης» για να διασφαλιστεί ότι και τα 27 κράτη μέλη θα επωμιστούν την ευθύνη. Ακόμη, προτείνουν την εισαγωγή «βιζας για το κλίμα» για τα θύματα φυσικών καταστροφών εκτός του μπλοκ καθώς και την προστασία των ΛΟΑΤΚΙ+ αιτούντων άσυλο. Όπως σημειώνουν ενδέχεται να υποστούν διώξεις, ακόμη και αν προέρχονται από μια χώρα που στα χαρτιά είναι «ασφαλής».
Οι Πράσινοι, όπως και το PES, απαιτούν την έναρξη αποστολής έρευνας και διάσωσης υπό την ηγεσία της Ε.Ε. στη Μεσόγειο και προσθέτουν ότι η Frontex θα πρέπει να ενισχύσει τον «ανθρωπιστικό της ρόλο», καθώς και να λογοδοτεί ενώπιον των κοινοβουλίων. Ζητούν επίσης να σταματήσουν οι παράνομες επαναπροωθήσεις στα σύνορα και η «ποινικοποίηση» των ΜΚΟ.
«Οι άνθρωποι δεν ανήκουν στη φυλακή απλώς και μόνο επειδή ζητούν άσυλο», υποστηρίζουν.
Οι Πράσινοι αντιτίθενται στις «βρώμικες συμφωνίες με δικτάτορες», αναφερόμενοι σε συμφωνίες με την Τυνησία και την Αίγυπτο (τις οποίες οι συντηρητικοί στηρίζουν με πάθος) και υποστηρίζουν ότι η σύνδεση της αναπτυξιακής βοήθειας και της διαχείρισης της μετανάστευσης είναι «ανήθικη».
"Δεν μπορούμε να δεχτούμε ότι οι πρόσφυγες και οι μετανάστες γίνονται αντικείμενο εκμετάλλευσης για γεωπολιτικό κέρδος. Οι άνθρωποι δεν πρέπει να είναι όπλο υβριδικού πολέμου", λένε.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΌσον αφορά τις θέσεις εργασίας, η ομάδα προτείνει έναν νέο Κώδικα Μετανάστευσης για να επεκτείνει την πρόσβαση στη βίζα, ευκολότερη πρόσβαση των ξένων φοιτητών στην αγορά εργασίας και μια «ολοκληρωμένη εκστρατεία» για τη νομιμοποίηση των μεταναστών χωρίς έγγραφα («sans-papiers») που ζουν στο μπλοκ.
ECR (ακροδεξιά): «Να αναλάβουν τις ευθύνες τρίτες χώρες»
Δεν αποτελεί έκπληξη η στάση του ακροδεξιού κόμματος των Ευρωπαίων Συντηρητικών και Μεταρρυθμιστών (ECR), το οποίο περιλαμβάνει δυνάμεις όπως οι Fratelli d'Italia (Ιταλία), Νόμος και Δικαιοσύνη (Πολωνία), Vox (Ισπανία) και Νέα Φλαμανδική Συμμαχία (Βέλγιο). Έχει τις πιο ακραίες προτάσεις για τη μετανάστευση και το άσυλο.
Το κόμμα αναφέρει στο μανιφέστο του ότι τα κράτη μέλη δεν πρέπει να αναγκάζουν «τους πολίτες τους να υποδέχονται παράνομους μετανάστες χωρίς τη συγκατάθεσή τους», μια δήλωση που επιτίθεται στο σύστημα της «υποχρεωτικής αλληλεγγύης» που προβλέπεται στο Νέο Σύμφωνο. (Το σύστημα προσφέρει τρεις πιθανές επιλογές σε χώρες, η μία είναι η μετεγκατάσταση.)
Το ECR προτείνει μια στρατηγική για τον έλεγχο "όλων των πιθανών σημείων εισόδου" μέσω αέρος, ξηράς και θάλασσας με βάση μια "βελτιωμένη" συνοριακή υποδομή, ενισχυμένο ρόλο της Frontex και της Europol και νέα μέτρα για την καταπολέμηση της εμπορίας ανθρώπων, την αύξηση των επαναπατρισμών και, κυρίως προωθεί "την συνεργασία με τρίτες χώρες για την εξωτερική ανάθεση της διαχείρισης της μετανάστευσης».
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Στόχος μας είναι να διασφαλίσουμε ότι η πλειονότητα των αιτήσεων για διεθνή προστασία θα αξιολογείται απευθείας εκτός ΕΕ», υποστηρίζουν.
Η πρόταση αυτή υιοθετεί το πρωτόκολλο που υπέγραψε πέρυσι η Ιταλίδα πρωθυπουργός Τζόρτζια Μελόνι για τη διεκπεραίωση έως και 36.000 αιτήσεων ασύλου σε δύο ολοκαίνουργια κέντρα που θα κατασκευαστούν στην Αλβανία.
Μια άλλη ιδέα της Μελόνι είναι η ναυτική αποστολή της ΕΕ για να «μπλοκάρει τις παράνομες αναχωρήσεις», αντί να σώσει τους μετανάστες που βρίσκονται σε κίνδυνο. Η θέση επίσης συμπεριλαμβάνεται στο μανιφέστο. (Σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, οι ναυτικοί αποκλεισμοί θεωρούνται πράξη πολέμου.)
«Για να αποτρέψουμε την κατάχρηση του συστήματος ασύλου, θα επιμείνουμε να χορηγείται άσυλο μόνο σε αληθινούς πρόσφυγες», λέει η ομάδα, χωρίς να εξηγεί τι είναι «αληθινός πρόσφυγας».
Αριστερά: «Ακυρώστε το Νέο Σύμφωνο, διαλύστε τη Frontex»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑντί να έχει μια ξεχωριστή ενότητα αφιερωμένη στη μετανάστευση και το άσυλο, η Αριστερά αντιμετωπίζει το θέμα σε ένα ευρύτερο κεφάλαιο με τίτλο «Συνανάπτυξη, όχι αποικιακή πολιτική και ηγεμονία».
Η ομάδα ζητεί να γκρεμιστεί το «Φρούριο Ευρώπη», αποκηρύσσει την εξωτερική ανάθεση της μεταναστευτικής πολιτικής που βασίζεται στη «χρηματοδότηση αιμοδιψών καθεστώτων» και απαιτεί «υποχρεωτική αλληλεγγύη» μεταξύ όλων των κρατών μελών.
«Εάν η ΕΕ θέλει να μειώσει τον αριθμό των προσφύγων και των μεταναστών, τότε πρέπει να προωθήσει την ειρήνη, τη σταθερότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη στη Μέση Ανατολή, την υποσαχάρια Αφρική και τη Νότια Ασία αντί να συμμετέχει σε στρατιωτικές επεμβάσεις, να πυροδοτεί εμφύλιους πολέμους και να εκμεταλλεύεται τους φυσικούς πόρους.», αναφέρεται στο μανιφέστο.
Η Αριστερά λέει ότι το Νέο Σύμφωνο πρέπει να «ακυρωθεί» επειδή, κατά την άποψή της, καταδικάζει τους αιτούντες άσυλο σε κράτηση και απέλαση. Εξίσου αξιοσημείωτη είναι η ξεκάθαρη πρότασή για «διάλυση» της Frontex.
Ταυτότητα και Δημοκρατία: «Λείπει η δράση»
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ακροδεξιά, η οποία περιλαμβάνει ομάδες όπως η Alternative für Deutschland (Γερμανία), η Rassemblement National (Γαλλία) και η Lega (Ιταλία), δεν έχει δημοσιεύσει μανιφέστο ενόψει των εκλογών του Ιουνίου – τουλάχιστον όχι ακόμη.
Σε μια δήλωση αρχών που εγκρίθηκε το 2022, η ID απέρριψε «τον τρόπο με τον οποίο η Ευρωπαϊκή Ένωση θολώνει περαιτέρω τα σύνορα της Ευρώπης και κάνει λόγο για ευρωπαίους πολίτες που δεν φυλάσσονται και δεν προστατεύονται».