Η δήλωση αυτή έρχεται λίγες μόλις ημέρες μετά την ολοκλήρωση της έγκρισης του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, με το οποίο ολοκληρώθηκαν σχεδόν τέσσερα χρόνια σκληρών διαπραγματεύσεων
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜια ομάδα 15 κρατών μελών, με επικεφαλής τη Δανία, απηύθυναν κοινή έκκληση για συνεργασία με τρίτες χώρες, ώστε να υπάρξει διαχείριση του μεταναστευτικού προβλήματος, υποστηρίζοντας ότι η "μη βιώσιμη" αύξηση των παράτυπων αφίξεων που παρατηρείται τα τελευταία χρόνια δικαιολογεί τη σκέψη "έξω από το κουτί".
"Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα πρέπει να ενισχύσουν τη συμβολή τους σε ισότιμες, εποικοδομητικές και ευρείες εταιρικές σχέσεις με χώρες-κλειδιά, ιδίως κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, αλλάζοντας την εστίασή μας από τη διαχείριση της παράτυπης μετανάστευσης στην Ευρώπη στη στήριξη των προσφύγων καθώς και των κοινοτήτων υποδοχής στις περιοχές προέλευσης", γράφουν.
"Εάν επιθυμούμε να προωθήσουμε τις προσπάθειές μας για να σπάσουμε τις δομές κινήτρων που οδηγούν τις παράτυπες μετακινήσεις και τα επικίνδυνα ταξίδια προς την Ευρώπη, είναι απαραίτητες συμπληρωματικές προσπάθειες", προσθέτουν.
Η επιστολή, που φέρει ημερομηνία 15 Μαΐου αλλά δημοσιοποιήθηκε την Πέμπτη, απευθύνεται στους υψηλόβαθμους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Εκτός από τη Δανία, υποστηρίζεται από τη Βουλγαρία, την Τσεχική Δημοκρατία, την Εσθονία, την Ελλάδα, την Ιταλία, την Κύπρο, τη Λετονία, τη Λιθουανία, τη Μάλτα, τις Κάτω Χώρες, την Αυστρία, την Πολωνία, τη Ρουμανία και τη Φινλανδία, αντανακλώντας μια διακομματική συναίνεση.
Η τετρασέλιδη δήλωση παραθέτει ιδέες και προτάσεις που σκοπίμως αποσκοπούν στη μερική μετατόπιση των καθηκόντων από τις εθνικές αρχές στις γειτονικές χώρες.
Οι υπογράφοντες πιέζουν για "ολοκληρωμένες, αμοιβαία επωφελείς και διαρκείς εταιρικές σχέσεις" με τα κράτη που βρίσκονται κατά μήκος των μεταναστευτικών οδών, ακολουθώντας το παράδειγμα των συμφωνιών που έχει συνάψει η ΕΕ με την Τουρκία, την Τυνησία και την Αίγυπτο, οι οποίες προβλέπουν εκατομμύρια ή και δισεκατομμύρια σε κονδύλια της ΕΕ με αντάλλαγμα ισχυρότερους συνοριακούς ελέγχους.
Η στρατηγική αυτή, λένε, θα πρέπει επίσης να βασιστεί στο πρωτόκολλο που υπεγράφη πέρυσι μεταξύ της Ιταλίας και της Αλβανίας, βάσει του οποίου η Ρώμη σχεδιάζει να αναθέσει τη διεκπεραίωση έως και 36.000 αιτήσεων ασύλου ετησίως στη βαλκανική χώρα.
Το πρωτόκολλο, που έγινε χωρίς την παρέμβαση των Βρυξελλών, διαφέρει σημαντικά από τις συμφωνίες της ΕΕ με την Τυνησία και την Αίγυπτο, καθώς αυτές δεν περιλαμβάνουν διατάξεις για τη μεταφορά των αιτούντων άσυλο από το ένα μέρος στο άλλο, κάτι που είναι εξαιρετικά αμφιλεγόμενο.
Όμως οι υπογράφοντες πιστεύουν ότι αυτός είναι ο σωστός δρόμος και καλούν το μπλοκ να διερευνήσει λύσεις με στόχο τη "διάσωση μεταναστών στην ανοικτή θάλασσα και τη μεταφορά τους σε προκαθορισμένο τόπο ασφαλείας σε χώρα εταίρο εκτός ΕΕ".
Η επιστολή φαίνεται να είναι σκόπιμα χρονικά προσαρμοσμένη ώστε να συμπέσει με την ολοκλήρωση της έγκρισης του Νέου Συμφώνου για τη Μετανάστευση και το Άσυλο, της συνολικής μεταρρύθμισης που προβλέπει κοινούς και συλλογικούς κανόνες για όλα τα κράτη μέλη. Η αναμόρφωση έλαβε την Τρίτη την τελική της έγκριση και θα χρειαστούν δύο χρόνια από τώρα για να καταστεί πλήρως εφαρμόσιμη.
Αξίζει να σημειωθεί ότι η Δανία, η εμπνεύστρια χώρα, έχει μια μακροχρόνια ρήτρα εξαίρεσης από τον Χώρο Ελευθερίας, Ασφάλειας και Δικαιοσύνης (ΧΕΑΔ) και, ως εκ τούτου, δεν δεσμεύεται από το Νέο Σύμφωνο.
Η Επιτροπή δήλωσε ότι θα αναλύσει προσεκτικά την επιστολή, την οποία χαρακτήρισε "πολύπλοκη" και "περιεκτική", και τόνισε ότι η εστίαση τα επόμενα χρόνια θα είναι η εφαρμογή της συμφωνηθείσας μεταρρύθμισης.
"Συμπληρωματικές προσπάθειες
Οι υπογράφοντες επαινούν το Νέο Σύμφωνο και λένε ότι παρέχει ένα ισχυρό νομικό πλαίσιο για την αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης. Ωστόσο, όπως αναφέρουν "απαιτούνται συμπληρωματικές προσπάθειες".
Η μετατόπιση, συνεχίζουν, θα πρέπει να εφαρμοστεί και στο ζήτημα των επιστροφών, ένα ευαίσθητο σημείο της μεταναστευτικής πολιτικής της ΕΕ. Για χρόνια, τα κράτη μέλη αγωνίζονται να διασφαλίσουν ότι οι αιτούντες στους οποίους αρνούνται τη διεθνή προστασία (επειδή, για παράδειγμα, είναι οικονομικοί μετανάστες) στέλνονται πράγματι πίσω στις χώρες από τις οποίες προήλθαν.
Παρά τις προσπάθειες των Βρυξελλών και των άλλων πρωτευουσών, το ποσοστό επιστροφής παραμένει υποτονικό και κυμαίνεται μεταξύ 25% και 30%.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ συνασπισμός των 15 χωρών αναφέρει ότι η εξωτερική ανάθεση μπορεί επίσης να βοηθήσει σε αυτό το θέμα με τη δημιουργία "μηχανισμών κόμβων επιστροφής" εκτός του μπλοκ, "όπου θα μπορούσαν να μεταφερθούν οι επαναπατριζόμενοι ενώ περιμένουν την οριστική απομάκρυνσή τους." Δεν αναφέρεται συγκεκριμένη τοποθεσία.
Μια άλλη πρόταση θα συνεπαγόταν την αποστολή των αιτούντων άσυλο σε μια "ασφαλή εναλλακτική τρίτη χώρα" και την ολοκλήρωση της διαδικασίας εκεί, ώστε να μειωθεί η πίεση στις εθνικές αρχές. Η έννοια της "ασφαλούς τρίτης χώρας", την οποία η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει να αναθεωρήσει στο πλαίσιο του Νέου Συμφώνου, έχει επανειλημμένα αμφισβητηθεί από ΜΚΟ, οι οποίες υποστηρίζουν ότι οι άνθρωποι μπορεί να αντιμετωπίζουν διώξεις και να κακομεταχειρίζονται σε χώρες που, στα χαρτιά, είναι σταθερές.
Τέλος, οι υπογράφοντες πιέζουν για αυστηρότερους κανόνες για την καταπολέμηση της εργαλειοποίησης των μεταναστεύσεων, κάτι που ήδη προβλέπεται στο Νέο Σύμφωνο, και για την πάταξη της εμπορίας ανθρώπων και της λαθραίας διακίνησης.
"Επαναλαμβάνουμε ότι όλα τα νέα μέτρα πρέπει να εφαρμόζονται σε πλήρη συμμόρφωση με τις διεθνείς νομικές μας υποχρεώσεις, συμπεριλαμβανομένης της αρχής της μη επαναπροώθησης, καθώς και του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ", γράφει ο συνασπισμός.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ μεγάλος αριθμός των υπογραφόντων - περισσότερα από τα μισά από τα 27 κράτη μέλη - υποδηλώνει ότι το σχέδιο είναι έτοιμο να αναρριχηθεί υψηλότερα στην ημερήσια διάταξη και δίνει μια ένδειξη για το πού θα κατευθυνθεί το μπλοκ μετά τις επερχόμενες εκλογές για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.