Euro 2024: Το ποδόσφαιρο αποδεικνύει τη δύναμή του να εμπνέει αλλά και να διχάζει

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Το Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα πλησιάζει στην ολοκλήρωσή του στο Olympiastadion του Βερολίνου - όπου η Ισπανία θα αντιμετωπίσει είτε την Αγγλία είτε την Ολλανδία για το τρόπαιο της διοργάνωσης.

Ο εθνικισμός στο ποδόσφαιρο μπορεί να εκδηλωθεί με ριζοσπαστικούς και διχαστικούς τρόπους, αντικατοπτρίζοντας συχνά ευρύτερες κοινωνικές εντάσεις και επιδεινούμενος από πολιτικές ομάδες και την οπαδική κουλτούρα.

Καθ' όλη τη διάρκεια του Euro, επεισόδια εθνικιστικής συμπεριφοράς αμαύρωσαν αρκετούς αγώνες σε όλη τη Γερμανία. Ούγγροι και Γερμανοί οπαδοί αντιμετώπισαν κατηγορίες για ναζιστικούς χαιρετισμούς, ενώ Τούρκοι οπαδοί σε γερμανικές πόλεις παρατηρήθηκαν να χρησιμοποιούν τον χαιρετισμό των "γκρίζων λύκων" - σύμβολο που συνδέεται με τον τουρκικό εθνικισμό.

Στο Ντόρτμουντ, Αλβανοί και Τούρκοι οπαδοί ανέμιζαν τη σημαία της "Μεγάλης Αλβανίας". Μια φωτογραφία Γερμανών οπαδών που αγόραζαν ποδοσφαιρικές φανέλες με τον αριθμό "44" έγινε viral αφού τα μέσα ενημέρωσης επισήμαναν την ομοιότητά τους με τις στολές των ναζιστικών SS. Οι ποδοσφαιρικές στολές απαγορεύτηκαν αργότερα από την Adidas.

Κροάτες και Σέρβοι οπαδοί συγκρούστηκαν για ιστορικά και πολιτικά σύμβολα, με κατηγορίες για ρητορική μίσους και προκλητικές χειρονομίες. Οι Αυστριακοί οπαδοί προκάλεσαν επίσης διαμάχη αποκαλύπτοντας ένα πανό με το σύνθημα "Υπερασπιστείτε την Ευρώπη", το οποίο συνδέεται με το ακροδεξιό "Ταυτόσημο Κίνημα", γνωστό για την αντιμεταναστευτική του στάση.

Αρκετά περιστατικά ώθησαν την UEFA να επιβάλει κυρώσεις σε παίκτες και να ανανεώσει τις εκκλήσεις για αυστηρότερα μέτρα κατά των εθνικιστικών εκφράσεων κατά τη διάρκεια ποδοσφαιρικών εκδηλώσεων.

Οι εντάσεις κορυφώθηκαν όταν η Αυστρία αντιμετώπισε την Τουρκία, όπου οι Αυστριακοί οπαδοί φέρεται να φώναζαν εθνικιστικά συνθήματα.

Μετά τη νίκη της Τουρκίας με 2-1 στις 2 Ιουλίου, ο Τούρκος παίκτης Merih Demiral έκανε τον χαιρετισμό των "Γκρίζων Λύκων", εντείνοντας τη διαμάχη του τουρνουά γύρω από τα εθνικιστικά συναισθήματα.

Η χειρονομία -που περιλαμβάνει το μεσαίο και το παράμεσο δάχτυλο που κρατούνται κάτω με τον αντίχειρα- συμβολίζει τους Γκρίζους Λύκους, ένα υπερεθνικιστικό κίνημα στην Τουρκία που συνδέεται με τον εξτρεμισμό, τον ρατσισμό και τη βία. Αν και δεν έχει απαγορευτεί παγκοσμίως, η χρήση της προκάλεσε την κριτική των γερμανικών αρχών και οδήγησε στην αποβολή του Ντεμιράλ για δύο παιχνίδια.

Εθνική υπερηφάνεια ή εθνικισμός;

Ο Ντεμιράλ υπερασπίστηκε τις ενέργειές του ως υπερήφανη έκφραση της τουρκικής ταυτότητας.

"Ο χαιρετισμός, που συνδέεται με υπερεθνικιστικά αισθήματα και εξτρεμιστικές ομάδες όπως οι Γκρίζοι Λύκοι, έχει ιστορική σχέση με πράξεις βίας και μισαλλοδοξίας. Παρά τους ισχυρισμούς ότι αποτελεί σύμβολο της τουρκικής υπερηφάνειας, η σύνδεσή του με τις θηριωδίες και τον ακροδεξιό εθνικισμό δεν μπορεί να παραβλεφθεί. Αυτοί που υπερασπίζονται τον χαιρετισμό συχνά παραβλέπουν τις σκοτεινές προεκτάσεις και το ιστορικό του πλαίσιο, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης του κατά τη διάρκεια σφαγών και επιθέσεων", δήλωσε Τούρκος ερευνητής που μίλησε υπό τον όρο της ανωνυμίας λόγω ανησυχιών για την ασφάλεια.

Οι επικριτές υποστηρίζουν ότι τέτοιες χειρονομίες διαιωνίζουν τις διαιρέσεις και προωθούν τον αποκλειστικό εθνικισμό. Επιπλέον, η υπεράσπιση του χαιρετισμού από άτομα που πρόσκεινται σε φαινομενικά αριστερά κόμματα όπως το CHP (Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα) αναδεικνύει τις αντιφάσεις εντός της τουρκικής πολιτικής, όπου τα εθνικιστικά αισθήματα μπορούν να υπερβούν τις κομματικές γραμμές. Σύμφωνα με την ερευνήτρια, η διαμάχη υπογραμμίζει τις ευρύτερες κοινωνικές εντάσεις στην Τουρκία σχετικά με την ταυτότητα, τον εθνικισμό και την κληρονομιά πολιτικών ιδεολογιών όπως ο κεμαλισμός (γνωστός και ως ατατουρκισμός), οι οποίες παρά τις κοσμικές φιλοδοξίες, έχουν επίσης διαιωνίσει ξενοφοβικές και αποκλειστικές συμπεριφορές.

Πριν από τον προημιτελικό αγώνα της Τουρκίας με την Ολλανδία το περασμένο Σαββατοκύριακο, η πορεία των Τούρκων οπαδών στο Βερολίνο διαλύθηκε από την αστυνομία, λόγω της απεικόνισης της χειρονομίας πολλών οπαδών. Οι οπαδοί, οι οποίοι είχαν εισιτήριο για τον αγώνα, ενθαρρύνθηκαν στη συνέχεια να κατευθυνθούν προς το γήπεδο, όπου τους υποδέχθηκαν χιλιάδες Ολλανδοί οπαδοί.

'Naar links! Naar rechts!

Οι Ολλανδοί οπαδοί κάνουν θραύση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης με τον ενθουσιώδη χορό τους στον ολλανδικό κομματικό ύμνο "Links Rechts" των Snollebollekes. Πριν από την παραδοσιακή πορεία των οπαδών προς το γήπεδο, το Euronews πήρε συνέντευξη από τον Henk van Beek, πρόεδρο του Oranje Bus, ενός χαρακτηριστικού πορτοκαλί διώροφου λεωφορείου που αγοράστηκε το 2004 για να ταξιδέψει στο Euro στην Πορτογαλία. Από τότε, το λεωφορείο συνοδεύει τους Ολλανδούς οπαδούς σε κάθε τουρνουά, συμπεριλαμβανομένων μακρινών προορισμών όπως το Κατάρ και η Βραζιλία.

Σύμφωνα με τον van Beek, το λεωφορείο δεν προοριζόταν αρχικά για πορείες οπαδών όταν αγοράστηκε πριν από δύο δεκαετίες. "Αρχικά, ήταν μόνο για φίλους - για να παρκάρει στα κέντρα των πόλεων, να παίζει μουσική και να δούμε τι θα συμβεί. Σκεφτήκαμε ότι θα μπορούσε να διαρκέσει έξι ή οκτώ χρόνια", εξήγησε. "Αντ' αυτού, είναι μαζί μας σε κάθε σημαντικό τουρνουά της ολλανδικής εθνικής ομάδας από το 2004, απαιτώντας μας ακόμη και να το ανασύρουμε από λιμάνια σε χώρες όπως το Κατάρ και η Βραζιλία όπου παίζουμε".

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Στο διαδίκτυο, οι Ολλανδοί οπαδοί έχουν τραβήξει την προσοχή με τον συγχρονισμένο χορό τους, που τροφοδοτείται από το τραγούδι "Links Rechts", το οποίο έκανε αρχικά το ντεμπούτο του το 2015. Σύμφωνα με τον Henk van Beek, πρόεδρο του Oranje Bus, ο ύμνος απέκτησε δυναμική κατά τη διάρκεια ενός εκτός έδρας αγώνα το 2016 στη Σουηδία, όπου 600 οπαδοί συγκεντρώθηκαν πίσω από το λεωφορείο. "Η δημοτικότητά του αυξήθηκε περαιτέρω κατά τη διάρκεια του Ευρωπαϊκού Κυπέλλου γυναικών 2017 στην Ολλανδία, που συνέπεσε με τη νίκη της ολλανδικής ομάδας", σημείωσε. "Το παίξαμε και στις έξι πόλεις κατά τη διάρκεια του τουρνουά και έγινε αμέσως επιτυχία. Πλέον αποτελεί βασικό στοιχείο κάθε φορά που μαζευόμαστε και το είδαμε να μεγαλώνει μαζί με τον ενθουσιασμό των Ολλανδών φιλάθλων".

Ο Van Beek, ο οποίος είναι επίσης DJ κατά τη διάρκεια πορειών οπαδών, μοιράστηκε: "Εκτός από το 'Links Rechts', παίζω συχνά ένα άλλο αγαπημένο ολλανδικό τραγούδι από το 1988, το 'Wij houden van Oranje'. Αυτά τα τραγούδια ενσαρκώνουν το πάθος μας για το πορτοκαλί χρώμα", δήλωσε στο Euronews.

Τέσσερις εβδομάδες απόδρασης;

Όταν αναλογίζονται τα ποδοσφαιρικά τουρνουά, πολλοί Γερμανοί θυμούνται με αγάπη το "καλοκαιρινό παραμύθι" του 2006. Ήταν μια εποχή που ολόκληρο το έθνος συσπειρώθηκε πίσω από την ομάδα τους και για πολλούς σηματοδότησε μια στιγμή νεοαποκτηθείσας υπερηφάνειας για τη γερμανική τους ταυτότητα. Υπό το σύνθημα "ο κόσμος ως φιλοξενούμενος στο σπίτι ενός φίλου", η ατμόσφαιρα έμοιαζε ειδυλλιακή, έστω και για έναν φευγαλέο μήνα το 2006. Ωστόσο, από τότε, αυτό το αγαπημένο "Sommermärchen" έχει αμαυρωθεί από κατηγορίες διαφθοράς, ρίχνοντας σκιά στην ακεραιότητα της απόφασης φιλοξενίας λόγω υποψιών για αθέμιτες πληρωμές.

Τουρνουά ποδοσφαίρου όπως το Euro και το Παγκόσμιο Κύπελλο προσφέρουν μια σύντομη ανάπαυλα από την πραγματικότητα για τους φιλάθλους, παρέχοντας μια μορφή απόδρασης. Ως εκ τούτου, δεν αποτέλεσε έκπληξη το γεγονός ότι οι προσδοκίες ήταν υψηλές ενόψει του φετινού Euro, με την ελπίδα να ζήσουν ένα "Sommermärchen 2.0".

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ανταποκρίθηκε το τουρνουά στις προσδοκίες αυτές; Σύμφωνα με τον van Beek, ναι. "Σε αυτούς τους ταραχώδεις καιρούς, πιστεύω ότι αυτό το τουρνουά προώθησε την ενότητα", παρατήρησε. Εν μέσω περιπτώσεων εθνικισμού, το τουρνουά προκάλεσε επίσης χαρά, ενθουσιασμό και συντροφικότητα, με τους Ευρωπαίους να δημιουργούν νέες φιλίες.

Η θετική ατμόσφαιρα ήταν τόσο μεταδοτική που ορισμένοι οπαδοί άλλαξαν ακόμη και πίστη, φορώντας φανέλες άλλων χωρών μετά τον αποκλεισμό της δικής τους ομάδας. Φαίνεται ότι το ποδόσφαιρο κατάφερε να ενώσει λίγο τους Ευρωπαίους - έστω και για τέσσερις εβδομάδες - οι άνθρωποι έκαναν φίλους και έζησαν το δικό τους προσωπικό καλοκαιρινό παραμύθι 2024.