Γιατί η Σλοβενία «φρενάρει» τις Βρυξέλλες; Πώς επιλέγουν οι χώρες τους επιτρόπους της ΕΕ;

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Η καθυστέρηση των κοινοβουλευτικών διαδικασιών στη Σλοβενία σημαίνει πως δεν θα μάθουμε τη σύνθεση της επόμενης Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τουλάχιστον μία εβδομάδα ακόμα.

Δεν είναι η μόνη φορά που η επιλογή ενός Επιτρόπου έχει προκαλέσει πολιτικά προβλήματα, δεδομένου ότι τα 27 κράτη - μέλη επιλέγουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους τους υποψηφίους τους για το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ. Το Euronews σας παρουσιάζει μερικά από τα σημαντικότερα σημεία.

Τα κριτήρια

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η επικεφαλής της Επιτροπής που διορίστηκε για μια ακόμη θητεία, ζήτησε από τις εθνικές κυβερνήσεις να στείλουν υποψηφιότητες- μόλις έχει τον πλήρη κατάλογο, θα ανακοινώσει τα χαρτοφυλάκια που θα πάρει ο καθένας.

Σύμφωνα με τη συνθήκη της ΕΕ, οι υποψήφιοι για να υπηρετήσουν στην εκτελεστική εξουσία της ΕΕ πρέπει να είναι ικανοί, ανεξάρτητοι και αφοσιωμένοι στην Ευρώπη. Ωστόσο, η φον ντερ Λάιεν πρέπει να βεβαιωθεί ότι θα λάβει ονόματα υψηλής ποιότητας, καθώς οι ευρωβουλευτές θα εξετάσουν αυτά τα κριτήρια όταν αποφασίσουν αν θα εγκρίνουν το νέο εκτελεστικό όργανο.

Έχει πει ότι θέλει ανθρώπους με εμπειρία σε ανώτερα κλιμάκια της κυβέρνησης, της διπλωματίας ή των θεσμικών οργάνων της ΕΕ - και έχει απορρίψει αρκετούς που δεν ανταποκρίνονταν στις απαιτήσεις, ιδίως όταν έθεταν σε κίνδυνο τον στόχο της για ισόρροπη εκπροσώπηση των δύο φύλων.

Πώς οι χώρες επιλέγουν υποψήφιους

Ο ακριβής τρόπος με τον οποίο κάθε χώρα επιλέγει τον υποψήφιό της ποικίλλει - και μερικές φορές γίνεται καυτό πολιτικό θέμα.

Στην περίπτωση της Σλοβενίας, η υποψήφια, η διπλωμάτης Μάρτα Κος, επελέγη επίσημα από την κυβέρνηση μόλις τη Δευτέρα 9 Σεπτεμβρίου, μετά από αντικατάσταση της τελευταίας στιγμής του Τόμας Βέσελ.

Ο Βέσελ, πρώην επικεφαλής του εθνικού Ελεγκτικού Συνεδρίου, είχε αρχικά προταθεί πριν από το καλοκαίρι, μια απόφαση που επιβεβαιώθηκε εκ νέου από την κυβέρνηση μόλις την περασμένη εβδομάδα (3 Σεπτεμβρίου), προτού η Λιουμπλιάνα υποχωρήσει και συμφωνήσει να στείλει μια γυναίκα.

Αυτή η στροφή δημιουργεί πολιτική θύελλα στη Σλοβενία, η οποία απειλεί να καθυστερήσει περαιτέρω τα σχέδια της φον ντερ Λάιεν.

Σύμφωνα με τον νόμο, η Κος πρέπει τώρα να παραστεί σε ακρόαση της Επιτροπής Υποθέσεων της ΕΕ της σλοβενικής Εθνοσυνέλευσης, η οποία είχε αρχικά προγραμματιστεί για αύριο (13 Σεπτεμβρίου).

Αν και οι απόψεις των βουλευτών δεν είναι δεσμευτικές, ο πρόεδρος της επιτροπής Φρανκ Μπρέζνικ απείλησε να καθυστερήσει την ακρόαση έως και δύο εβδομάδες, ενώ θα λάβει περισσότερες λεπτομέρειες σχετικά με τις πιέσεις που άσκησε η κυβέρνηση στον Βέσελ για να παραιτηθεί, σύμφωνα με τα σλοβενικά μέσα ενημέρωσης.

Ο εκπρόσωπος της Επιτροπής Έρικ Μάμερ ανέφερε τα γεγονότα στη Σλοβενία ως τον επίσημο λόγο για την καθυστέρηση της παρουσίασης του πλήρους καταλόγου των υποψηφίων και των χαρτοφυλακίων τους που έπρεπε αρχικά να υποβληθεί αυτή την εβδομάδα (11 Σεπτεμβρίου).

Η ακρόαση της Κος δίνει βολικά στη φον ντερ Λάιεν μερικές ακόμη ημέρες για να προσαρμόσει την κορυφαία ομάδα της -όχι μόνο λόγω των ανησυχιών των αριστερών ευρωβουλευτών σχετικά με την ισορροπία των φύλων και την ανάθεση πολιτικών.

Αλλά η απειλή του Μπρέζνικ θα μπορούσε να συνεπάγεται μια πολύ μεγαλύτερη καθυστέρηση.

Σε άλλες χώρες -όπως η Λιθουανία- η διαδικασία είναι μάλλον διαφορετική: η επιλογή πρέπει να εγκριθεί από τους νομοθέτες, αφού συμφωνήσουν τόσο ο πρωθυπουργός όσο και ο πρόεδρος, κάτι που έχει επίσης δημιουργήσει πονοκεφάλους.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο αρχικός επικρατέστερος υποψήφιος, ο υπουργός Εξωτερικών Γκαμπριέλιους Λάντσμπεργκις, αναγκάστηκε να παραιτηθεί αφού ο ανεξάρτητος πρόεδρος Γκιτάνας Ναουσέδα απείλησε να ασκήσει βέτο.

Ωστόσο, αυτή η πολυπλοκότητα μπορεί κάλλιστα να είναι ο λόγος για τον οποίο το Βίλνιους δεν εκπλήρωσε την απαίτηση της φον ντερ Λάιεν να προτείνει τόσο ένα ανδρικό όσο και ένα γυναικείο όνομα για τη θέση.

"Στη λιθουανική περίπτωση, έχουμε μια τόσο περίπλοκη διαδικασία διορισμού που για εμάς ακόμη και το να προτείνουμε έναν υποψήφιο είναι μια μεγάλη πρόκληση", δήλωσε ο πρώην πρωθυπουργός Άντριους Κουμπίλιους στο Euronews αφού τελικά επελέγη ως ο εκλεκτός της Λιθουανίας. "Το να ορίσουμε δύο υποψηφίους, ίσως θα ήταν σχεδόν ανέφικτο αποτέλεσμα".

Σε άλλα μέρη, όπως η Ολλανδία, οι νομοθέτες χρειάζεται μόνο να ενημερωθούν για τον υποψήφιο της Επιτροπής - όπως έκανε ο πρωθυπουργός Ντικ Σόοφ λίγο πριν επαναδιορίσει τον Βόπκε Χέκστρα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Ο Χέκστρα ήταν για ορισμένους μια επιλογή - έκπληξη, επειδή η Χριστιανοδημοκρατική Έφεση, το κόμμα του οποίου ηγείτο προηγουμένως, δεν είναι μεταξύ των τεσσάρων του συνασπισμού του Σόοφ.

Τυπικά, αυτό δεν εμπόδιζε την κυβέρνηση να τον επιλέξει, και ο Σόοφ μπορεί να θεώρησε ότι το να ορίσει έναν εν ενεργεία επίτροπο που βρίσκεται ήδη κοντά στη φον ντερ Λάιεν ανέβαζε τις πιθανότητές του να πάρει ένα καλό χαρτοφυλάκιο.

Σε άλλα κράτη - μέλη δεν υπάρχει συναίνεση σχετικά με τον ακριβή τρόπο επιλογής του Επιτρόπου τους, και η επιλογή μπορεί να αποτελέσει πολιτικό ναρκοπέδιο.

Στη Γαλλία, η επιλογή του υποψηφίου θεωρείται παραδοσιακά προνόμιο του προέδρου, ως μέρος της ευθύνης του για την εξωτερική πολιτική.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Αυτό ακριβώς έκανε ο Εμμανουέλ Μακρόν πριν από το καλοκαίρι, όταν προφανώς ενημέρωσε τους ομολόγους του στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για την πρόθεσή του να επαναπροτείνει τον Τιερί Μπρετόν για τον ρόλο - αλλά η απόφασή του, που ελήφθη κατά τη διάρκεια ενός πρωτοφανούς κενού στη γαλλική πολιτική, αποδείχθηκε εκρηκτική.

Σε μια σειρά πύρινων παρεμβάσεων στο γαλλικό ραδιόφωνο, η Μαρίν Λεπέν, η αντίπαλός του από το ακροδεξιό κόμμα Εθνική Συσπείρωση, χαρακτήρισε την απόφασή του "ένα είδος διοικητικού πραξικοπήματος", προσθέτοντας ότι "είναι προνόμιο του πρωθυπουργού να ορίζει τον Ευρωπαίο Επίτροπο".

Εκείνη την εποχή, η Γαλλία βρισκόταν εν μέσω των βουλευτικών εκλογών στις οποίες η Λεπέν ήλπιζε ότι το κόμμα της θα καταλάμβανε τον έλεγχο.

Στην πραγματικότητα, κανείς δεν κέρδισε την πλειοψηφία- η Γαλλία συνέχισε με μια υπηρεσιακή κυβέρνηση κατά τη διάρκεια μιας δίμηνης περιόδου κατά την οποία επισημοποιήθηκε η υποψηφιότητα του Μπρετόν, προτού ο Μακρόν επιλέξει τον κεντροδεξιό Μισέλ Μπαρνιέ για πρωθυπουργό.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Στο Βέλγιο, εν τω μεταξύ, η επιλογή του Επιτρόπου είναι απλώς ένα ακόμη στοιχείο της τετραδιάστατης σκακιέρας που οδηγεί στον σχηματισμό της κυβέρνησης.

Από τις ομοσπονδιακές και περιφερειακές εκλογές του Ιουνίου δεν προέκυψε ξεκάθαρος νικητής, γεγονός που οδήγησε σε εκτεταμένες διαπραγματεύσεις συνασπισμού. Κατά τη διάρκεια αυτών των συνομιλιών, τα κόμματα λαμβάνουν πόντους με βάση τα μερίδια εδρών, τους οποίους ξοδεύουν σε θέσεις κύρους - εκ των οποίων ο Επίτροπος της ΕΕ είναι μόνο μία, μαζί με τον πρωθυπουργό και άλλους κυβερνητικούς ρόλους.

Η πολυπλοκότητα αυτής της διαδικασίας σημαίνει ότι το Βέλγιο κατέχει ήδη το παγκόσμιο ρεκόρ χρόνου που πέρασε χωρίς κυβέρνηση - και είναι επίσης ο λόγος που η χώρα ήταν η μόνη που έχασε την προθεσμία της φον ντερ Λάιεν για την επιλογή ονόματος στις 30 Αυγούστου.

Τελικά κατέληξε στη γαλλόφωνη φιλελεύθερη υπουργό Εξωτερικών Χάντια Λαχμπίμπ ως υποψήφια για την ΕΕ, καθώς οι πεντακομματικές συνομιλίες για τον σχηματισμό ομοσπονδιακής κυβέρνησης κατέρρευσαν και ξεκίνησαν εκ νέου.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ