Οι δύο υποψήφιες επίτροποι υποστηρίζουν ότι η ομοφωνία επιβραδύνει τη λήψη αποφάσεων στους τομείς που έχουν επιλεγεί για να διοικήσουν τα επόμενα πέντε χρόνια.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η χρήση της εποικοδομητικής αποχής και των λεγόμενων «ρητρών γεφυρών» (ή μεταβατικών ρητρών ή ρητρών passerelle) θα πρέπει να ενισχυθεί για τις αποφάσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης που αφορούν τις εξωτερικές υποθέσεις και τη διεύρυνση, προκειμένου να παρακαμφθούν οι κανόνες ομοφωνίας και να γίνει το μπλοκ ταχύτερο και στα δύο μέτωπα, πρότειναν την Τρίτη στους ευρωβουλευτές η Κάγια Κάλας και η Μάρτα Κος.
«Η λήψη αποφάσεων της ΕΕ στην Κοινή Εξωτερική Πολιτική και Πολιτική Ασφάλειας (ΚΕΠΠΑ) πρέπει να είναι ταχύτερη και αποτελεσματικότερη, μεταξύ άλλων μέσω της χρήσης της εποικοδομητικής αποχής, καθώς και της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία, όπου αυτή προβλέπεται στη Συνθήκη», έγραψε η Κάλας, η οποία έχει επιλεγεί για να αντικαταστήσει τον Ζοσέπ Μπορέλ στην κεφαλή της ευρωπαϊκής διπλωματίας.
Η πρώην πρωθυπουργός της Εσθονίας υποστήριξε σε επιστολή της προς τους ευρωβουλευτές, η οποία δημοσιεύθηκε αργά το βράδυ της Τρίτης, ότι ο κανόνας της ομοφωνίας μπορεί να «επιβραδύνει την αποφασιστικότητα και την ικανότητά μας να ανταποκριθούμε σε επείγουσες μεγάλες προκλήσεις».
Ως παραδείγματα ανέφερε την αδυναμία των κρατών μελών να εκδώσουν κοινές δηλώσεις για ορισμένα βασικά ζητήματα, συμπεριλαμβανομένης της Μέσης Ανατολής, ή να αποδεσμεύσουν χρήματα για στρατιωτική βοήθεια προς την Ουκρανία μέσω του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Ειρήνης (ΕΜΕ).
«Σε ορισμένες περιπτώσεις, η ομοφωνία έχει επίσης εργαλειοποιηθεί, ενάντια στην αρχή της ειλικρινούς συνεργασίας που κατοχυρώνεται στη Συνθήκη», πρόσθεσε, σε μια πιθανή αναφορά στην Ουγγαρία, η οποία έχει εμποδίσει την αποδέσμευση των χρημάτων του EPF για στρατιωτική βοήθεια στην Ουκρανία ή άσκησε το βέτο της κατά τη διάρκεια των συνομιλιών για τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας για να πετύχει σημαντικές εξαιρέσεις.
Μεταξύ των λύσεων που περιέγραψε για να καταστεί δυνατή η μετάβαση σε ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία για την ενίσχυση της αποτελεσματικότητας της ΕΕ είναι η εποικοδομητική αποχή - που χρησιμοποιήθηκε τις πρώτες ημέρες του επιθετικού πολέμου της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας από στρατιωτικά ουδέτερα κράτη μέλη, ώστε άλλα κράτη μέλη της ΕΕ να μπορούν να παραδώσουν φονικά όπλα στο Κίεβο - και οι λεγόμενες "ρήτρες passerelle", οι οποίες κατοχυρώνονται στα ιδρυτικά κείμενα της ΕΕ.
Αυτές οι ρήτρες «γέφυρας» επιτρέπουν στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο να εκδίδει απόφαση με ειδική πλειοψηφία σε συγκεκριμένες περιπτώσεις πολιτικής που συνήθως απαιτεί ομοφωνία.
Η Σλοβένα Μάρτα Κος, η οποία επελέγη από την Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για να κατευθύνει την πολιτική του μπλοκ για τη διεύρυνση για τα επόμενα πέντε χρόνια, υποστήριξε επίσης τη χρήση των ρητρών passerelle στις γραπτές απαντήσεις της προς τους ευρωβουλευτές: «Πρέπει να αναγνωρίσουμε ότι η απαίτηση ομοφωνίας για κάθε βήμα της διαδικασίας μπορεί να επιβραδύνει τα πράγματα, αν έστω και ένα μόνο κράτος μέλος αντιδράσει».
«Είμαι έτοιμη να συμβάλω στον προβληματισμό σχετικά με το πώς οι διαδικασίες και οι διεργασίες θα μπορούσαν ενδεχομένως να προσαρμοστούν και να επιταχυνθούν για ορισμένα από τα ενδιάμεσα βήματα της διαδικασίας διεύρυνσης», πρόσθεσε.
Πολλές υποψήφιες χώρες περιμένουν την ένταξή τους στην ΕΕ, ορισμένες από τις οποίες περιμένουν εδώ και πάνω από μια δεκαετία, και η υποψηφιότητά τους έχει εκτροχιαστεί αρκετές φορές από κράτη μέλη που εμποδίζουν την πρόοδο.
Η Βόρεια Μακεδονία, για παράδειγμα, πέρασε 17 χρόνια στασιμότητας στην ενταξιακή της πορεία, καθώς η υποψηφιότητά της μπλοκαρίστηκε διαδοχικά από τη Γαλλία, την Ολλανδία, την Ελλάδα και στη συνέχεια από τη Βουλγαρία.
Και οι δύο επίδοξες επίτροποι είναι πιθανό να αντιμετωπίσουν προκλήσεις για την ενίσχυση της χρήσης της εποικοδομητικής αποχής ή των ρητρών passerelles.
Ο Ούγγρος πρωθυπουργός Βίκτορ Όρμπαν επανέλαβε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο νωρίτερα αυτό το μήνα ότι είναι αντίθετος με τη μετάβαση από την ομοφωνία στην ειδική πλειοψηφία. Υποστήριξε ότι η φωνή των μικρότερων κρατών μελών θα καταπνιγόταν υπέρ των μεγαλύτερων, όπως η Γαλλία, η Γερμανία και η Ιταλία, οι οποίες, συμπτωματικά, σχημάτισαν πέρυσι μια «Ομάδα των Φίλων της ψηφοφορίας με ειδική πλειοψηφία» για την επιτάχυνση της λήψης αποφάσεων σχετικά με την εξωτερική πολιτική και την πολιτική ασφάλειας.
Ο κανόνας της ειδικής πλειοψηφίας σημαίνει ότι τουλάχιστον 16 κράτη μέλη που εκπροσωπούν το 65% του πληθυσμού της ΕΕ πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους για να εγκριθεί μια απόφαση.
Επιπλέον, οι ρήτρες passerelle απαιτούν ομοφωνία για να αναπτυχθούν, πράγμα που σημαίνει ότι και τα 27 κράτη μέλη θα πρέπει να συμφωνήσουν να εγκαταλείψουν το ατομικό τους δικαίωμα βέτο σε έναν συγκεκριμένο φάκελο για να δημιουργήσουν μια τέτοια ρήτρα.
Κάλας και Κος πρόκειται να εμφανιστούν ενώπιον των ευρωβουλευτών τους στις 12 και στις 7 Νοεμβρίου αντίστοιχα για ακροάσεις επιβεβαίωσης που θα κρίνουν αν μπορούν να ενταχθούν στον εκτελεστικό βραχίονα της ΕΕ.