Στο προσκήνιο και πάλι η λύση των δύο κρατών, με πρωτοβουλία Παρισιού
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Είτε θεωρηθεί τολμηρή είτε απερίσκεπτη, η απόφαση του προέδρου της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη ως κράτος ενδέχεται να έχει συνέπειες στο μέλλον.
Σε επιστολή του προς τον Παλαιστίνιο πρόεδρο, Μαχμούντ Αμπάς, την οποία ανήρτησε και στην πλατφόρμα Χ (πρώην Twitter), ο Γάλλος πρόεδρος δήλωσε ότι θα προχωρήσει στην επίσημη αναγνώριση κατά τη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ τον Σεπτέμβριο. «Η Γαλλία θα ταχθεί υπέρ της εφαρμογής της λύσης των δύο κρατών, Ισραήλ και Παλαιστίνη, που θα συνυπάρχουν με ειρήνη και ασφάλεια», έγραψε ο Μακρόν. «Αυτή είναι η μόνη πορεία που μπορεί να ανταποκριθεί στις νόμιμες προσδοκίες τόσο των Ισραηλινών όσο και των Παλαιστινίων», πρόσθεσε.
Αλλά τι σημαίνει στην πράξη η αναγνώριση της Παλαιστίνης; Γιατί έχει σημασία; Και τι μπορεί να ακολουθήσει;
Τι σημαίνει η αναγνώριση;
Η Γαλλία είναι η ισχυρότερη χώρα της Ευρώπης που δηλώνει την πρόθεσή της να αναγνωρίσει την Παλαιστίνη, προσχωρώντας στις 147 χώρες που το έχουν ήδη πράξει. Ταυτόχρονα, θα γίνει η 12η ευρωπαϊκή χώρα που αναγνωρίζει επίσημα την παλαιστινιακή κρατική υπόσταση, μετά την Ισπανία, την Ιρλανδία, τη Σουηδία, τη Ρουμανία, την Ουγγαρία και τη Βουλγαρία.
Για τις περισσότερες από αυτές τις χώρες, η αναγνώριση σημαίνει αποδοχή της κυριαρχίας και ανεξαρτησίας της Παλαιστίνης εντός των προ του 1967 συνόρων (δηλαδή στη Δυτική Όχθη, τη Λωρίδα της Γάζας και την Ανατολική Ιερουσαλήμ), και εγκαθίδρυση πλήρων διπλωματικών σχέσεων. Η Γαλλία, επομένως, αναμένεται να φιλοξενήσει πλήρη παλαιστινιακή πρεσβεία.
Γιατί έχει (κάποια) σημασία;
Η Γαλλία διαθέτει τον μεγαλύτερο εβραϊκό πληθυσμό στην Ευρώπη, αλλά και τον μεγαλύτερο μουσουλμανικό πληθυσμό της Δυτικής Ευρώπης. Ως ιδρυτικό μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η φωνή της έχει ιδιαίτερη βαρύτητα τόσο στην ήπειρο όσο και διεθνώς.
Η απόφαση αναγνώρισης της Παλαιστίνης αναμένεται να αυξήσει την πίεση προς το Ισραήλ, σε μια περίοδο που ολοένα και περισσότεροι ιστορικοί και νομικοί χαρακτηρίζουν τον πόλεμο στη Λωρίδα της Γάζας ως «γενοκτονία».
Πάνω από 100 διεθνείς οργανώσεις, όπως οι Γιατροί Χωρίς Σύνορα, η Διεθνής Αμνηστία και η Oxfam, έκαναν λόγο για εκτεταμένο λιμό στη Γάζα. Ωστόσο, οι ανθρωπιστικές συνθήκες δύσκολα θα βελτιωθούν, καθώς οι συνομιλίες κατάπαυσης του πυρός στη Ντόχα κατέρρευσαν, μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ με την αιτιολογία ότι η Χαμάς δεν διαπραγματευόταν «καλή τη πίστει».
«Η αναγνώριση της Παλαιστίνης από τη Γαλλία στέλνει μήνυμα στο Ισραήλ ότι πληρώνει πολιτικό τίμημα για τις ενέργειές του στη Γάζα», δήλωσε ο Μάρτιν Κόνετσνι, επικεφαλής του ευρωπαϊκού think tank European Middle East Project στις Βρυξέλλες. «Αντιμετωπίζει, επίσης, τις προσπάθειες του Ισραήλ να διαγράψει την προοπτική παλαιστινιακού κράτους», πρόσθεσε.
Αν και η κίνηση του Παρισιού δεν αναμένεται να έχει άμεσες νομικές συνέπειες –όπως επιπτώσεις στις εμπορικές σχέσεις–, ενδέχεται να αξιοποιηθεί σε μελλοντικές δικαστικές διαδικασίες, είτε στο Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο είτε σε εθνικά δικαστήρια.
Πίεση προς τους συμμάχους
Παρατηρητές εκτιμούν ότι ο Μακρόν ελπίζει να ωθήσει ευρωπαίους συμμάχους του –όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Γερμανία και η Ιταλία– να αναλάβουν θέση και να αναβιώσουν τη λύση των δύο κρατών. Το πλαίσιο αυτό, το οποίο είχε συμφωνηθεί από τις Συμφωνίες του Όσλο το 1993, προβλέπει τη δημιουργία παλαιστινιακού κράτους στη Δυτική Όχθη και τη Γάζα, με πρωτεύουσα την Ανατολική Ιερουσαλήμ.
Ωστόσο, το Ισραήλ –όπως και ο βασικός του σύμμαχος, οι ΗΠΑ– δεν στηρίζει πλέον αυτή τη λύση. Η εποικιστική δραστηριότητα στη Δυτική Όχθη έχει ενταθεί, κάνοντας πρακτικά αδύνατη τη δημιουργία βιώσιμου παλαιστινιακού κράτους.
Η αναγνώριση της Ιερουσαλήμ ως πρωτεύουσας του Ισραήλ από τον Ντόναλντ Τραμπ το 2017 και η μεταφορά της αμερικανικής πρεσβείας εκεί από το Τελ Αβίβ έχουν επίσης ενισχύσει τα τετελεσμένα.
Ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Μάρκο Ρούμπιο, χαρακτήρισε την κίνηση Μακρόν «ανεύθυνη» και υποστήριξε ότι «υπηρετεί την προπαγάνδα της Χαμάς και υπονομεύει την ειρήνη».
Αντίθετα, αρκετές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις, αν και υποστηρίζουν τη λύση δύο κρατών, τονίζουν ότι η αναγνώριση της Παλαιστίνης θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο συνολικής λύσης για τη Μέση Ανατολή.
«Δεν μπορούμε πλέον να ανεχόμαστε σφαγές και λιμούς», δήλωσε ο Ιταλός ΥΠΕΞ Αντόνιο Ταγιάνι. «Η Ιταλία στηρίζει τη λύση δύο κρατών, όμως η αναγνώριση της Παλαιστίνης θα πρέπει να συνοδευτεί από αναγνώριση του Ισραήλ από τους Παλαιστίνιους». Υπενθυμίζεται ότι η Παλαιστινιακή Αρχή αναγνωρίζει το Ισραήλ – όχι όμως και η Χαμάς.
«Δεν μας ενδιαφέρει η νίκη του ενός έναντι του άλλου – αυτό που μας ενδιαφέρει είναι η ειρήνη», είπε χαρακτηριστικά ο Ταγιάνι.
Τι αναμένεται στη συνέχεια;
Αναλυτές εκτιμούν πως η κίνηση του Μακρόν είναι κυρίως συμβολική και στοχεύει στην ενίσχυση του διεθνούς προφίλ του, χωρίς ωστόσο να αναμένεται άμεση αλλαγή επί του πεδίου.
Ο ίδιος είχε αυτοχαρακτηριστεί «πρόεδρος-Δίας» (Jupiterian), όμως στη δεύτερη και τελευταία θητεία του έχει επικεντρωθεί κυρίως στην εξωτερική πολιτική, αφήνοντας την εσωτερική διαχείριση στον πρωθυπουργό του, που παλεύει με το τεράστιο δημοσιονομικό έλλειμμα και τις αντιδράσεις για τη συνταξιοδοτική μεταρρύθμιση.
«Η κίνηση έχει σημασία για τη γαλλική εξωτερική πολιτική, όχι όμως για τους Παλαιστίνιους», δήλωσε η Μαρία Λουίζα Φρανταπιέ, διευθύντρια του προγράμματος Μέσης Ανατολής και Αφρικής στο ιταλικό think tank Instituto Affari Internazionali. «Το όφελος είναι κυρίως επικοινωνιακό για τη Γαλλία, ειδικά προς τις χώρες του Παγκόσμιου Νότου», πρόσθεσε.
Αναλυτές προειδοποιούν ότι υπάρχει ο κίνδυνος να ξοδευτεί πολύ διπλωματικό κεφάλαιο σε μια πρωτοβουλία που είναι τελείως ανεπαρκής μπροστά στα γεγονότα επί του πεδίου.
Πιο ουσιαστική παρέμβαση, σύμφωνα με τους ειδικούς, θα ήταν η επανεξέταση των εμπορικών σχέσεων της Ευρώπης με το Ισραήλ, στο πλαίσιο της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ–Ισραήλ.
Ωστόσο, η Ευρωπαϊκή Ένωση παραμένει βαθιά διχασμένη. Οι ΥΠΕΞ της ΕΕ αποφάσισαν πρόσφατα να αναβάλουν την υιοθέτηση δέσμης 10 προτάσεων για απάντηση στις ενέργειες του Ισραήλ στη Γάζα, περιοριζόμενοι στην παρακολούθηση της συμμόρφωσης του Τελ Αβίβ για την ανθρωπιστική βοήθεια.
Η θέση της Γερμανίας
Καθοριστικό ρόλο αναμένεται να παίξει η στάση της Γερμανίας, χώρας που εξακολουθεί να καθοδηγείται από το λεγόμενο «Staatsraison» – την ιστορική ευθύνη απέναντι στο Ισραήλ λόγω του Ολοκαυτώματος.
Μέχρι στιγμής, η Γερμανία δεν σκοπεύει να ακολουθήσει το παράδειγμα Μακρόν. Την Παρασκευή, ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Στέφαν Κόρνελιους δήλωσε ότι το Βερολίνο θεωρεί πως η αναγνώριση της Παλαιστίνης πρέπει να είναι «το τελικό στάδιο» στην πορεία προς τη λύση των δύο κρατών.
Ωστόσο, συμπλήρωσε ότι «η γερμανική κυβέρνηση είναι έτοιμη να αυξήσει τις πιέσεις» αν δεν σημειωθεί πρόοδος στην επίλυση της σύγκρουσης.