Τον Ιανουάριο, η ΜΚΟ Earthsight δημοσίευσε τα αποτελέσματα έρευνας βάσει της οποίας η ΕΕ φέρεται να έχει εισάγει παράνομα προϊόντα κοντραπλακέ από Ρωσία και Λευκορωσία αξίας άνω του 1,5 δισ. ευρώ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι προτεινόμενες αλλαγές στον ευρωπαϊκό νόμο για την αποψίλωση, που υποστηρίζονται από την πλειονότητα των κρατών-μελών της ΕΕ, ενδέχεται να ενισχύσουν το παράνομο εμπόριο ξυλείας από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, σύμφωνα με καταγγελίες ΜΚΟ που ερεύνησε το ζήτημα.
Τον Μάιο, 18 χώρες της ΕΕ απέστειλαν επιστολή στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζητώντας την απλοποίηση του Κανονισμού για την Αποψίλωση (EUDR), της νομοθεσίας της Ένωσης που αποσκοπεί στη μείωση του αντίκτυπου της ΕΕ στην παγκόσμια αποψίλωση.
Η νομοθεσία τέθηκε σε ισχύ τον Ιούνιο του 2023 και ταξινομεί τις χώρες ανάλογα με τον κίνδυνο αποψίλωσης κατά την παραγωγή επτά βασικών προϊόντων: βοοειδή, κακάο, καφές, φοινικέλαιο, καουτσούκ, σόγια και ξυλεία.
Ύστερα από πιέσεις των κρατών-μελών, η Κομισιόν αποφάσισε να αναβάλει την εφαρμογή της για τις μεγάλες και μεσαίες επιχειρήσεις έως τις 30 Δεκεμβρίου 2025, και για τις πολύ μικρές και μικρές επιχειρήσεις έως τις 30 Ιουνίου 2026.
Ο κανονισμός ενισχύει τους ελέγχους κατά των παράνομων εισαγωγών ξυλείας, καθιστώντας υποχρεωτικό τον γεωεντοπισμό της προέλευσης και αυξάνοντας τους συνοριακούς ελέγχους.
«Ο γεωεντοπισμός είναι ένα εξαιρετικά ισχυρό εργαλείο, καθώς μπορεί να καταρρίψει ψευδείς ισχυρισμούς για τη συγκομιδή και την προέλευση της ξυλείας», δήλωσε στο Euronews η Τάρα Γκανές, επικεφαλής ειδικός ξυλείας της ΜΚΟ Earthsight.
Η πρόταση για τη «Ζώνη Μηδενικού Κινδύνου»
«Με τον τρόπο που έχει διατυπωθεί η παρούσα πρόταση, αφαιρείται ένα βασικό στοιχείο του νόμου — η υποχρέωση γεωεντοπισμού για ορισμένες χώρες. Στις λεγόμενες “χωρίς κίνδυνο” χώρες, δεν θα απαιτείται πλέον γεωεντοπισμός, ούτε και υποχρεωτικοί ελάχιστοι έλεγχοι από τις αρμόδιες αρχές», πρόσθεσε η ίδια.
Ο κανονισμός κατηγοριοποιεί τις χώρες από χαμηλού έως υψηλού κινδύνου για αποψίλωση, με διαφορετικούς βαθμούς εποπτείας. Για τις υψηλού κινδύνου χώρες προβλέπονται αυστηρότεροι έλεγχοι.
Ωστόσο, το σχέδιο τροποποίησης των κρατών-μελών εισάγει μια νέα κατηγορία «μηδενικού κινδύνου» με πολύ ηπιότερους κανόνες — κάτι που, σύμφωνα με την Earthsight, θα μπορούσε να ανοίξει την πόρτα σε καταστρατηγήσεις των κυρώσεων και σε παράνομες εισαγωγές ξυλείας από Ρωσία και Λευκορωσία.
«Αρκετές ΜΚΟ παγκοσμίως έχουν δείξει ότι ξυλεία —όχι μόνο από τη Ρωσία αλλά και από άλλες τροπικές χώρες υψηλού κινδύνου— “ξεπλένεται” τακτικά μέσω χωρών όπως η Κίνα. Αυτό που ζητάμε είναι η Ευρωπαϊκή Επιτροπή να απορρίψει ξεκάθαρα την πρόταση περί “μηδενικού κινδύνου” και να εφαρμόσει τον κανονισμό ως έχει μέχρι το τέλος του έτους», ανέφερε η Γκανές.
Κράτη-μέλη που ωφελούνται από το παράνομο εμπόριο
Η ίδια επεσήμανε ότι οκτώ από τις χώρες που στηρίζουν την τροποποίηση του κανονισμού ευθύνονται ήδη για το 67% της παράνομης αγοράς ξυλείας εντός της ΕΕ, παρά τις κυρώσεις.
«Πολλά από τα κράτη-μέλη που ζητούν απλοποίηση είναι και εκείνα που λαμβάνουν τις μεγαλύτερες ποσότητες από το λεγόμενο “κονφλίκτ κόντρα πλακέ”. Σύμφωνα με τα τελευταία στοιχεία, οκτώ από τους δέκα μεγαλύτερους εισαγωγείς τέτοιου υλικού είναι μεταξύ των κρατών που πιέζουν για τη μεταρρύθμιση», σημείωσε η ίδια.
Η Ρωσία είναι από τους μεγαλύτερους παραγωγούς ξυλείας παγκοσμίως και το κοντραπλακέ σημύδας της χρησιμοποιείται ευρέως, μεταξύ άλλων, και στην κατασκευή επίπλων.
Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ΕΕ επέβαλε κυρώσεις στη ρωσική και λευκορωσική ξυλεία.
Τον Ιανουάριο, η Earthsight δημοσίευσε τα αποτελέσματα έρευνας βάσει της οποίας η ΕΕ φέρεται να έχει εισάγει παράνομα προϊόντα κοντραπλακέ από Ρωσία και Λευκορωσία αξίας άνω του 1,5 δισ. ευρώ από την επιβολή των κυρώσεων τον Ιούλιο του 2022.
Σε επικαιροποιημένη έκθεση του Ιουλίου, η ΜΚΟ ανέφερε ότι επιπλέον 273 εκατομμύρια ευρώ σε παράνομες εισαγωγές καταγράφηκαν μεταξύ Νοεμβρίου 2024 και Απριλίου 2025, υποστηρίζοντας ότι η καταστρατήγηση των κυρώσεων συνεχίζεται.
«Είδαμε πως μόλις επιβλήθηκαν οι κυρώσεις, η ροή ρωσικής ξυλείας σχεδόν σταμάτησε ή μειώθηκε δραστικά — και ταυτόχρονα αυξήθηκαν οι εισαγωγές από τρίτες χώρες», σημείωσε η Γκανές, κατονομάζοντας την Κίνα, τη Γεωργία, το Καζακστάν και την Τουρκία ως βασικές χώρες από όπου αυξήθηκαν οι εξαγωγές.
Η έρευνα καταγγέλλει ότι σε αυτές τις χώρες, εταιρείες προμηθεύονται ακόμη και πλαστά πιστοποιητικά από γνωστούς φορείς επισήμανσης.
«Η έκθεσή μας δείχνει πώς εταιρείες στις τρίτες χώρες απλώς κολλούν νέα αυτοκόλλητα και αλλάζουν τη συσκευασία των ρωσικών προϊόντων, αποστέλλοντάς τα στην ΕΕ με παραστατικά που υποδηλώνουν ότι κατασκευάστηκαν, για παράδειγμα, στην Κίνα. Έτσι, ο Ευρωπαίος εισαγωγέας μπορεί με ασφάλεια να δηλώσει ότι το προϊόν είναι κινεζικό», εξήγησε.
Το Euronews επικοινώνησε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για σχόλιο σχετικά με την έρευνα και τις προτεινόμενες αλλαγές.
Οι χώρες που ζητούν την απλοποίηση του Κανονισμού είναι οι: Αυστρία, Βουλγαρία, Κροατία, Τσεχία, Εσθονία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Πολωνία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Σλοβακία, Σλοβενία και Σουηδία.