Η Ουάσινγκτον έχει ιστορικά υποστηρίξει τη διαδικασία διεύρυνσης με το σκεπτικό ότι η ένταξη περισσότερων κρατών μελών στην ΕΕ σημαίνει περισσότερες επιχειρήσεις και επιρροή. Όχι πια. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν θα μπορούσε να ενδιαφερθεί λιγότερο, λένε οι ειδικοί στο Euronews.
Καθώς η διεύρυνση της ΕΕ επανέρχεται στην πολιτική ατζέντα, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν γίνει σιωπηλός θεατής μιας διαδικασίας που θα μπορούσε να φέρει περισσότερη δημοκρατία και ευημερία σε εκατομμύρια ανθρώπους στα Δυτικά Βαλκάνια και πέραν αυτών.
Ενώ οι προηγούμενες αμερικανικές κυβερνήσεις υποστήριξαν ζωηρά τις προσπάθειες να ενταχθούν περισσότερες χώρες στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ παρέμεινε σιωπηλός.
Δεν υπάρχει καμία δημόσια δήλωση πολιτικής που να περιγράφει συγκεκριμένα τη θέση του σχετικά με την ένταξη κάθε μεμονωμένης υποψήφιας χώρας στην ΕΕ ή τη διαδικασία διεύρυνσης γενικότερα.
Απαντώντας στο αίτημα του Euronews για σχολιασμό, ένας εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ έστειλε με ηλεκτρονικό ταχυδρομείο μία φράση: "Οι Ηνωμένες Πολιτείες πιστεύουν ότι η ένταξη στην ΕΕ είναι μια απόφαση για τις υποψήφιες χώρες και τα υφιστάμενα κράτη μέλη".
Με άλλα λόγια, η Ουάσινγκτον δεν έχει άποψη.
"Η Ευρώπη δεν απασχολεί ιδιαίτερα τον Τραμπ εκτός του εμπορικού πλαισίου", δήλωσε στο Euronews ο Νίκολας Λόκερ από το Κέντρο για μια Νέα Αμερικανική Ασφάλεια, μια διακομματική δεξαμενή σκέψης με έδρα την Ουάσινγκτον.
"Και δεν ενδιαφέρεται πολύ για την προώθηση της δημοκρατίας στην Ευρώπη ή αλλού στον κόσμο".
Πρόκειται για μια σαφή ρήξη με τις παραδόσεις της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής.
Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών του Ψυχρού Πολέμου, τόσο οι Ρεπουμπλικανικές όσο και οι Δημοκρατικές διοικήσεις θεωρούσαν την Αμερική ως μια πρωταρχική ευρωπαϊκή δύναμη που εργάστηκε απερίφραστα για την επίτευξη μιας δημοκρατικής Ευρώπης "ολόκληρης και ελεύθερης" - από το Σχέδιο Μάρσαλ μέχρι το ΝΑΤΟ, από τη βοήθεια για τη διασφάλιση της γερμανικής επανένωσης μέχρι τη βοήθεια για τη σταθεροποίηση των Δυτικών Βαλκανίων μετά τους πολέμους της δεκαετίας του 1990.
Όσον αφορά την ΕΕ, η υποστήριξη των ΗΠΑ θεωρήθηκε στην Ουάσινγκτον ως ένας τρόπος για την αύξηση της ευρωπαϊκής ειρήνης, ασφάλειας και ευημερίας, η οποία με τη σειρά της θα ωφελούσε τις ΗΠΑ οικονομικά και στρατηγικά.
Και περισσότερα μέλη της ΕΕ θα σήμαινε μια πιο σταθερή και ολοκληρωμένη Ευρώπη, μειώνοντας την ανάγκη για μια μεγάλη στρατιωτική παρουσία των ΗΠΑ στην ήπειρο και αυξάνοντας τις επιχειρηματικές ευκαιρίες για τις ΗΠΑ μέσω του διευρυμένου εμπορίου και των επενδύσεων σε μια πιο ευημερούσα ευρωπαϊκή ενιαία αγορά.
Εξ ου και ο έπαινος της Ουάσινγκτον για την απόφαση της ΕΕ να ξεκινήσει ενταξιακές διαπραγματεύσεις με την Ουκρανία και τη Μολδαβία τον Δεκέμβριο του 2023 ως "ισχυρή επιβεβαίωση του ευρωπαϊκού μέλλοντος των υποψηφίων και των μελλοντικών υποψηφίων της ΕΕ".
Και ακόμη περισσότερο: "Αυτή είναι μια ιστορική στιγμή για την Ευρώπη και τη διατλαντική εταιρική σχέση", δήλωνε τότε το Στέιτ Ντιπάρτμεντ του Τζο Μπάιντεν.
'Για τον Τραμπ, η Ευρώπη δεν είναι μεγάλη δύναμη'
Μια τόσο ισχυρή δήλωση από την αμερικανική κυβέρνηση μοιάζει σήμερα μακρινή.
Το αν οι υποψήφιες χώρες της ΕΕ, από το Μαυροβούνιο έως τη Μολδαβία, μπορούν να αξιοποιήσουν πλήρως τις δημοκρατικές και οικονομικές δυνατότητές τους εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δεν αποτελεί ζήτημα για την κυβέρνηση Τραμπ.
"Η εχθρότητά του απέναντι στην Ευρώπη είναι τέτοια που βλέπει οτιδήποτε κάνει την Ευρώπη ισχυρότερη ως κάτι που κάνει τις Ηνωμένες Πολιτείες πιο αδύναμες", δήλωσε στο Euronews ο James Bindenagel, διευθυντής του Κέντρου Διεθνούς Ασφάλειας και Διακυβέρνησης στο Πανεπιστήμιο της Βόννης και πρώην πρέσβης των ΗΠΑ.
"Ο Τραμπ θα προτιμούσε να είναι ένας ανασταλτικός παράγοντας παρά ένας υποστηρικτής της περαιτέρω ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης", πρόσθεσε.
Πράγματι, ο Τραμπ έχει συχνά δει την Ευρωπαϊκή Ένωση περισσότερο ως οικονομικό ανταγωνιστή παρά ως εταίρο.
Ο ευρύτερος προσανατολισμός της εξωτερικής του πολιτικής υπογραμμίζει το "Πρώτα η Αμερική", το οποίο επιδιώκει εθνικιστικούς στόχους, ενώ δίνει προτεραιότητα στις διμερείς σχέσεις έναντι των πολυεθνικών δεσμεύσεων του είδους που απαιτεί η διεύρυνση της ΕΕ.
Για τον Τραμπ, η γεωπολιτική είναι ένας ανταγωνισμός μεταξύ μεγάλων δυνάμεων όπως οι ΗΠΑ, η Ρωσία και η Κίνα - αλλά όχι η Ευρώπη, δήλωσε ο Lokker.
"Πιστεύει ότι ο κόσμος πρέπει να διαιρεθεί σε σφαίρες επιρροής. Και ακολουθώντας αυτή τη λογική, τα Βαλκάνια θα πρέπει να ανήκουν στη σφαίρα της Ρωσίας".
"Ο Τραμπ ενδιαφέρεται πολύ για τον αυταρχισμό. Στην Ευρώπη, του αρέσουν οι "ισχυροί άνδρες" όπως ο Όρμπαν ή ο (Σλοβάκος πρωθυπουργός Αντρέι) Φίτσο", δήλωσε ο Bindenagel.
Ο Τραμπ αποδέχεται το επιχείρημα ότι η διεύρυνση της ΕΕ ενισχύει την Ευρώπη και αποδυναμώνει τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν, πρόσθεσε. "Αλλά εδώ είναι το θέμα: Ο Τραμπ δεν θέλει να αποδυναμώσει τον Πούτιν".
Το μόνο μέρος όπου η διεύρυνση της ΕΕ έλαβε κάπως ιδιαίτερη προσοχή από την κυβέρνηση Τραμπ είναι η Ουκρανία.
Ο Τραμπ και η ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ
Η υποψήφια χώρα εναντίον της οποίας η Ρωσία εξαπέλυσε έναν πόλεμο πλήρους κλίμακας πριν από περισσότερα από τρία χρόνια εξακολουθεί να αγωνίζεται για την ίδια την επιβίωσή της ως ανεξάρτητη χώρα.
Ενώ έχει αναγνωρίσει τη στρατηγική σημασία της Ουκρανίας και τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της, ο Τραμπ δεν έχει διατυπώσει δημοσίως μια θέση που να δηλώνει συγκεκριμένα αν υποστηρίζει ή αντιτίθεται στην ένταξη της Ουκρανίας στην ΕΕ.
Παρόλα αυτά, μια έκθεση του Bloomberg που δημοσιεύθηκε τον Αύγουστο έδειξε ότι ο πρόεδρος Τραμπ έθεσε το θέμα της ένταξης της Ουκρανίας στον πρωθυπουργό της Ουγγαρίας Βίκτορ Όρμπαν και τον ρώτησε για τους λόγους που τον οδήγησαν στην αντίθεσή του στην υποψηφιότητα του Κιέβου.
Αυτό που είναι σαφές από τις δηλώσεις του είναι ότι είναι κατά της ένταξης της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ.
"Εσείς (η Ουκρανία) μπορείτε να ξεχάσετε το ΝΑΤΟ", δήλωσε ο Τραμπ σε συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου τον Φεβρουάριο. "Νομίζω ότι αυτός είναι πιθανώς ο λόγος που ξεκίνησε όλο αυτό το πράγμα".
Με τις πόρτες του ΝΑΤΟ κλειστές, οι Ουκρανοί θα μπορούσαν να δουν την ένταξη στην ΕΕ ως ένα σημαντικό "βραβείο παρηγοριάς" που εξακολουθεί να είναι σημαντικό στο πλαίσιο των εγγυήσεων ασφαλείας.
Η εμβάθυνση των δεσμών ασφαλείας τους με τα μέλη της ΕΕ θα μπορούσε πράγματι να ενισχύσει την ικανότητα της Ουκρανίας να αντισταθεί στο ιμπεριαλιστικό σχέδιο της Μόσχας, δήλωσε ο Λόκκερ.
"Το Κρεμλίνο θα πρέπει να σκεφτεί δύο φορές το ενδεχόμενο να επιτεθεί σε μια χώρα που προστατεύεται από τη ρήτρα αμοιβαίας άμυνας του μπλοκ, ιδίως δεδομένου του μαζικού επανεξοπλισμού που βρίσκεται τώρα σε εξέλιξη εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης", πρόσθεσε.
Η βοήθεια για την προώθηση της ουκρανικής ένταξης μπορεί να είναι ένας ελκυστικός τρόπος για την Ουάσινγκτον να ικανοποιήσει τις επίμονες απαιτήσεις του Κιέβου για εγγυήσεις ασφαλείας, μειώνοντας ταυτόχρονα το δικό της μερίδιο του βάρους της ευρωπαϊκής ασφάλειας.
"Θα είχε νόημα από την οπτική γωνία του Τραμπ", δήλωσε ο Λόκερ.
Ως η μεγαλύτερη εντασσόμενη χώρα - και με τις ΗΠΑ να κατέχουν πλέον σημαντικό οικονομικό μερίδιο στον τομέα των ορυκτών της - η οικονομική επιτυχία της Ουκρανίας θα αποφέρει σημαντικά οφέλη στην Ουάσινγκτον.
Αλλά η αξιοποίηση αυτών των δυνατοτήτων θα απαιτήσει μια τεράστια προσπάθεια μεταπολεμικής ανασυγκρότησης.
Η προώθηση της ένταξης της Ουκρανίας στην ΕΕ θα στηρίξει την προσπάθεια αυτή, καθώς θα απελευθερώσει σημαντική χρηματοδότηση για τον μετασχηματισμό της οικονομίας της.
Αυτό πείθει τον πρόεδρο των ΗΠΑ; Δεν είναι σαφές.
Σύμφωνα με τον Bindenagel, ο Τραμπ βλέπει την Ουκρανία ως μέρος ενός πολέμου με τη Ρωσία, τον οποίο θέλει απεγνωσμένα να τερματίσει - αλλά μόνο και μόνο για να πανηγυρίσει αργότερα ως ειρηνοποιός.
"Ως εκ τούτου, θέλει η Ρωσία να σταματήσει τον πόλεμο, αλλά δεν θέλει να κάνει τίποτα γι' αυτό".
Η αποτυχημένη σύνοδος κορυφής ΗΠΑ-Ρωσίας στην Αλάσκα το καλοκαίρι, καθώς και η υπερτιμημένη συνάντηση Τραμπ-Πούτιν στη Βουδαπέστη που τελικά ακυρώθηκε, αποτελούν απόδειξη αυτού.
"Ο Τραμπ είναι δύσκολο να διαβαστεί σε αυτό το θέμα, επειδή δεν έχει σαφή στρατηγική", δήλωσε ο Λόκερ. "Κοιτάξτε μόνο όλες τις ανατροπές για την Ουκρανία από τότε που ανέλαβε τα καθήκοντά του".