Προβληματισμός στην Ευρώπη σχετικά με την αυξανόμενη επιρροή του CEO της Space X και της Tesla
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Βήμα-ορόσημο για την τηλεπικοινωνιακή ανεξαρτησία της Ουκρανίας — αλλά και νέο πεδίο εξάρτησης από τον Έλον Μασκ — αποτελεί η έναρξη δοκιμών της υπηρεσίας δορυφορικών μηνυμάτων απευθείας προς κινητά (direct-to-cell), από τη μεγαλύτερη εταιρεία κινητής τηλεφωνίας της χώρας, την Κιβστάρ (Kyivstar), σε συνεργασία με το δίκτυο Starlink.
Νέο δίκτυο για τα βουνά και την ύπαιθρο
Η δοκιμή ξεκίνησε την περασμένη εβδομάδα και επιτρέπει σε κινητά τηλέφωνα που υποστηρίζουν 4G ή LTE να συνδέονται απευθείας με δορυφόρους του Starlink σε τροχιά, για αποστολή και λήψη μηνυμάτων, χωρίς την ανάγκη χερσαίας κάλυψης.
Το δίκτυο αναμένεται να αναπτυχθεί πλήρως έως τα μέσα του 2026, προσφέροντας τηλεπικοινωνιακή πρόσβαση ακόμη και στις πιο απομακρυσμένες ή ορεινές περιοχές της Ουκρανίας.
Παρά τις ανησυχίες για ενίσχυση της εξάρτησης από τον Έλον Μασκ, ειδικοί που μίλησαν στο Euronews Next κάνουν λόγο για μια «συνεκτική στρατηγική επιλογή» εν μέσω πολέμου.
«Υπάρχουν, προφανώς, ζητήματα ψηφιακής κυριαρχίας όταν εξαρτάσαι από έναν μόνο πάροχο, όπως η Starlink… Αλλά η κυριαρχία αυτή τη στιγμή είναι δεύτερη προτεραιότητα. Η πρώτη είναι η νίκη στον πόλεμο», δήλωσε ο Ντάριο Γκαρθία δε Βιέδμα (Dario García de Viedma), ερευνητής ψηφιακής πολιτικής στο ινστιτούτο Elcano της Ισπανίας.
«Η Ουκρανία κάνει παραχωρήσεις κυριαρχίας για να κερδίσει τον πόλεμο — και το ίδιο κάνει και η Ευρώπη».
Οριακή εξάρτηση από τη Starlink
Το δίκτυο Starlink, που αποτελείται από περισσότερους από 7.800 δορυφόρους σε ύψος περίπου 550 χλμ., παρέχει υψηλής ταχύτητας δορυφορικό ίντερνετ με εμβέλεια που υπερβαίνει τις δυνατότητες των παραδοσιακών επίγειων δικτύων.
«Οι δέκτες είναι σχετικά μικροί, στο μέγεθος ενός βιβλίου, και επομένως εύκολα μεταφερόμενοι», αναφέρει ο Γιαν Φρέντρικ Σλάικερμαν (Jan Frederik Slijkerman), στρατηγικός αναλυτής του τομέα τηλεπικοινωνιών στην ING Think.
«Η Starlink έχει εξαιρετική συνδεσιμότητα, καλή φορητότητα και λογικές τιμές για ευρυζωνική πρόσβαση».
Στις πρώτες μέρες της ρωσικής εισβολής, ο Μιχάιλο Φέντοροφ (Mykhailo Fedorov), υπουργός Ψηφιακού Μετασχηματισμού της Ουκρανίας, απηύθυνε έκκληση στον Μασκ για Starlink τερματικά — τα οποία παραδόθηκαν σε μόλις έξι ημέρες.
Έκτοτε, πάνω από 50.000 τερματικά Starlink χρησιμοποιούνται για να παραμένουν συνδεδεμένες κρίσιμες υποδομές, όπως τα νοσοκομεία, τα σχολεία και οι σιδηρόδρομοι, ακόμη και σε περιόδους μπλακάουτ από ρωσικά πλήγματα, σύμφωνα με ενημέρωση του Φέντοροφ τον Απρίλιο.
Η Starlink έχει επίσης στηρίξει επιχειρήσεις του ουκρανικού στρατού, όπως στην περίπτωση της αποστολής Aerorozvidka το 2022, εξασφαλίζοντας την αδιάλειπτη λειτουργία του συστήματος μάχης και πληροφοριών Delta, ακόμη και χωρίς ηλεκτρικό ρεύμα.
«Η εξάρτηση από τη Starlink είναι ήδη ακραία», παραδέχεται ο Γκαρθία δε Βιέδμα. «Εκτός κι αν οι ουκρανικές δυνάμεις αρχίσουν να επικοινωνούν με… καπνούς ή περιστέρια, δεν υπάρχει τρόπος να κερδίσουν τον πόλεμο χωρίς επικοινωνία».
Η "παγίδα" του Έλον Μασκ
Τον Μάρτιο κυκλοφόρησαν πληροφορίες ότι ο Έλον Μασκ εξετάζει το ενδεχόμενο να απενεργοποιήσει τους Starlink δέκτες στην Ουκρανία, σε μια προσπάθεια να πιέσει το Κίεβο να συνάψει συμφωνία 500 δισ. δολαρίων με τον τότε πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, για σπάνιες γαίες.
Ο Μασκ τότε διέψευσε κάθε τέτοιο ενδεχόμενο, δηλώνοντας πως «ποτέ δεν θα απενεργοποιήσει τους τερματικούς», ανεξαρτήτως πολιτικών διαφωνιών με την Ουκρανία, και δεν θα χρησιμοποιήσει ποτέ το δίκτυό του ως "διαπραγματευτικό χαρτί".
Αναγκαία η διαφοροποίηση
Κατά τον Γκαρθία δε Βιέδμα, η συμφωνία με την Κιβστάρ μπορεί να λειτουργήσει ως μέσο "κλειδώματος" του Μασκ στην αγορά: αν η Starlink αποκομίζει εμπορικά οφέλη μέσω ιδιωτικών χρηστών, θα είναι δυσκολότερο να διακόψει την παροχή υπηρεσιών.
Παρόλα αυτά, οι αναλυτές συμφωνούν πως η Ουκρανία οφείλει να σχεδιάσει σχέδιο Β για την τηλεπικοινωνιακή της ασφάλεια.
«Το να βασίζεσαι μόνο στη Starlink είναι ρίσκο — και δεν γνωρίζω αν υπήρξαν νέες εγγυήσεις», σχολιάζει ο Σλάικερμαν. «Η ανάπτυξη εναλλακτικών είναι λογική στρατηγική».
Μια λύση, όπως αναφέρει ο Γκαρθία δε Βιέδμα, είναι ο περιορισμός της σύμπραξης Starlink–Kyivstar μόνο σε δυσπρόσιτες περιοχές, ώστε στις πόλεις οι χρήστες να μπορούν να διατηρήσουν πρόσβαση σε 4G ή LTE δίκτυα ως εφεδρεία.
Άλλη πιθανή διέξοδος είναι η σύναψη συμφωνιών με ευρωπαϊκές εναλλακτικές, όπως η γαλλοβρετανική Eutelsat ή το νέο ευρωπαϊκό πρόγραμμα IRIS².
Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Σλάικερμαν, η Starlink εξακολουθεί να υπερέχει κατά πολύ στον αριθμό δορυφόρων, στο επιχειρησιακό μοντέλο και στη βάση χρηστών — που τον Ιούλιο του 2025 υπολογίζεται στα 6 εκατομμύρια.
Το δίλημμα για το Κίεβο και τις Βρυξέλλες είναι σαφές: Χρειάζεται η δορυφορική συνδεσιμότητα της Starlink για να επιβιώσει ο κρατικός και στρατιωτικός μηχανισμός, αλλά αυτό συνεπάγεται μια νέα μορφή εξάρτησης, πολιτική και τεχνολογική.
Η Ευρώπη, με τα δικά της προγράμματα και επενδύσεις, καλείται να καλύψει τα στρατηγικά αυτά κενά — πριν καταστούν μη αναστρέψιμα.