Τα Χριστούγεννα αυτά θα είναι τα τελευταία του Ενρίκε στην Ευρώπη. Ο 29χρονος ικανός αρχιτέκτονας δεν βλέπει μέλλον ως ελεύθερος επαγγελματίας στη Βαρκελώνη, όπου μένει. Έτσι, δοκιμάζει την τύχη του στη Λατινική Αμερική.
Ο Ενρίκε, όπως και δεκάδες χιλιάδες νέοι Ισπανοί, Έλληνες, Πορτογάλοι και Ιρλανδοί, δραπετεύουν από τις έμφορτες χρέους ευρωπαϊκές χώρες. Η μετανάστευση εκτός Ευρώπης είναι σε αυξητική τροχιά. Κι όπως λέει το τραγούδι του Ενρίκε, «Αν αποχαιρετάς, σου εύχομαι καλή τύχη».
Όπως δηλώνει ο ίδιος, νιώθει μάλλον ανάμικτα συναισθήματα, ενώ παραδέχεται πως έχει άγνοια κινδύνου: «Το συναίσθημα που νιώθω είναι λίγο περίεργο. Διότι πρόκειται να αφήσω πίσω μου την πόλη μου, την οικογένειά μου, τους ανθρώπους που αγαπώ πολύ, τους φίλους μου. Παράλληλα νιώθω πάρα πολύ θετικά. Ωστόσο υπάρχει ένα συναίσθημα ιλίγγου. Ευτυχώς ακόμη κοιμάμαι καλά, δεν έχω εφιάλτες. Αλλά νομίζω πως δεν αντιλαμβάνομαι πλήρως πώς έχει η κατάσταση».
Ο Ενρίκε και η φίλη του φεύγουν για την Κόρδοβα της Αργεντινής. Έχουν βγάλει δύο εισιτήρια χωρίς επιστροφή και οι αποσκευές τους ζυγίζουν 180 κιλά. Μέσα σε αυτές είναι και τα αγαπημένα του βιβλία, για τέχνη και αρχιτεκτονική.
Αυτά, όμως, θα είναι τα τελευταία Χριστούγεννα στην Ευρώπη και για τη Μαίρη. Η 21χρονη Ιρλανδή, μία από τα πέντε παιδιά της οικογένειας Γκίλιγκαν, κατάγεται από το Κίλρας, μια μικρή παράλια πόλη με παράδοση στη μετανάστευση. Η Μαίρη, κοινωνική λειτουργός στο επάγγελμα, πηγαίνει στο Μπρισμπέιν, όπου τρεις εβδομάδες πριν πήγε και ο αδελφός της.
«Πολλοί άνθρωποι έχουν φύγει μέχρι τώρα από εδώ, ο μεγαλύτερος αδελφός μου Κίραν πήγε στην Αυστραλία πριν τρεις εβδομάδες και έφυγε με τους φίλους του. Κι εγώ έχω πολλούς φίλους από το κολέγιο και όχι μόνο που πηγαίνουν στην Αυστραλία επίσης. Δηλαδή, υπάρχει αυτήν την ώρα μεγάλος αριθμός ανθρώπων που φεύγουν».
Τη μέρα που η Μαίρη θα αναχωρήσει για την Αυστραλία, σύμφωνα με τις στατιστικές άλλα 99 άτομα θα έχουν ακολουθήσει το δρόμο της μετανάστευσης. Το κύμα φυγής καταγράφει επίπεδα από την εποχή του ιρλανδικού λιμού, αφού 3.000 άτομα φεύγουν κάθε μήνα, δηλαδή 100 την ημέρα.
Από τότε που η κρίση χτύπησε το ιρλανδικό νησί, το 2008, περίπου 200.000 νέοι μέχρι 29 ετών έφυγαν για το εξωτερικό. Μαζί τους πήραν τις δεξιότητές τους και φυσικά τις ιρλανδικές προοπτικές ευημερίας.
Το ταξίδι από την Ιρλανδία μέχρι την Αυστραλία διαρκεί 28 ώρες και η Μαίρη θα το κάνει για να πιάσει δουλειά μαζεύει κεράσια σε ένα αγρόκτημα. Όπως πιστεύει, η εργασία αυτή θα της ανοίξει το δρόμο για βίζα και καλύτερες εργασιακές προοπτικές, αφού στην Αυστραλία αναζητούν κοινωνικούς λειτουργούς.
«Είναι ένα μεγάλο βήμα. Η Αυστραλία είναι τόσο μακριά και σίγουρα, όταν κοιτάς τις φωτογραφίες τώρα είναι διαφωτιστικές. Είμαι ενθουσιασμένη για την αλλαγή, οπωσδήποτε. Εξ όσων έχω ακούσει, οι προοπτικές εργασίας για κοινωνικούς λειτουργούς στην Αυστραλία είναι καλές. Ψάχνουν για κοινωνικούς λειτουργούς. Και εύχομαι να βρω κάτι σε αυτόν τον κλάδο, όταν φύγω».
Η ανεργία στην Ιρλανδία κινείται στο 15%. Η κατάσταση για τους νέους Ιρλανδούς είναι χειρότερη: σχεδόν το ένα τρίτο δεν έχει δουλειά.
Ο δημόσιος τομέας καταργεί θέσεις, ο ιδιωτικός αποσύρει επενδύσεις και οι μικρές επιχειρήσεις υφίστανται ύφεση.
Και οι νέοι Ισπανοί, όπως ο Ενρίκε, αντιμετωπίζουν μια άσχημη κατάσταση στην αγορά εργασίας με την ανεργία των νέων στο 50%. Ο 29χρονος αναγνωρίζει πως, αν μείνει στην Ισπανία, δεν θα είχε κανένα επαγγελματικό μέλλον σε βάθος ακόμη και πενταετίας.
Η Ρόζα, η μητέρα του, παραδέχεται πως η μετανάστευση αποτελεί μια λογική επιλογή, όμως «όταν θα έρθει η ώρα, θα νιώσω κάπως σοκαρισμένη. Πάντως, σκέφτομαι πως είναι μια μεγάλη ευκαιρία για τους δυο σας», εκείνον και την κοπέλα του.
Ο Ενρίκε είναι περήφανος που συμμετείχε στο σχεδιασμό της επέκτασης για το Ναυτικό Νοσοκομείο της Βαρκελώνης. Αλλά με την οικονομική κρίση και τη φούσκα στην αγορά ακινήτων, η κατασκευή του νοσοκομείου πάγωσε.
Η κοπέλα του, η Βίκυ, ήρθε στην Ισπανία πριν 12 χρόνια από την Αργεντινή. Αλλά η κρίση έπληξε πρώτα τους μετανάστες. Η Βίκυ δεν έχει δουλειά και θέλει να γυρίσει πίσω. Ο Ενρίκε και η Βίκυ θέλουν να κάνουν παιδιά, να δημιουργήσουν οικογένεια.
Η συμβουλή τους για όσους ψάχνονται για να φύγουν είναι «πρώτα απ’ όλα: μη φοβάστε. Έπειτα, πρέπει να σκεφτείτε τη χώρα που θα πάτε, τη γλώσσα ή τι πρέπει πρώτα να μάθετε για εκεί, αλλά και για τις γραφειοκρατικές διαδικασίες. Αλλά σίγουρα δεν πρέπει να σας τρομάζει τίποτα».
Πριν η Μαίρη εγκαταλείψει την Ιρλανδία, ο Πολ Μάρκαμ ανέλαβε να διοργανώσει ένα παραδοσιακό αποχαιρετιστήριο πάρτι. Τέτοιες γιορτές διοργανώνονταν συχνά στο παρελθόν για όσους έφευγαν για την Αμερική. Πλέον, η Αυστραλία αποτελεί το δημοφιλέστερο προορισμό για τους Ιρλανδούς.
Ο Μάρκαμ λέει πως η περιοχή αδειάζει από νέους λόγω της μετανάστευσης: «Η μετανάστευση έχει έντονες συνέπειες στην περιοχή, ειδικά όταν μιλάμε για την αγροτική Ιρλανδία, και έχει αφήσει μεγάλο κενό, διότι η νεολαία μας φεύγει και δεν υπάρχουν πολλοί νέοι. Από τη μετανάστευση έχει επηρεαστεί κυρίως η ηλικιακή ομάδα από 30 και κάτω, μέχρι 18-20 ετών. Περίπου ένα δέκατο του πληθυσμού της περιοχής. Στα 1700 άτομα, 170 έχουν φύγει από την περιοχή.»
Όσον αφορά τη μητέρα της 21χρονης Ιρλανδής, βλέπει το πρόβλημα και εκφράζει τον προβληματισμό της για τις έντονες τάσεις φυγής των νέων της χώρας της.
«Είναι μια μεγάλη αλλαγή και αισθάνεσαι ότι μία γενιά έχει εξαφανιστεί. Το νιώθουμε τώρα πως όλα αυτά τα παιδιά είναι εκπαιδευμένα και λαμπρά και έξυπνα και ειδικευμένα και το μόνο που θέλουν είναι να φύγουν από τη χώρα. Όλα! Και δεν ξέρουμε αν θα γυρίσουν ποτέ πίσω, γιατί όλοι μας λένε ότι είναι σπουδαία εκεί έξω», δηλώνει η Σίρλεϊ Γκίλιγκαν.
Η Μαίρη, πριν φύγει, λαμβάνει την ευλογία του καθολικού ιερέα της περιοχής, ενώ ο Ενρίκε κάνει μια τελευταία βόλτα στην παραδοσιακή χριστουγεννιάτικη αγορά της Βαρκελώνης, ψάχνοντας για αναμνηστικά που θα πάρει μαζί του. Στην Αργεντινή πάει με τουριστική βίζα, ευχόμενος ότι ένα συμβόλαιο θα του εξασφαλίσει τη βίζα μόνιμου κατοίκου.
Για να αποχαιρετήσει την Ευρώπη, ο Ενρίκε κάλεσε τον πιο στενό του φίλο στο Σαν Βισέν ντε Μορουνίς, ένα μικρό χωριό ψηλά στα Πυρηναία.
Οι καλύτεροι φίλοι του Ενρίκε γλέντησαν μαζί του και τον αποχαιρέτισαν με τον καταλανικό τρόπο. Έφαγαν ένα νόστιμο «ασάδο» την ώρα που το καταλανικό κρασί έρεε κατευθείαν στο λαιμό τους από το «πορόν».
Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προτείνει ένα πρόγραμμα νεανικών εγγυήσεων για να διασφαλίσει πως οι νέοι θα μπουν στην εργασιακή αγορά. Αλλά, αν τα κράτη-μέλη δεν αξιοποιήσουν την πρωτοβουλία, η Ευρώπη θα χάσει ακόμη καλύτερα μυαλά από τη Μαίρη ή τον Ενρίκε.