Ποια είναι η τύχη των οικονομικών μεταναστών, όταν επιλέγουν να ακολουθήσουν το μονοπάτι των προσφύγων;
Η μέρα του Αχμέτ Λάλα ξεκίνησε από πολύ νωρίς. Στις τέσσερις τα ξημερώματα, μαζί με άλλους ενενήντα Αλβανούς συμπατριώτες του αναγκάστηκε να επιβιβαστεί σε ένα αεροπλάνο και να επιστρέψει στα Τίρανα.
Νωρίτερα φέτος, δεκάδες χιλιάδες οικονομικοί μετανάστες από τα Βαλκάνια ενώθηκαν με τα καραβάνια των προσφύγων από τη Συρία και το Ιράκ. Στόχος τους ήταν να περάσουν κι αυτοί στη Γερμανία.
Αλβανοί που ζούσαν σε χώρες που πλήττονταν από την κρίση, όπως η Ιταλία και η Ελλάδα, ακολούθησαν τον ίδιο δρόμο προς τον εύπορο ευρωπαϊκό Βορρά.
Όμως η Γερμανία δεν τους καλωσόρισε. Εκατοντάδες στέλνονται πίσω κάθε εβδομάδα.
Τα όνειρα του Αχμέτ κατέρρευσαν. Αντί για την πολυπόθητη γερμανική άδεια εργασίας, ο 50χρονος Αλβανός έλαβε ένα εισιτήριο επιστροφής. Και τώρα ο θυμός του ξεχειλίζει.
Ο ίδιος μας λέει: «Έφυγα από την Ελλάδα λόγω της κρίσης. Θα έπρεπε να με στέλνανε πίσω στην Ελλάδα. Δεν ήταν σωστό αυτό που έκαναν οι Γερμανοί. Παρά τη θέλησή μου, με έβαλαν σε ένα αεροπλάνο και δε με έστειλαν στην Ελλάδα, αλλά στην Αλβανία».
Οι… «ασφαλείς» περιοχές των Βαλκανίων
Πέρυσι, η Γερμανία χαρακτήρισε τρία βαλκανικά κράτη ως «ασφαλή». Στη λίστα ασφαλών περιοχών περιλαμβάνονται πλέον το Κόσοβο, το Μαυροβούνιο και η Αλβανία. Τα μέρη αυτά μπορούν επομένως να θεωρηθούν προορισμοί απελάσεων για εκείνους, των οποίων η αίτηση ασύλου έχει απορριφθεί.
Πόσο όμως ασφαλείς είναι αυτές οι περιοχές; Πάμε στο Ένγκελσμπεργκ, ένα μικρό χωριό στη Βαυαρία, το όνομα του οποίου θα μπορούσε να μεταφραστεί σε «Αγγελοβούνι». Μετανάστες 22 εθνικοτήτων ζουν στην πρώην κατοικία του εκεί ιερέα. Μεταξύ τους και πολλές οικογένειες από τα Βαλκάνια.
Συναντήσαμε ένα ζευγάρι που έφτασε πριν λίγες ημέρες από τη Βοσνία. Ο άνδρας είναι μουσουλμάνος και η σύζυγός του Ρομά. Απέδρασαν από ένα βίαιο οικογενειακό περιβάλλον, όμως ακόμη φοβούνται και γι’ αυτό η γυναίκα μίλησε υπό καθεστώς ανωνυμίας, οπότε ας την πούμε «Αντζελίνα».
Η Αντζελίνα μας διηγείται τη δική τους Οδύσσεια: «Το πρόβλημα ξεκίνησε όταν παντρευτήκαμε και ο πεθερός μου έμαθε πως είμαι Ρομά. Με ανάγκασε να προσεύχομαι πέντε φορές τη μέρα, να φοράω μαντήλα και να νηστεύω, παρά τη θέλησή μου. Όταν έμεινα έγκυος με υποχρέωσε να το ρίξω, αλλά αρνήθηκα. Η κατάσταση χειροτέρεψε, μου επιτέθηκε. Φύγαμε. Μας βρήκε όμως και μας ακολούθησε μαζί με μια ομάδα δικών του φανατικών, όλοι τους μουσουλμάνοι. Απείλησε να μας σκοτώσει. Δεν ήμασταν ασφαλείς στη Βοσνία. Ο μόνος τρόπος για να είμαστε ασφαλείς ήταν να ζητήσουμε άσυλο εδώ, στη Γερμανία»
Διαφορετική είναι η περίπτωση του Κλοντιάν και της Μερίτα Καπλάνι από την Αλβανία. Ο Κλοντιάν δούλευε για 13 χρόνια σε ένα ιταλικό εργοστάσιο. Όταν αυτό έκλεισε, επέστρεψε στην Αλβανία και καλλιεργούσε πατάτες. Όπως λέει, να φάει είχε, αλλά μέλλον δεν είχε. Το ζευγάρι ξεκίνησε για τη Γερμανία, χωρίς να γνωρίζει ότι οι οικονομικοί μετανάστες δεν δικαιούνται ασύλου. Έτσι, φοβούνται ότι σύντομα θα απελαθούν.
«Όταν γεννήθηκε η κόρη μου, αποφάσισα να φύγω ξανά από την Αλβανία. Ήθελα να βρω μια λύση κάπου αλλού. Εκεί δεν μπορείς να βγάλεις τα προς το ζην. Δεν ξέρω τι να κάνω, αν οι γερμανικές αρχές μας στείλουν πίσω στην Αλβανία. Ο χειμώνας εκεί είναι βαρύς, κάνει πολύ κρύο», λέει ο Κλοντιάν και η γυναίκα του συμπληρώνει: «Μέλλον στην Αλβανία δεν υπάρχει. Χωρίς δουλειά δεν μπορείς να κάνεις τίποτα. Χωρίς δουλειά δεν μπορείς να προχωρήσεις, δεν μπορείς να ζήσεις».
«Αν δεν μπορέσουμε να μείνουμε στη Γερμανία, θα πρέπει να δοκιμάσω την τύχη μου σε κάποια άλλη χώρα. Πρέπει να μεγαλώσω τα παιδιά μου», συνεχίζει ο Κλοντιάν.
«Όποτε βρω δεύτερη ευκαιρία να πάω στη Γερμανία, θα φύγω αμέσως»
Η αλήθεια είναι πως στην Αλβανία σημειώνεται πρόοδος. Όμως η οικονομική ανάπτυξη προχωρά αργά και η χώρα παραμένει μια από τις φτωχότερες στην Ευρώπη.
Η οικονομική μετανάστευση προς τη Γερμανία χωρίς εξασφαλισμένη άδεια εργασίας είναι ένα αδιέξοδο. Ο Περπαρίμ είναι ένας από τους χιλιάδες οικονομικούς μετανάστες που απελάθηκαν από τη Γερμανία τους τελευταίους μήνες.
Κι ενώ μας ξεναγεί στο χωριό του, το Σίσταβετς, στην ορεινή βορειοανατολική Αλβανία, το Βερολίνο αλλάζει τη νομοθεσία. Πλέον οι Βαλκάνιοι αιτούντες άσυλο υποχρεούνται να παραμένουν σε προσφυγικούς καταυλισμούς, χωρίς να εργάζονται και να πληρώνονται. Αποκλείονται από μαθήματα γερμανικών και απελαύνονται γρήγορα.
Όπως και ο Περπαρίμ, ο οποίος εκφράζει την ελπίδα «να βρούμε κάποιον άλλο τρόπο να γυρίσουμε στη Γερμανία. Για την οικογένεια και τα παιδιά μου. Όσο για το μέλλον μου, όποτε βρω δεύτερη ευκαιρία να πάω στη Γερμανία, θα φύγω αμέσως. Δεν είμαι σίγουρος αν έγινα σαφής, αλλά το εννοώ: θα ξαναπάω εκεί αμέσως».
Το Σίσταβετς έχει περίπου 300 σπίτια. Ο Περπαρίμ μας λέει ότι περίπου 50 από τους κατοίκους του είναι ακόμη στη Γερμανία.
Ο αυστηρότερος γερμανικός νόμος για το άσυλο θα τεθεί σε ισχύ το Νοέμβριο. Από εκεί και μετά, αντί για δύο γεμάτες πτήσεις τσάρτερ με προορισμό την Αλβανία, θα έχουμε απελάσεις σε καθημερινή βάση.
Έτσι, ο Περπαρίμ σύντομα θα δει ξανά κάποιους από τους γείτονές του στο Σίσταβετς. Όπως λέει ο ίδιος, «είδατε το χωριό μας, είναι σχεδόν άδειο. Το 1996 ζούσαν ακόμη πολλοί εδώ πέρα. Τώρα όμως σχεδόν όλοι έφυγαν για τη Γερμανία. Από την άλλη, είναι αλήθεια πως κάποιοι επέστρεψαν ή αναγκάστηκαν να επιστρέψουν. Ζω εδώ, στο πατρικό μου. Δεν ανησυχώ για να βρω σπίτι. Όμως πολλοί φίλοι μου εγκατέλειψαν τα σπίτια τους για να φύγουν. Πούλησαν τα ζώα τους, πούλησαν όλη τους την περιουσία».
Το σόι του Περπαρίμ αποτελείται από δέκα οικογένειες που μένουν σε ένα λόφο έξω από το Σίσταβετς. Η βαρυχειμωνιά θα αποκόψει τα σπίτια από το χωριό για έξι μήνες. Ο εξάδελφος του Περπαρίμ, ο Χάξι, προσπάθησε να μεταναστεύσει στην Αυστρία. Κι αυτός στάλθηκε πίσω, αλλά ο ίδιος μας διαβεβαιώνει: «Είμαι 99 τοις εκατό σίγουρος ότι θα ξαναπροσπαθήσω. Θα πάω ξανά στην Αυστρία ή στη Γερμανία, γιατί καλύτερα σε φυλακή στην Ευρώπη παρά σ’ αυτό εδώ το μέρος στην Αλβανία».
Αλβανός ΥΠΕΣ: Κακώς φεύγουν οι Αλβανοί για τη Γερμανία
Ο Αλβανός υπουργός Εσωτερικών Σαϊμίρ Ταχίρι χαιρετίζει την απόφαση της Γερμανία περί επιτάχυνσης των διαδικασιών ασύλου για τις ασφαλείς χώρες. Οι αποφάσεις πλέον λαμβάνονται το πολύ σε δύο εβδομάδες, ενώ παλιά χρειάζονταν μήνες. Ο υπουργός απαιτεί από τη Γερμανία να είναι λιγότερο γενναιόδωρη.
Όπως λέει, η μείωση των κινήτρων θα φέρει και μείωση μεταναστών: «Ζητήσαμε να ενταχθούμε στη λίστα των ασφαλών χωρών. Δεν υπάρχει καμία λογική εξήγηση στο να ζητά πολιτικό άσυλο ένας Αλβανός πολίτης από ένα κράτος της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Φαίνεται πολύ πιο επικερδές για κάποιον να είναι σε μια λίστα αναμονής για άσυλο στη Γερμανία, παρά να εργάζεται εδώ. Πρακτικά, αυτό που ζητούν είναι άσυλο με οικονομικά κριτήρια, κάτι που δεν προβλέπεται και είναι και παράνομο».
Φυσικά και υπάρχουν νόμιμοι τρόποι για να εργαστεί κάποιος στη Γερμανία. Περνάς πρώτα από την πρεσβεία στα Τίρανα, βλέπεις τις διαθέσιμες θέσεις, παίρνεις την άδεια από το γερμανικό Ομοσπονδιακό Γραφείο Εργασίας και μετά εγκαταλείπεις την Αλβανία. Αυτή είναι η ενδεδειγμένη διαδρομή και όχι το… αντίστροφο.
Με αυτόν τον τρόπο κάνει την προσπάθειά του ο Αρντίτ. Όπως λέει: «Έκανα αίτηση για βίζα στη Γερμανία. Θα δούμε αν θα είναι εύκολο να την πάρω ή αν θα είναι δύσκολο. Θέλω να εργαστώ ως βοηθός μάγειρα σε ένα εστιατόριο».
Σύμφωνα με τη Γερμανία, η χορήγηση πολιτικού ασύλου προβλέπεται για πολιτικούς πρόσφυγες και όχι για οικονομικούς μετανάστες. Να περιμένουμε, λοιπόν, περισσότερες απελάσεις. Οι πρόσφυγες δραπετεύουν από τον πόλεμο και προστατεύονται. Οι μετανάστες δραπετεύουν από τη φτώχεια και απελαύνονται.
WEB BONUS
Σαϊμίρ Ταχίρι: «Η Αλβανία είναι μια ασφαλής χώρα»
Το euronews συνάντησε στα Τίρανα τον Αλβανό υπουργό Εσωτερικών. Γιατί τόσοι πολλοί Αλβανοί εγκαταλείπουν τη χώρα με προορισμό τη Γερμανία; Ο Σαϊμίρ Ταχίρι συμφωνεί με τις προσπάθειες της γερμανικής κυβέρνησης να αυστηροποιήσει την περί ασύλου νομοθεσία και να επαναπατρίζει οικονομικούς μετανάστες στην Αλβανία.
Όπως μας είπε, η Γερμανία θα πρέπει να επιταχύνει τη διαδικασία λήψης αποφάσεων σχετικά με τους αιτούντες άσυλο.
Η συνέντευξη είναι στα αγγλικά.