Τον Αύγουστο του 1964 έγινε επιδρομή και βομβαρδισμός από την Τουρκική αεροπορία.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ55 χρόνια συμπληρώνονται φέτος από τους βομβαρδισμούς της τουρκικής αεροπορίας στην περιοχή της Τηλλυρίας.
Τον Αύγουστο του 1964 έγινε επιδρομή και βομβαρδισμός από την Τουρκική αεροπορία.
Τα Κόκκινα ήταν τουρκοκυπριακός θύλακας και οι Τουρκοκύπριοι τα χρησιμοποιούσαν για λαθραίες εισαγωγές όπλων και στρατιωτών στην Κύπρο από την Τουρκία.
Αρχές Αυγούστου δυνάμεις της Εθνικής Φρουράς επιτέθηκαν στον θύλακα με διαταγή του Γρίβα.
Η ενέργεια αυτή ήταν αμφιλεγόμενη, διότι ταυτόχρονα διεξάγονταν διαπραγματεύσεις για το σχέδιο Άτσεσον. Η Τουρκία αντέδρασε βίαια βομβαρδίζοντας τις ελληνοκυπριακές θέσεις και τα χωριά με βόμβες ναπάλμ. Από τους βομβαρδισμούς σκοτώθηκαν 55 Έλληνες (Κύπριοι και Ελλαδίτες), μεταξύ των οποίων 28 πολίτες, ενώ τραυματίστηκαν 125 (69 στρατιώτες και 56 πολίτες).
Στρατηγική σημασία στους τουρκικούς σχεδιασμούς είχε χωρίς αμφιβολία ο θύλακας που δημιουργήθηκε στην περιοχή Τηλλυρίας, που είχε ως βάση του τα χωριά Κόκκινα και Μανσούρα, τα οποία είναι παραθαλάσσια και αποτέλεσαν το προγεφύρωμα της Τουρκίας στην Κύπρο αφού επέτρεπαν την δια θαλάσσης επαφή με τους Τ/κ.
Η Τηλλυρία έμελλε ακριβώς 10 χρόνια πριν την τουρκική εισβολή να πέσει θύμα βομβαρδισμών από την Τουρκική αεροπορία.
Οι θύλακες των Τ/κ διοικούνταν και ήταν υπό τον άμεσο έλεγχο Τούρκων αξιωματικών που έφτασαν μυστικά στην Κύπρο και εκπαίδευαν τους Τ/κ στον πόλεμο ενώ η Τουρκία είχε αναλάβει κατά 100% την τροφοδοσία των θυλάκων με τρόφιμα και άλλα είδη πρώτης ανάγκης.
Ο θύλακας των Κοκκίνων – Μανσούρας αποτέλεσε από την πρώτη στιγμή πονοκέφαλο για τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και τις ελληνοκυπριακές ομάδες ασφαλείας του νησιού. Εκτός από το γεγονός ότι ήταν το προγεφύρωμα της Τουρκίας στην Κύπρο, ήταν ορατός και ο κίνδυνος επέκτασής του ενώ ουκ ολίγες φορές Τ/κ στρατιώτες μέλη της ΤΜΤ, προκαλούσαν και δημιουργούσαν με κάθε ευκαιρία ένταση.
Η νεοσύστατη τότε Εθνική Φρουρά έχοντας στις τάξεις της κυρίως εθελοντές, επιχείρησε κατά της περιοχής και οι πρώτες επιτυχίες της τόσο με τους Εθελοντές Εθνοφρουρούς όσο και με τους καταδρομείς της 31 ΜΚ στο Λωρόβουνο, έδωσαν τη θέση τους στο απόλυτο χάος και την τραγωδία που κόστισε τη ζωή δεκάδων ανθρώπων.
Οι Τούρκοι για δύο μέρες από τις 4 το απόγευμα της 8ης Αυγούστου βομβάρδιζαν από αέρος με βόμβες ναπάλμ περιοχές του διαμερίσματος Τηλλυρίας, από τον Παχύαμμο μέχρι τον Κάτω Πύργο.
Ακολούθησε χάος, τόσο σε πολιτικό επίπεδο για τη διαχείριση της κρίσης, όσο και σε στρατιωτικό. Στη Λευκωσία το Υπουργικό Συμβούλιο συνεδρίασε στην παρουσία του Γεώργιου Γρίβα Διγενή ο οποίος ήταν Αρχηγός της ΑΣΔΑΚ και ήταν αρχιστράτηγος όλων των εν Κύπρο στρατιωτικών Δυνάμεων και του Αρχηγού της ΕΦ , Στρατηγού Καραγιάννη. Η διαφωνία των δύο εκείνο το βράδυ στο υπουργικό, έφερε την παραίτηση του Γεωργίου Γρίβα.
Συγκεκριμένα ο Γρίβας πρότεινε να συνεχιστούν το βράδυ οι στρατιωτικές επιχειρήσεις, με τον Καραγιάννη να διαφωνεί. Τελικά ο Γεώργιος Γρίβας απεχώρησε και παραιτήθηκε με τον Καραγιάννη να αναλαμβάνει την Αρχιστρατηγία.
Λίγες ώρες αργότερα, τα ξημερώματα της 9ης Αυγούστου, στις 2 το πρωί ο Πολύκαρπος Γιωρκατζης τηλεφώνησε στον Έλληνα Υπουργό Άμυνας Πέτρο Γαρουφαλιά για να τον βολιδοσκοπήσει κατά πόσον θα ήταν εφικτό να χρησιμοποιηθούν στις επιχειρήσεις της Τηλλυρίας που τελούσε υπό βομβαρδισμό δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ που βρίσκονταν στην Κύπρο, με την απάντηση να είναι αρνητική.
Την ίδια ώρα ο τουρκικός στόλος κατέπλεε με αντιτορπιλικά ανοιχτά της Μανσούρας ενώ τα τουρκικά αεροπλάνα απογειώνονταν και πάλι από την Τουρκία με προορισμό τον κυπριακό ουρανό.
Οι βομβαρδισμοί συνεχίστηκαν το πρωί της 9ης Αυγούστου με στόχους σε Παχύαμμο και Πύργο. Το μεσημέρι η ελληνική κυβέρνηση στην παρουσία του Βασιλιά Κωνσταντίνου συνεδρίασε έκτακτά και αργότερα ανακοινώθηκε από το ΓΕΕΘΑ η προπαρασκευή της επιχείρησης «ΚΑΤΑΙΓΙΔΑ» το βράδυ της ίδιας ημέρας, με ελληνικά μαχητικά να υπερίπτανται στο FIR Λευκωσίας από τις 7 το απόγευμα ενώ οι δυνάμεις της ΕΛΔΥΚ βρίσκονταν σε επιφυλακή και κατευθύνθηκαν προς τον Άγιο Γεώργιο.
Κι εκεί που όλα έδειχναν ότι η σύγκρουση ήταν θέμα ωρών όλες οι πλευρές έκαναν πίσω μετά από τη Συνεδρίαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ που καλούσε την Τουρκία και την Ελλάδα να τερματίσουν οποιαδήποτε στρατιωτική επιχείρηση.
Μετά την απόφαση του ΓΕΕΘΑ για σχεδιασμό επιχείρησης και παραίνεσης του Έλληνα ΥΠΑΜ ο Στρατηγός Γρίβας επέστρεψε στη θέση του όπου και πάλι διαφώνησε με τον Καραγιάννη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠαρά την εκεχειρία που αποφασίστηκε, στις 8 το πρωί της 10ης Αυγούστου τουρκικά μαχητικά πέταξαν πάλι πάνω από την Κύπρο και πολυβόλησαν την Πόλη Χρυσοχούς.
Ο Έλληνας ΥΠΑΜ διαμήνυσε και πάλιν προς όλους τους εμπλεκόμενους στην Κύπρο μεταξύ των οποίων ο Γεώργιος Γρίβας, ο Καραγιάννης και ο Πολύκαρπος Γιωρκάτζης πως δεν θα επιτρεπόταν καμία στρατιωτική ενέργεια χωρίς την έγκριση του.
Η Κυπριακή Κυβέρνηση προσέφυγε εκ νέου στο Συμβούλιο Ασφαλείας του ΟΗΕ, το οποίο με ένα consensus (ομόφωνη απόφαση) κάλεσε τις δύο Κοινότητες να συμμορφωθούν με το ψήφισμα της 9ης Αυγούστου το οποίο θα ήταν υπό την επίβλεψη του Διοικητή των Ηνωμένων Εθνών στην Κύπρο.
Μετά από την απόφαση του Σ.Α του ΟΗΕ η κατάσταση εξομαλύνθηκε και επικράτησε ηρεμία.
Από τους βομβαρδισμούς σκοτώθηκαν 55 Έλληνες (Κύπριοι και Ελλαδίτες), μεταξύ των οποίων 28 πολίτες, ενώ τραυματίστηκαν 125 (69 στρατιώτες και 56 πολίτες).
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠολίτες: Σπύρος Δημοσθένους 45 ετών, Κώστας Αγαπίου 28, Σάββας Νεοφύτου 23, Μιχαήλ Λαμπής 85 από τον Κ.Πύργο, Άντης Φιλήτας 28 από τη Μόρφου, Μαρτού Σοφοκλή 45 και Κώστας Χαραλάμπους 8 από τα Πηγαίνια, Παύλος Μιχαηλάς 28 από την Αραδίππου, Γεώργιος Χαρ. Νεάρχου 20, Ευριπίδης Χαραλάμπους 18, από την Έμπα. Ανδρέας Δ. Χαραλαμπίδης 20 από την Άρμου, Ανδρέας Χρυσοστόμου 30 από το Κτήμα, Ανδρέας Μιχαήλ 23, Τηλέμαχος Χριστοδούλου 18 Ανδρέας Λόρδος, Γιαννάκης Ανδρέου, Στέφανος Σάββα 20 από το Πολέμι. Φρίξος Ανδρέου 22 από το Ψάθι, Δημήτριος Μαυρογένης 52, γιατρός, Πανίκος Παστίδης 30, Κωστάκης Πενταλιώτης 30, Χριστόδουλος Θ. Αργυρού 26, Ανδρέας Χρυσοστόμου 30 από το Κτήμα. Ανδρέας Χαρ. Ορφανίδης από τον Πωμό. Γιαννάκης Προδρόμου 20 από τη Γεροσκήπου. Γεώργιος Χριστοδούλου από το Βαρώσι.
Εθνοφρουροί: Ξενοφώντος Γεώργιος από τη Νήσου. Χαραλάμπους Παναγιώτης από το Έξω Μετόχι. Μιχαήλ Γρηγόρης από τη Μόρφου. Ζαβού Αναστάσιος από το Λευκόνοικο. Μιχαηλίδης Σάββας από τον Άγιο Παύλο. Απληκιώτης Γεώργιος από το Καϊμακλί. Νικολάου Γρηγόρης από την Ψημολόφου. Κοντού Παντελής από την Αραδίππου. Βραχίμης Μιχαήλ από την Ξυλοφάγου. Θεοφάνους Νικόλαος από την Ξυλοφάγου. Χριστοδούλου Σταυράκης από τη Νήσου. Γεωργίου Γεώργιος από την Ασγάτα. Πτωχόπουλος Χριστάκης από τη Λάρνακα. Παπάς Νικόλαος –υπολοχαγός. Δημητρίου Πολύκαρπος- λοχίας. Χριστοδούλου Γεώργιος, δεκανέας, από το Στρόβολο. Ζαφειρίου Παναγιώτης- σημαιοφόρος. Προκοπίου Σπύρος- υποκ. Α. Τσίμπρης Νικόλαος-υποκ Α. Ρήγας Νικόλαος, ναύτης. Μαράτος Παναγιώτης, ναύτης. Γεωργίου Λάζαρος, λοχίας, από την Αλαμινό. Στρουθίδης Ανδρέας, δεκανέας, από τη Λάρνακα. Θεορή Ανδρέας από την Άρμου. Ρούσος Ευάγγελος από τον Πωμό.
Κάτοικοι της ακριτικής περιοχής Τηλλυρίας αφηγήθηκαν τραγικά γεγονότα όπως οι ίδιοι τα έζησαν πριν από 55 χρόνια.
Χαρακτηριστική είναι η αναφορά γυναίκας από τον Κάτω Πύργο, η οποία είπε ότι ενώ στην εκκλησία της κοινότητας βρισκόταν η εξόδιος ακολουθία για τρία θύματα της προηγούμενης επιδρομής, η τουρκική αεροπορία επιτέθηκε εκ νέου στην περιοχή, αναγκάζοντας τους κατοίκους να εγκαταλείψουν τους νεκρούς στα φέρετρα τους μέσα στην εκκλησία και να αναζητήσουν καταφύγιο στα χωράφια.
Ο Πρόεδρος του Κοινοτικού συμβουλίου Κάτω Πύργου Τηλλυρίας Νίκος Κλεάνθους, μιλώντας στο ΚΥΠΕ, χαρακτήρισε τη σημερινή μέρα μια αποφράδα μέρα, για την περιοχή της ακριτικής Τηλλυρίας και όλη την Κύπρο γενικά.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι μνήμες, είπε, στρέφονται 55 χρόνια πίσω, με τους παλιούς να θυμούνται τα εγκλήματα που έγιναν από πλευράς Τουρκίας στην περιοχή της Τηλλυρίας, με τους δολοφονικούς βομβαρδισμούς της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας τον Αύγουστο του 1964 εις βάρος του άμαχου πληθυσμού της περιοχής.
Η Τηλλυρία, είπε ο κ. Κλεάνθους, πλήρωσε βαρύ τίμημα σε μια προσπάθεια να κρατήσει την περιοχή αλώβητη και ελεύθερη από τον επεκτατισμό της Τουρκίας.