Τριάντα χρόνια μετά την Πτώση του Τείχους ποιά είναι η εξέλιξη των χειραφετημένων εργαζόμενων γυναικών της πρώην ΛΔτης Γερμανίας.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΠριν από τριάντα χρόνια, στις 9 Νοεμβρίου, το τείχος του Βερολίνου έπεσε. Από οικονομική και κοινωνική άποψη, πολλά άλλαξαν από τότε. Η εικόνα της εργαζόμενης και χεραφετημένης γυναίκας στην Ανατολική Γερμανία ήταν πολύ έντονη. Βρεθήκαμε στη Λειψία για να δούμε πως είναι τα πράγματα.
«Γενικά οι γυναίκες στην Ανατολική Γερμανία ήταν πολύ πιο ανεξάρτητες από τις γυναίκες στο Δυτικό. Στο Δυτικό τμήμα, οι νομικοί κανόνες ήταν στην πραγματικότητα καταστροφή. Μέχρι το 1975 η γυναίκα έπρεπε να ζητήσει την άδεια από τον σύζυγό της αν μπορούσε να εργαστεί».
«Οι Ανατολικογερμανίδες ήταν πιο επιτυχημένες από τις Γερμανίδες στο δυτικό τμήμα - υπάρχουν στοιχεία για αυτό. Οσον αφορά στις γυναικες θα έλεγα ότι στο ανατολικό τμήμα γενικά είχαν μειονεκτήματα, όχι ειδικά οι γυναίκες».
Στα χρόνια της ΛΔΓ, πολλές γυναίκες δεν αντιλαμβανόντουσαν ως αντίφαση τη συμβατότητα παιδιού και εργασίαςκκκκ . Αυτή η μορφή ίσων δικαιωμάτων κατέστη δυνατή από το κράτος, το οποίο παρείχε ολοήμερη μέριμνα για τα παιδιά και εκτεταμένες κοινωνικές υπηρεσίες. Την εποχή της πτώσης του Τείχους του Βερολίνου το 1989, πάνω από το 90% των γυναικών εργάζονταν ή σπούδαζαν. Συγκριτικά, περίπου οι μισές γυναίκες στη Δυτική Γερμανία εργάζονταν.
Αυτή η μορφή ισότητας θεωρήθηκε «φυσιολογική», ακόμη και αν η πλειοψηφία των γυναικών είχε επωμισθεί το μεγαλυτερο μέρος τόσο στο νοικοκυριό όσο και στην παιδική μέριμνα. Η πτώση του τείχους του Βερολίνου προκάλεσε μια τάση που συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Σε αναζήτηση εργασίας, άνθρωποι από την Ανατολική συρρέουν στη Δυτική Γερμανία - οι περισσότεροι από αυτούς είναι γυναίκες. Ήταν πιο εύκολο για αυτές να μετακινηθούν και να εγκατασταθούν στο Δυτικό τμήμα από τους άνδρες.
«Αν ήθελες να το κάνεις και το είχες σκεφτεί πολύ, τότε είχες και την ευκαιρία να το πραξεις και να φτιάξεις ένα όνομα .Έπρεπε να το θέλεις, δεν είχαμε αυτή τη δυνατότητα πριν στην Ανατολικη Γερμανία»,λέει η Εβελιν Σίμον συνταξιούχος πρώην λογίστρια στη Λειψία.
Οι επιτυχημένες γυναίκες λείπουν τώρα στο Ανατολικό τμήμα, ιδίως στις αγροτικές και τις διαρθρωτικά αδύναμες περιοχές (έως και 25% περισσότεροι άνδρες και πολλοί ηλικιωμένοι). Πολλοί παραπονούνται ότι έγιναν λάθη κατά τη διαδικασία επανένωσης.
«Είναι αυτές οι δομες που δεν εξασφάλισαν ότι τα πράγματα που λειτούργησαν καλά στη Λαϊκή Δημοκρατία της Γερμανίας δεν θα ξεριζωθούν, αλλά θα παραμείνουν. Με άλλα λόγια, το κοινωνικό μας σύστημα, το σύστημα υγείας μας, ήταν πολύ καλύτερο από αυτό που είναι σήμερα. Από εκεί προέρχεται και η δυσαρέσκεια ».
Αυτή η τάση αντικατοπτρίζεται στα εκλογικά αποτελέσματα στο ανατολικό τμήμα της Γερμανίας.
Η «εικόνα» των γυναικών στην Ανατολική Γερμανία
Οι Ανατολικογερμανίδες λέγεται ότι ήταν σκληρές - ανεξάρτητες, αυτοπεποίθηση και εργάζονταν. Το 1989, [περίπου το 91% των γυναικών της Ανατολικής Γερμανίας](source: https://histat.gesis.org/histat/de/table/details/B6BEA35408BABCFB6DED4A5B849200B5) εργάζονταν (ή εκπαιδεύονταν) σε σύγκριση με μόλις 50% των γυναικών στο δυτικό τμήμα.
Οι γυναίκες στην Ανατολική Γερμανία έκαναν το εργατικό δυναμικό τους πλήρως διαθέσιμο στο κράτος. Ένα κράτος που επέβαλε την ισότητα των φύλων στην κοινωνία, π.χ. παρέχοντας εγκαταστάσεις παιδικής μέριμνας και κοινωνικές υπηρεσίες, ισότητα αμοιβής μεταξύ ανδρών και γυναικών. Αυτά τα δικαιώματα, ωστόσο, δόθηκαν από το κράτος.
Τι συνέβη μετά την Πτώση του Τείχους;
Η κατάρρευση του συστήματος επηρέασε δυσανάλογα τις γυναίκες, έχασαν τη δουλειά τους πιο συχνά από τους άνδρες. Πολλές έφυγαν στη Δυτική Γερμανία για να βρουν απασχόληση. Από το 1989, 1,5 εκατομμύριο έχουν μετακινηθεί από την Ανατολική Γερμανία στη Δυτική Γερμανία (αντιστοιχεί στο 10% του πληθυσμού στο τέλος της εποχής της ΛΔΓ).
Έκτοτε, υπήρχε πλεόνασμα ανδρών που παρέμεινε στο Ανατολικό τμήμα (ηλικιακή ομάδα ηλικίας 18-34 ετών). Το γεγονός αυτό πλήττει ιδιαίτερα τις αγροτικές και τις διαρθρωτικά αδύναμες περιοχές (έως 25% λιγότερες γυναίκες εκεί) καθώς οι γυναίκες της Ανατολικής Γερμανίας παρέμειναν στο δυτικό τμήμα.
Ποια είναι η κατάσταση σήμερα;
30 χρόνια μετά την πτώση του Τείχους του Βερολίνου, οι γυναίκες της Ανατολικής Γερμανίας είναι σε διοικητικές θέσεις πάνω από το μέσο όρο σε σύγκριση με τους άνδρες της Ανατολικής Γερμανίας και τις γυναίκες της Δυτικής Γερμανίας.
Μετά το 2000, σημειώθηκε μεγαλύτερη αύξηση του ποσοστού των γυναικών σε πολλές κορυφαίες θέσεις, ιδίως από την Ανατολική Γερμανία
Μεταξύ των 30 γερμανικών εταιρειών εισηγμένων στο χρηματιστήριο, τρία από τα τέσσερα μέλη του διοικητικού συμβουλίου είναι Ανατολικογερμανίδες, δηλαδή 75%. Οι Δυτικογερμανίδες είναι μόνο 10%.
Ενώ οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν μόνο το 2% των 100 κορυφαίων εταιρειών στη Δυτική Γερμανία, οι γυναίκες αντιπροσωπεύουν το 9% των 100 κορυφαίων εταιρειών στην Ανατολική Γερμανία.
Μεταξύ του 1991 και του 2016, τα ποσοστά απασχόλησης των γυναικών αυξήθηκαν σε όλα τα γερμανικά ομοσπονδιακά κρατίδια, ιδίως στα δυτικά.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣτη Δυτική Γερμανία, το ποσοστό απασχόλησης των γυναικών αυξήθηκε σε μια περίοδο 25 ετών: το 1991, το μέσο ποσοστό απασχόλησης στη Δυτική Γερμανία ήταν 57%, αλλά το 2016 αυξήθηκε στο 73%. Το χάσμα μεταξύ των φύλων όσον αφορά τα ποσοστά απασχόλησης στη Δυτική Γερμανία μειώθηκε από 24 ποσοστιαίες μονάδες σε 9 ποσοστιαίες μονάδες.