Η ολλανδική κυβέρνηση πρέπει να μειώσει δραστικά τις εκπομπές CO2 μέχρι το τέλος του έτους, μετά από απόφαση ολλανδικού δικαστηρίου
Οι υποσχέσεις πρέπει να τηρούνται. Ακόμη κι αυτές που αφορούν την προστασία του κλίματος. Το ανώτατο δικαστήριο της Ολλανδίας εξέδωσε απόφαση, με την οποία υποχρεώνεται η ολλανδική κυβέρνηση να μειώσει άμεσα τις εκπομπές CO2 της χώρας. Μπορεί να γίνει αυτό πριν το τέλος του έτους; Κάναμε ρεπορτάζ σε διάφορα σημεία της χώρας για να δούμε τι συμβαίνει.
Το ενεργειακό μίγμα της Ολλανδίας είναι από τα χειρότερα, σε σύγκριση με άλλες χώρες της Ε.Ε. Μόλις το 7% της ενεργειακής της κατανάλωσης καλύπτεται από ανανεώσιμες πηγές ενέργειας. Η χώρα απέχει πολύ από τον στόχο του 20% που έχει θέσει για φέτος η Ε.Ε. Θα συναντήσουμε την Μαριάν Μινέσμα, τη διευθύντρια της Urgenda, της οργάνωσης που προωθεί την ενεργειακή μετάβαση της χώρας. Πριν από επτά χρόνια, μαζί με άλλους 900 Ολλανδούς πολίτες μήνυσαν την κυβέρνηση. Κέρδισαν τη δίκη. Ο αγώνας όμως τώρα ξεκινά.
Η Μινέσμα έχει γράψει μια πολυσυζητημένη μελέτη σε συνεργασία με διακεκριμένους επιστήμονες, η οποία κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η Ολλανδία μπορεί να στηρίζεται εξολοκλήρου σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μέχρι το 2030, αν οι πολιτικοί πάρουν τώρα τις σωστές αποφάσεις.
**Χανς φον ντερ Μπρελί, Euronews: **
Ο χρόνος περνά και τελειώνει. Τι έγινε μέχρι σήμερα;
**Μαριάν Μινέσμα, Διευθύντρια Urgenda: **
Έχουν γίνει λίγα, αλλά περισσότερα σε σχέση με πέρσι. Η κυβέρνηση έδωσε πρόσθετες επιδοτήσεις, 2 δις ευρώ για ηλιακά πάνε και μεγάλα αιολικά πάρκα. Έδωσε επιπλέον χρήματα για μονώσεις και αντλίες θερμότητας. Έχουν υποσχεθεί ότι θα υπάρξει νέα νομοθεσία που θα δεσμεύσει όλους τους λιγνιτικούς σταθμούς παραγωγής ενέργειας να λειτουργούν στο 25% των δυνατοτήτων τους. Και αυτό είναι προγραμματισμένο για τον Οκτώβριο.
Χανς φον ντερ Μπρελί, Euronews:
Η κυβέρνηση έχει περιθώριο μέχρι το τέλος του χρόνου. Θα τα καταφέρει;
Μαριάν Μινέσμα, Διευθύντρια Urgenda:
Τους είπαμε ότι ακόμη κι αν καθυστερήσουν τρεις μήνες, είναι εντάξει. Δεν θέλουμε να έρθουμε ξανά σε ρήξη, για μια μικρή καθυστέρηση. Εάν δεν κάνουν όμως αρκετά ή αν δεν έχουν σχέδιο για την επόμενη χρονιά, τότε θα τα πούμε ξανά στο δικαστήριο.
Χανς φον ντερ Μπρελί, Euronews:
Ποιο είναι το προσωπικό σας κίνητρο;
Μαριάν Μινέσμα, Διευθύντρια Urgenda:
Η μεγάλη αλλαγή για μένα ήρθε, όταν απέκτησα παιδιά. Συνειδητοποίησα ότι μπορεί να ζουν το 2100. Αν γνωρίζεις τι θα συμβεί αν προχωρήσει η κλιματική αλλαγή, αντιλαμβάνεσαι ότι δεν θα είναι πλέον καλό να ζεις σε έναν τέτοιο πλανήτη. Θα υπάρχουν δισεκατομμύρια άνθρωποι που δεν θα μπορούν να ζήσουν εκεί που μένουν τώρα. Θα υπάρχει το απόλυτο χάος. Όλες οι λύσεις βρίσκονται στο τραπέζι. Αυτό με κάνει και αγανακτώ. Κανείς δεν θέλει να δράσει. Έχουν όλες τις λύσεις μπροστά τους.
**Χανς φον ντερ Μπρελί, Euronews:
**
Για να είμαι ειλικρινής, δεν μπορώ να καταλάβω πωςθα γίνει. Πριν πέντε λεπτά, είχαμε μεγάλη νεροποντή. Ο ουρανός είναι πάντα συννεφιασμένος και σκοτεινός στην Ολλανδία. Πώς η ηλιακή ενέργεια μπορεί να είναι λύση;
Μαριάν Μινέσμα, Διευθύντρια Urgenda:
Μπορώ να πάρω όση ενέργεια θέλω από αυτά τα δύο σετ από ηλιακά πάνελ για όλο το σπίτι μου και εν μέρει για το ηλεκτρικό μου όχημα. Επεξεργαστήκαμε ένα σενάριο για όλη την Ολλανδία. Εάν βάλουμε ηλιακά πάνελ σε κάθε στέγη και ανεμογεννήτριες σε θάλασσα και ξηρά, θα έχουμε αρκετή ενέργεια για ο,τι χρειαστούμε στη χώρα. Αξίζει περισσότερο να επενδύσεις τα χρήματά σου στη στέγη του σπιτιού σου παρά στον τραπεζικό σου λογαριασμό.
Η διανομή ενός εκατομμυρίου δενδρυλλίων σε αγρότες και πολίτες για να μειωθεί το επίπεδο CO2 στην ατμόσφαιρα ήταν μέρος της συμφωνίας που έκανε η Urgenda με την κυβέρνηση. Μετά την έκδοση της απόφασης του δικαστηρίου, οι νομοθέτες αποφάσισαν να υιοθετήσουν τη μεγάλη λίστα με προτάσεις που τους έκανε η Urgenda. Ανάμεσά τους και η ηλεκτροκίνηση. Από το 2030 και μετά, η πώληση νέων αυτοκινήτων που χρησιμοποιούν ορυκτό καύσιμο θα απαγορευθεί. Τι θα γίνει όμως μεσοπρόθεσμα για να υπάρξει συμμόρφωση με την απόφαση του δικαστηρίου;
«Εδώ οδηγούμε με 100 χλμ την ώρα, γιατί η κυβέρνηση άλλαξε το όριο ταχύτητας από τα 130 στα 100 χλμ την ώρα, εξαιτίας της απόφασης του δικαστηρίου. Το όριο ταχύτητας είναι ένα από τα 30 μέτρα του σχεδίου μας, που υιοθέτησε η κυβέρνηση. Αυτό τους βοηθά να εξοικονομήσουν μισό μεγατόνο εκπομπών CO2 το χρόνο. Και πρέπει να απαλλαγούν από άλλους 18 μεγατόνους φέτος» εξηγεί η Μινέσμα.
Η οργάνωση έδωσε πολλές μάχες τα τελευταία χρόνια για να αναβαθμιστεί το δίκτυο των σταθμών φόρτισης της Ολλανδίας. Και τα κατάφερε. Σήμερα η Μινέσμα δεν έχει πρόβλημα να βρει σημείο φόρτισης για το ηλεκτρικό της όχημα.
Νησί Τέσελ
Η κυβέρνηση έχει δεσμευτεί ότι μέχρι το 2030 θα μειώσει στο ήμισυ τις εκπομπές CO2, σε σχέση με το 1990. Σήμερα η διευθύντρια της Urgenda κατευθύνεται στο πιο ηλιόλουστο μέρος της Ολλανδίας, το νησί Τέσελ. Το υβριδικό φέριμποτ νέας γενιάς κινείται κυρίως με φυσικό αέριο και υποβοηθείται και από ηλιακές μπαταρίες. Το πλοίο συνδέει το Ντεν Χέλντερ και με το Τέσελ και είναι αποτέλεσμα ενός πρότζεκτ που χρηματοδοτήθηκε από την Ε.Ε.
Η Μινέσμα έχει ραντεβού με τον Νίκολ Σέρμερ, τον ιθύνοντα νου της βιώσιμης ενεργειακής επανάστασης που έγινε στο νησί. Μαζί με τους εργαζόμενούς του τοποθετούν ηλιακά πάνελ σε ένα τοπικό αγρόκτημα.
Για να ενισχύσει με περισσότερη ηλιακή ενέργεια, το ενεργειακό μίγμα της χώρας, η ολλανδική κυβέρνηση ακολούθησε τις προτάσεις της οργάνωσης να αυξήσει τα ηλιακά πάνελ. Για να κινητοποιήσει τους ντόπιους, προσφέρει επιχορηγήσεις και συγχρηματοδοτεί αυτά τα πρότζεκτ ανανεώσιμης ενέργειας. Ένα από τα πρότζεκτ ονομάζεται postcode. 26 άτομα μοιράζονται 299 πάνελ και έχουν φορολογικά πλεονεκτήματα από την κυβέρνηση.
Η χώρα είναι εκτεθειμένη σε ισχυρούς ανέμους όλο τον χρόνο. Η Ολλανδία έχει τοποθετήσει ανεμογεννήτριες στην ανοικτή θάλασσα. Για να ανταποκριθεί όμως στις υποχρεώσεις που θέτει η απόφαση του δικαστηρίου, χρειάζεται μια γρήγορη αναβάθμιση των ηλιακών της συλλεκτών.
Ο Ντερκ Ρέπερ είναι ο ιδιοκτήτης ενός αγροκτήματος. Ποια είναι η γνώμη των κατοίκων του Τέσελ για την ηλιακή και αιολική ενέργεια; «Όσον αφορά αυτές τις τεράστιες ανεμογεννήτριες, ο κόσμος δεν είναι και πολύ χαρούμενος που τις βλέπει στο νησί. Ο τόπος μας είναι πανέμορφος και πολλοί πιστεύουν ότι αυτές οι ανεμογεννήτριες χαλάνε αυτή την εικόνα. Τα ηλιακά πάνελ από την άλλη πλευρά, μπορούν να μπουν σε πολλές στέγες, χωρίς να καταστρέφουν την όμορφη εικόνα του νησιού» απαντά ο Ρέπερ.
Η τελευταία καινοτομία που εφαρμόστηκε στο νησί είναι ηλιακά πάνελ στους ποδηλατοδρόμους. Με το πράσινο φως από την κοινότητα, ο Σέρμερ δοκιμάζει τώρα μια νέα γενιά άθραυστων πάνελ. Ο στόχος να εγκατασταθούν σε όλο το δίκτυο ποδηλατοδρόμων του νησιού, που αγγίζει τα 140 χλμ. Σίγουρα οι ντόπιοι προτιμούν τα πάνελ από τις ανεμογεννήτριες.
Ίσως όμως η πιο τρελή λύση που βασίζεται στην ηλιακή ενέργεια είναι αυτή στο Θέρετρο Κριμ. Περιλαμβάνει γκολφ και μια δεξαμενή με νερό που καλύπτεται από ηλιακούς συλλέκτες που επιπλέουν. Το νερό ρίχνει τη θερμοκρασία των πάνελ και τότε έχουν περισσότερη ισχύ σε ετήσια βάση.
Η Ολλανδία είναι από τα κράτη με τη μεγαλύτερη πληθυσμιακή πυκνότητα στην Ε.Ε. Τα τεράστια ηλιακά πάρκα που έχουν εγκατασταθεί, θεωρούνται ότι καταλαμβάνουν μεγάλη έκταση γης και είναι ασύμφορα. Γι' αυτό ο Σέρμερ αναζητεί εναλλακτικές. Με βάση τα καλά αποτελέσματα που προέκυψαν στο νησί, συμμετέχει τώρα σε ένα ερευνητικό πρότζεκτ που θα εξακριβώσει αν μπορούν να μπουν ηλιακά πάνελ στην άγρια Βόρεια Θάλασσα.
Άμστερνταμ
Τα ποδήλατα έχουν συνδεθεί πολύ με την Ολλανδία. Όλοι θεωρούν ότι είναι μια χώρα που προσέχει ιδιαίτερα το περιβάλλον. Αυτό δεν είναι αλήθεια. Η χώρα εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ορυκτά καύσιμα. Διαθέτει ένα από τα μεγαλύτερα κοιτάσματα φυσικού αερίου της Ε.Ε.
Ακροδεξιά κόμματα και δημοσιογράφοι όπως ο Σιμ Γουίνια είναι αντίθετοι με την απόφαση της κυβέρνησης να εγκαταλείψει τα ορυκτά καύσιμα και εγκαλούν γι' αυτό περιβαλλοντικές ομάδες και οργανώσεις: «Σ' αυτή τη χώρα, πρέπει να αποφασίσει το Κοινοβούλιο. Όσον αφορά την πολιτική για το κλίμα, λυπάμαι που το λέω, αλλά το Κοινοβούλιο δεν έχει πολλά να πει. Σε λίγους μήνες θα ετοιμαστούμε για εκλογές και ήδη βλέπουμε τα μεγάλα κόμματα να εγκαταλείπουν τα βασικά στοιχεία της κλιματικής πολιτικής, γιατί δεν είναι αποτελεσματικά ή γιατί είναι πολύ ακριβά. Ο κόσμος ενδιαφέρεται περισσότερο για την οικονομία από ότι για την κλιματική αλλαγή».
Χάγη
Οι δημοσκοπήσεις δείχνουν όμως ότι τρεις στους τέσσερις Ολλανδούς θεωρούν την κλιματική αλλαγή πολύ σοβαρό πρόβλημα. Στην Χάγη, συναντούμε τον Σάντορ Γκάαστρα, γενικό διευθυντή του Υπουργείου Οικονομικών. Είναι ο άνθρωπος της κυβέρνησης που ασχολείται με το κλίμα, προσπαθώντας να επιταχύνει την εφαρμογή των νέων αναγκαίων πολιτικών. Τι θα πράξουν και τι μέτρα έχουν πάρει για την ενίσχυση της αιολικής ενέργειας;
«Το πιο σημαντικό μέτρο είναι ο περιορισμός της λειτουργίας των εργοστασίων λιγνίτη στην Ολλανδία. Αυτό θα είναι το μεγαλύτερο μέτρο που θα πάρουμε για να πετύχουμε τον στόχο μας μέχρι το τέλος του έτους. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να μειώσουν την παραγωγή τους κατά 2/3. Έχουμε πάρει επιπλέον μέτρα για να επιταχύνουμε τη βιωσιμότητα των κατοικιών και των γραφείων στη χώρα. Να σας δώσω έναν αριθμό: Προσθέσαμε άλλα 150 εκατομμύρια ευρώ σε επιδοτήσεις νοικοκυριών και επιχειρήσεων για να κάνουν κατοικίες και γραφεία πιο βιώσιμα. Έχουμε ήδη σχέδια για μονάδες στην ανοικτή θάλασσα που θα μας δώσουν 11 Gigawatt μέχρι το 2030. Μελετούμε ήδη πώς θα αυξήσουμε αυτό το μέγεθος».
Η βιομηχανοποιημένη γεωργία είναι ένα ακόμη μεγάλο πρόβλημα για τις πολιτικές για το κλίμα, που εφαρμόζει η κυβέρνηση. Υπάρχει η δυνατότητα να συνδυαστεί η εκτροφή ζώων με πιο φιλικές προς το περιβάλλον μεθόδους; Ο Μάουριτς Γκρόεν, επικεφαλής των μονάδων εκτροφής κοτόπουλων Kipster λέει ότι γίνεται και κατηγορεί την κυβέρνηση ότι δεν έχει πάρει όλα τα αναγκαία μέτρα για τη μείωση των εκπομπών CO2. Αυτός πώς τα κατάφερε;
«Δεν παράγουμε τροφή για τα κοτόπουλα. Δεν χρησιμοποιούμε καθόλου γεωργικές εκτάσεις γι' αυτά. Χρησιμοποιούμε μόνο τα κατάλοιπα της ανθρώπινης κατανάλωσης. Αυτό είναι πολύ σημαντικό. Το δεύτερο είναι ότι παράγουμε όλη την ενέργεια που χρειαζόμαστε για να λειτουργήσουμε το εργοστάσιό μας, από τη στέγη μας. Έχουμε 1100 ηλιακά πάνελ. Παράγουμε περισσότερη ενέργεια από αυτή που καταναλώνουμε. Το τρίτο στοιχείο είναι η συσκευασία. Τις φτιάχνουμε από κατάλοιπα αμύλου από πατάτες. Έχει σχεδόν μηδενικό αποτύπωμα άνθρακα».
Ποια είναι η συμβουλή που μπορεί να δώσει στους μεγάλους παραγωγούς βιομηχανοποιημένων τροφίμων στην Ολλανδία και το εξωτερικό; «_Κοιτάξτε γύρω σας. Μπορούν να το κάνουν με τρόπο που να μην προκαλούν βλάβη στην υγεία των ζώων αλλά ούτε και στη φύση. Φτιάχνουμε μια σειρά από φάρμες στις Ηνωμένες Πολιτείες, το Βέλγιο, τη Γαλλία, τη Γερμανία και τη Βρετανία τα επόμενα χρόνια. Θέλουμε να γίνουμε ο προκαθορισμένος τρόπος παραγωγής. Έχει να κάνει με την επιβίωση του ανθρώπινου είδους! Είναι τόσο απλό»!
_
Ας εξετάσουμε τα δεδομένα για τα αέρια του θερμοκηπίου. Κατά μέσο όρο, κάθε πολίτης της Ε.Ε. εκπέμπει 8,6 τόνους CO2 το χρόνο. Η Ολλανδία έχει κατά κεφαλή εκπομπές που αγγίζουν το εντυπωσιακό νούμερο των 11,6 τόνων. Είναι πολύ χειρότερη επίδοση από αυτήν της Πολωνίας, που οι κατά κεφαλήν εκπομπές είναι 11 τόνοι. Πορτογαλία, Ισπανία, Ιταλία και Γαλλία είναι γύρω στους 7 τόνους, ενώ η Ελλάδα είναι στους 9 τόνους κατά κεφαλήν ανά έτος.
Ο Μπερτ Πάποτ και ο γιος του Γκίσμπερτ δεν είναι θυμωμένοι. Πρέπει να το υπογραμμίσουμε γιατί οι περισσότεροι εκτροφείς χοίρων είναι έξαλλοι με την ολλανδική κυβέρνηση που τους πιέζει να μειώσουν τις εκπομπές CO2 και αζώτου και με την Ε.Ε. που έχει «πρασινίσει» την κοινή αγροτική πολιτική εις βάρος των εκτροφέων ζώων. Ο Πάποτ συμφωνεί ότι πρέπει να μειωθεί η παραγωγή της ολλανδικής αγροτοβιομηχανίας: «Οι εκτροφείς έχουν πάρα πολλά γουρούνια για να κρατούν χαμηλά το κόστος παραγωγής. Δεν μπορούν όλοι να βγουν από αυτόν το φαύλο κύκλο. Παλιά είχαμε 450 θηλυκούς χοίρους για αναπαραγωγή. Σήμερα έχουμε μόλις 25. Παλιά, είχαμε μεγάλη παραγωγή χοίρων και δεν πιάναμε καλές τιμές. Δεν θα το επαναλάβουμε».
Η Ολλανδία είναι μια χώρα με βαριά βιομηχανία. Η μεγάλη πρόκληση είναι να μπει οριστικό τέλος στις σημερινές μονάδες παραγωγής ενέργειας. Ενώ πολλές βιομηχανίες ετοιμάζονται να στραφούν στο υδρογόνο, αυτό το εργοστάσιο στηρίζεται σε οικιακό βιοαέριο. Η εταιρία ανακύκλωσης σκουπιδιών Omrin μόλις κέρδισε το ολλανδικό βραβείο καλύτερης βιώσιμης επιχείρησης της χώρας. Σήμερα, η ευρωπαϊκή βιομηχανία χρησιμοποιεί μόνο 12% ανακυκλωμένα υλικά. Η Πράσινη Συμφωνία που πρότεινε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή στοχεύει να αυξήσει αυτό το ποσοστό. Η Omrin δείχνει τον δρόμο: _«Κερδίσαμε το βραβείο της πιο βιώσιμης εταιρίας στη χώρα, γιατί μπορούμε στην πράξη να διαχωρίσουμε τα οργανικά απόβλητα από τα υπόλοιπα σκουπίδια και να εξάγουμε αέριο από αυτά. Και επιπλέον μπορούμε να διαχωρίσουμε το πλαστικό από τα απόβλητα και να φτιάξουμε νέα υλικά και νέα προϊόντα από αυτό. Διαχωρίζοντας τα οργανικά και πλαστικά απόβλητα, μειώνουμε το CO2» τ_ονίζει ο Γέλμαρ Χέλμουτ, εκπρόσωπος της Omrin.
Κάθε χρόνο η Omrin εξάγει εννιά εκατομμύρια κυβικά μέτρα βιοαερίου από τα οργανικά απόβλητα. Αυτό τροφοδοτεί τα απορριμματοφόρα και τα νοικοκυριά. Η εταιρία συμμετέχει σε ένα οικολογικό πάρκο - δίκτυο εταιριών, που έχουν τον ίδιο στόχο: να προχωρήσουν σε βιώσιμες μεθόδους παραγωγής: «Μπορούμε να προχωρήσουμε πολύ γρήγορα σ' αυτή την αλλαγή, δουλεύοντας όλοι μαζί, ενισχύοντας την καινοτομία και μέσα από τη συνεργασία διαφορετικών οργανώσεων, δημόσιων και ιδιωτικών αλλά και μέσω της εκπαίδευσης. Σ' αυτό λοιπόν το οικολογικό πάρκο, μπορούμε να φέρουμε κοντά όλα αυτά τα μέρη: ελέγχουμε πολλά υλικά, με αποτέλεσμα να μειώνουμε τα απόβλητα και να βελτιώνουμε την επαναχρησιμοποίησή τους» συμπληρώνει ο Γέλμαρ Χέλμουτ, εκπρόσωπος της Omrin.
Η ενεργειακή μετάβαση γίνεται πραγματικότητα στην Ολλανδία. Για να κερδίσει και τους Ολλανδούς, η κυβέρνηση έχει εφαρμόσει μια σειρά από οικονομικά κίνητρα. Ο Ρούουντ Σβέρινγκ και η σύντροφός του Γιάρκα Πλέβιερ ανακαίνισαν το σπίτι τους για να το κάνουν ενεργειακά ουδέτερο. Έβαλαν ηλιακά πάνελ, αντλία θερμότητας και έξτρα μόνωση. Ο Σβέρινγκ ελέγχει διαρκώς την κατανάλωση, μέσα από τους λογαριασμούς που του στέλνει ο τοπικός πάροχος ενέργειας: «Στο τέλος της χρονιάς μας επέστρεψαν το ποσό των 400 ευρώ για εννιά μήνες ηλεκτρικού ρεύματος. Τους δώσαμε περισσότερη ενέργεια από αυτή που πήραμε από αυτούς. Δεν είμαστε ενεργειακά ουδέτεροι αλλά είμαστε ένας σταθμός παραγωγής ενέργειας. Έπρεπε να επενδύσουμε περίπου 30.000-40.000 ευρώ. Πήραμε επιδότηση 10.000. Καθώς όμως δεν πληρώνουμε πλέον λογαριασμούς ΔΕΗ, υπολογίζουμε ότι σε 14-15 χρόνια θα έχουμε κάνει απόσβεση».
Η δικαστική αυτή υπόθεση στην Ολλανδία πυροδότησε και άλλες νομικές δράσεις στον υπόλοιπο κόσμο. Θα σωθεί το κλίμα από τα δικαστήρια; Δεν είναι σίγουρο. Ενώ η ολλανδική όμως δικαιοσύνη υποχρέωσε την κυβέρνηση της χώρας να επιταχύνει τις δράσεις της για την προστασία του κλίματος, Γερμανοί δικαστές απέρριψαν μια παρόμοια υπόθεση. Πολλές ακόμη δίκες για το κλίμα εκκρεμούν αυτή την στιγμή. Η νομική διαμάχη συνεχίζεται.
