«Το βραχυπρόθεσμο κέρδος δεν είναι ψηλά στην ατζέντα μου», δήλωσε στο The Big Question ο συνιδρυτής του πιο πρόσφατου εργοστασίου παραγωγής TNT στην Ευρώπη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Το ΤΝΤ ή αλλιώς τρινιτροτολουόλιο αναπτύχθηκε για πρώτη φορά στα τέλη του 19ου αιώνα στη Γερμανία. Παρασκευάστηκε αρχικά ως κίτρινη βαφή και μόλις 30 χρόνια μετά την εφεύρεσή του ανακαλύφθηκαν οι εκρηκτικές του ιδιότητες.
Σήμερα είναι το πιο συχνά χρησιμοποιούμενο στρατιωτικό εκρηκτικό. Και μετά από χρόνια ανεπαρκών επενδύσεων και αύξηση της ζήτησης λόγω της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, είναι σε έλλειψη στην Ευρώπη.
Η υπεράσπιση της εθνικής κυριαρχίας αποτελεί καυτό θέμα αυτήν τη στιγμή, με την ΕΕ να δεσμεύει δισεκατομμύρια ευρώ σε μια προσπάθεια να αυξήσει τις στρατιωτικές δυνατότητες του συνασπισμού.
Ορισμένες έρευνες δείχνουν ότι οι ρωσικές δυνατότητες παραγωγής πυρομαχικών υπερτερούν των ευρωπαϊκών κατά 4:1, αν και άλλοι θεωρούν ότι μπορεί να φτάνουν και το 6:1, και, παρόλο που η Ευρώπη φιλοξενεί ορισμένους κολοσσούς παραγωγής πυρομαχικών, όπως η Rheinmetall, η BAE και η KNDS, αυτοί δεν παράγουν δικό τους ΤΝΤ.
Σε αυτό το επεισόδιο της εκπομπής The Big Question, ο Joakim Sjöblom, διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της Sweden Ballistics (SWEBAL), συνάντησε τη Mared Gwyn Jones του Euronews για να συζητήσουν για την αύξηση της παραγωγικής ικανότητας της Ευρώπης σε TNT, καθώς και για τα οικονομικά οφέλη και τα οφέλη για την ασφάλεια.
Παράγει η Ευρώπη TNT;
Αυτήν τη στιγμή υπάρχει ένας παραγωγός TNT στην Ευρώπη, η Nitro-Chem με έδρα την Πολωνία, και μεγάλο μέρος του προϊόντος της εξάγεται εκτός της ΕΕ. Τον Απρίλιο του 2025, η Nitro-Chem υπέγραψε συμφωνία ύψους 310 εκατομμυρίων δολαρίων (269 εκατομμυρίων ευρώ) για την προμήθεια, σε διάστημα 3 ετών, 18.000 τόνων TNT προοριζόμενων για τον αμερικανικό στρατό.
Εκτιμάται ότι η Ρωσία διαθέτει ετήσιους πόρους 4,5-5 εκατομμυρίων βλημάτων πυροβολικού τον χρόνο – με περίπου 2 εκατομμύρια να προέρχονται από τη συμμαχική Βόρεια Κορέα. Η παραγωγή της Ευρώπης εκτιμήθηκε χονδρικά σε 600.000 βλήματα το 2023 και σε συνεργασία με τις ΗΠΑ η παραγωγή του 2024 εκτιμήθηκε σε 1,2 εκατομμύρια βλήματα. Η φιλοσοφία αποτροπής του ΝΑΤΟ συνδέεται με την ιδέα ότι η πιθανότητα σύγκρουσης μειώνεται σημαντικά εάν και τα δύο μέρη είναι εξίσου οπλισμένα. Υπάρχουν περίπου 10 κιλά TNT σε κάθε βλήμα. Προκειμένου να παράγει μια ποσότητα που μπορεί να συγκριθεί με αυτήν της Ρωσίας, η Ευρώπη θα χρειαζόταν επομένως προμήθεια περίπου 50.000 τόνων TNT.
Ενώ η Nitro-Chem παράγει μια καλή ποσότητα TNT για την Ευρώπη, οι προμήθειες δεν επαρκούν επί του παρόντος και ο συνασπισμός βασίζεται σε μεγάλο βαθμό σε Ασιάτες παραγωγούς. Ο Joakim φοβάται τις συνέπειες της εξάρτησης από εξωτερικούς παραγωγούς και από μόνο έναν τοπικό παραγωγό.
«Αν ανατρέξουμε στην πανδημία COVID, είδαμε ότι το Ηνωμένο Βασίλειο παρήγαγε εμβόλια, αλλά εφάρμοζε απαγόρευση των εξαγωγών τους», θυμάται.
«Αν συνέβαινε κάτι στην Πολωνία, είμαι πολύ σίγουρος ότι θα απαγορευόταν η εξαγωγή TNT. Το ίδιο ισχύει και για την ασιατική χώρα που εξάγει επί του παρόντος TNT. Αν υπάρξει σύγκρουση κοντά της, θα υπάρξει απαγόρευση των εξαγωγών.»
Η Κίνα είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς TNT στον κόσμο, αν και οι χώρες του ΝΑΤΟ αποκλείουν τη χώρα από τις αλυσίδες εφοδιασμού τους.
Αύξηση της παραγωγής TNT στην Ευρώπη
Η εταιρεία SWEBAL του Joakim επαναφέρει την παραγωγή TNT στη Σουηδία και στοχεύει να παράγει 4.500 τόνους TNT ετησίως με πλήρη παραγωγική ικανότητα, αρκετούς για 400-450.000 βλήματα μέχρι το 2027. Αν και αυτό δεν είναι αρκετό για να καλύψει το έλλειμμα της Ευρώπης, ο Joakim το χαρακτήρισε ως μια «σημαντική συνεισφορά».
«Λοιπόν, η Σουηδία είχε παραγωγή TNT μέχρι το 1998», εξήγησε ο Joakim.
«Όμως κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, όταν υπήρχε μεγάλη αποστρατιωτικοποίηση, μπορούσες να ανακτήσεις TNT από τα βλήματα που αποστρατιωτικοποιούσες και η εξορυκτική βιομηχανία μπορούσε να πάρει TNT σχεδόν δωρεάν. Έτσι, δεν υπήρχε κανένα εμπορικό κίνητρο για τη λειτουργία εργοστασίου παραγωγής TNT τη δεκαετία του '90.»
«Και τώρα πληρώνουμε το τίμημα γι' αυτό», πρόσθεσε. «Έτσι, στην πραγματικότητα χτίζουμε το εργοστάσιό μας 30 λεπτά από το παλιό εργοστάσιο στη Σουηδία και χτίζουμε επίσης μόλις τρία χιλιόμετρα από το εργοστάσιο δυναμίτη Alfred Nobel, οπότε χτίζουμε σε πολύ ιστορικό έδαφος.»
Με τον κατάλληλο σχεδιασμό, ο Joakim είναι βέβαιος ότι ο αναπτυσσόμενος κλάδος θα μπορούσε όχι μόνο να αυξήσει την ασφάλεια του συνασπισμού, αλλά και να προσφέρει και οικονομικά οφέλη.
«Τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη δαπανούν 200 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο για αμυντικό υλικό. Πάνω από το 60% αυτού αγοράζεται από Αμερικανούς παραγωγούς.»
«Εάν τα εν λόγω εξαρτήματα κατασκευάζονταν στην ΕΕ, θα δημιουργούσαμε πάνω από 10 εκατομμύρια θέσεις εργασίας», πρόσθεσε.
Στόχος της SWEBAL είναι όλα τα μηχανήματα, τα υλικά και η παραγωγή στην αλυσίδα εφοδιασμού της να προέρχονται από ακτίνα 550 χιλιομέτρων. Αυτό όχι μόνο είναι καλό για την τοπική οικονομία, αλλά και συμβάλλει στη μείωση του χρόνου παράδοσης. Οι ασιατικές εισαγωγές χρειάζονται επί του παρόντος πάνω από δύο μήνες για να φθάσουν, καθώς η ναυσιπλοΐα ανακατευθύνεται γύρω από το Κέρας της Αφρικής για να αποφύγει τη διώρυγα του Σουέζ.
Οικοδόμηση μιας ευρωπαϊκής αμυντικής βιομηχανίας
Όμως, ενώ η SWEBAL επενδύει στην αύξηση της παραγωγής, υπάρχει σημαντική χρηματοδότηση για την ευρωπαϊκή βιομηχανία εκρηκτικών;
Το σχέδιο ReArm Europe 2030 της ΕΕ θα μπορούσε να αποδεσμεύσει έως και 800 δισεκατομμύρια ευρώ τα επόμενα τέσσερα χρόνια, κάτι που περιλαμβάνει ένα μέσο δανεισμού ύψους 150 δισεκατομμυρίων ευρώ που ονομάζεται SAFE (Security Action for Europe) για να βοηθήσει τα κράτη μέλη να δώσουν προτεραιότητα στις εγχώριες εταιρείες.
Ωστόσο, ο Joakim δήλωσε ότι οι παραγγελίες προμηθειών δεν έρχονται από τις ένοπλες δυνάμεις και τα κράτη μέλη τόσο γρήγορα όσο τους ζητείται να τις αυξήσουν.
«Το προφίλ κινδύνου είναι κατώτερο του βέλτιστου αυτήν τη στιγμή. Ο κλάδος πρέπει να επωμιστεί μεγάλο ρίσκο, κάτι που θεωρούμε πλεονέκτημα ως νέος παράγοντας στον κλάδο, επειδή δεν έχουμε τους ίδιους μετόχους να εξυπηρετήσουμε και δεν έχουμε την ίδια τιμή μετοχής που εξετάζουμε σε τριμηνιαία βάση», δήλωσε στο The Big Question.
«Η δουλειά μου εδώ είναι να διασφαλίσω ότι θα αποτρέψουμε μια μελλοντική σύγκρουση και το βραχυπρόθεσμο κέρδος δεν είναι ψηλά στην ατζέντα μου.»
Ο Joakim τόνισε επίσης έναν άλλον περιοριστικό παράγοντα για τον κλάδο στην Ευρώπη.
«Ένας από τους μεγαλύτερους κινδύνους που βλέπω στον ευρωπαϊκό στρατό είναι ότι δεν είμαστε εναρμονισμένοι. Επομένως, η διασυμβατότητα: τα άρματα μάχης αυτής της χώρας θα πρέπει να είναι συμβατά με τα πυρομαχικά από άλλη χώρα.»
«Και για να επιτευχθεί αυτό, η αγορά πρέπει επίσης να εξελιχθεί... Για να χρησιμοποιήσω μια διάσημη ρήση, "ή έχεις στρατό ή έχεις τον στρατό μιας άλλης χώρας στη χώρα σου". Έτσι, θεωρώ ότι το τίμημα που θα πληρώσουμε αν δεν το κάνουμε θα είναι ακόμη υψηλότερο.»
Το The Big Question είναι μια σειρά από το Euronews Business όπου συζητάμε με ηγέτες και ειδικούς διαφόρων κλάδων για μερικά από τα πιο σημαντικά θέματα της σημερινής ατζέντας.
Παρακολουθήστε το παραπάνω βίντεο για να δείτε ολόκληρη τη συζήτηση σχετικά με την ευρωπαϊκή παραγωγή TNT.