Πώς η εμπορική πολιτική των ΗΠΑ βυθίστηκε σε αστάθεια, με αλλεπάλληλες απειλές, αναδιπλώσεις και συγκρούσεις στα δικαστήρια
Η εμπορική πολιτική των Ηνωμένων Πολιτειών πέρασε τον τελευταίο χρόνο κινούμενη σπασμωδικά, ανάμεσα σε απειλές για δασμούς, αιφνιδιαστικές ανατροπές και δικαστικές αντιπαραθέσεις.
Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ εξαπέλυσε το 2025 μια καταιγίδα νέων δασμών, βυθίζοντας τις ΗΠΑ σε εμπορικούς πολέμους με σχεδόν κάθε χώρα του κόσμου.
Κύμα μετά το κύμα απειλών και αυξανόμενων φόρων στις εισαγωγές εμφανίζονταν συχνά απρόβλεπτα, με τον Τραμπ να υποστηρίζει ότι οι δασμοί έπρεπε να επιβληθούν άμεσα για να κλείσουν τα εμπορικά ελλείμματα και να ανακτηθεί πλούτος που –όπως έλεγε– είχε «κλαπεί» από τις Ηνωμένες Πολιτείες.
Ωστόσο, ο Αμερικανός πρόεδρος κατέφυγε στους δασμούς και για προσωπικές αντιπαραθέσεις ή ως απάντηση σε πολιτικούς επικριτές. Το συνεχές «βάζω – αποσύρω» των μέτρων, σε συνδυασμό με τα αντίποινα από άλλες χώρες, τροφοδότησε εκτεταμένη αβεβαιότητα για επιχειρήσεις και καταναλωτές, την ώρα που τα νοικοκυριά εξακολουθούσαν να αντιμετωπίζουν αυξανόμενες τιμές.
Ακολουθεί μια επισκόπηση των σημαντικότερων εμπορικών κινήσεων του Τραμπ μέσα στον τελευταίο χρόνο, ανά μήνα.
Ιανουάριος – Μάρτιος
Στους πρώτους μήνες της επιστροφής του στην εξουσία, ο Τραμπ εστίασε τους νέους δασμούς στους τρεις μεγαλύτερους εμπορικούς εταίρους των ΗΠΑ: Καναδά, Μεξικό και Κίνα. Οι εναλλασσόμενες επιβολές και αναστολές μέτρων, καθώς και τα αντίποινα, άρχισαν να κλιμακώνονται.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, οι ΗΠΑ αύξησαν επίσης τους δασμούς σε χάλυβα και αλουμίνιο στο 25%, επεκτείνοντας τα μέτρα που είχε επιβάλει ο Τραμπ ήδη από το 2018.
Απρίλιος
Τον Απρίλιο, οι εμπορικοί πόλεμοι του Τραμπ κλιμακώνονται σε πρωτοφανές επίπεδο. Ο πρόεδρος ανακοινώνει σαρωτικούς δασμούς «Ημέρας Απελευθέρωσης» σχεδόν σε κάθε χώρα του κόσμου, προκαλώντας κατακόρυφη πτώση στα χρηματιστήρια.
Η αναταραχή εντείνεται όταν, λίγες ώρες πριν αναβάλει δεκάδες αυξημένους δασμούς, δηλώνει στους επενδυτές ότι είναι «εξαιρετική στιγμή για αγορές».
Η Κίνα αποτελεί την εξαίρεση: Ουάσιγκτον και Πεκίνο ανταλλάσσουν ολοένα και υψηλότερους δασμούς-αντίποινα, που φτάνουν έως το 145% για τις κινεζικές εισαγωγές και το 125% για τις αμερικανικές.
Παράλληλα, τίθενται σε ισχύ οι δασμοί 25% στα αυτοκίνητα, βυθίζοντας τη βιομηχανία σε αβεβαιότητα και προκαλώντας νέα αντίποινα από εταίρους όπως ο Καναδάς.
Μάιος – Ιούλιος
Κατά τους θερινούς μήνες, η κυβέρνηση Τραμπ προβάλλει συμφωνίες-«πλαίσια» με χώρες όπως η Κίνα, το Ηνωμένο Βασίλειο και το Βιετνάμ. Ωστόσο, αποστέλλει επιστολές σε δεκάδες άλλα κράτη προειδοποιώντας για επερχόμενους αυξημένους δασμούς και κλιμακώνει ιδιαίτερα τις εμπορικές συγκρούσεις με Βραζιλία και Ινδία.
Ταυτόχρονα, επεκτείνονται οι στοχευμένοι δασμοί ανά κλάδο, με τον φόρο σε χάλυβα και αλουμίνιο να αυξάνεται στο 50%.
Στο μεταξύ, μια κρίσιμη νομική προσφυγή κατά των δασμών αποκτά δυναμική. Ομοσπονδιακό δικαστήριο μπλοκάρει ορισμένα από τα πιο εκτεταμένα μέτρα, κρίνοντας ότι επιβλήθηκαν καταχρηστικά μέσω νόμου περί έκτακτης ανάγκης. Ωστόσο, εφετείο «παγώνει» προσωρινά την απόφαση, επιτρέποντας τη συνέχιση της είσπραξης των δασμών μέχρι την τελική κρίση.
Αύγουστος
Τίθενται σε ισχύ αυξημένοι αμερικανικοί δασμοί σε περισσότερες από 60 χώρες και στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Μετά από αλλεπάλληλες καθυστερήσεις, τα περισσότερα μέτρα βασίζονται στους δασμούς της «Ημέρας Απελευθέρωσης», ενώ ξεχωριστά αυξάνονται οι δασμοί προς τον Καναδά στο 35%.
Ισχύουν επίσης δασμοί 50% σε προϊόντα από Βραζιλία και Ινδία, καθώς και νέος δασμός 50% στον εισαγόμενο χαλκό παγκοσμίως. Παράλληλα, χαμηλής αξίας εισαγωγές χάνουν το αφορολόγητο καθεστώς, με την κατάργηση του κανόνα de minimis.
Την ίδια περίοδο, οι ΗΠΑ παρατείνουν την εμπορική εκεχειρία με την Κίνα. Εφετείο κρίνει ότι ο Τραμπ υπερέβη τις εξουσίες του κηρύσσοντας εθνικές έκτακτες ανάγκες για να δικαιολογήσει τους δασμούς, χωρίς όμως να τους ακυρώσει πλήρως, ανοίγοντας τον δρόμο για προσφυγή στο Ανώτατο Δικαστήριο.
Σεπτέμβριος – Δεκέμβριος
Η κυβέρνηση Τραμπ μεταφέρει επίσημα τη μάχη των δασμών στο Ανώτατο Δικαστήριο των ΗΠΑ. Στις πρώτες ακροάσεις, οι δικαστές εμφανίζονται σκεπτικοί ως προς το εύρος των προεδρικών εξουσιών.
Ο Τραμπ συνεχίζει να προαναγγέλλει νέους δασμούς ανά κλάδο, ενώ τίθενται σε ισχύ δασμοί 25% σε ντουλάπια κουζίνας και άλλα έπιπλα.
Άλλες απειλές, ωστόσο, αναβάλλονται. Υπό την πίεση της ακρίβειας, ο πρόεδρος μειώνει ή καταργεί ορισμένους προηγούμενους δασμούς, ιδίως σε προϊόντα όπως το βοδινό κρέας και τα φρούτα.
Παράλληλα, αφήνει να εννοηθεί ότι οι Αμερικανοί πολίτες θα λάβουν μέρισμα 2.000 δολαρίων από τα έσοδα των δασμών, χωρίς ωστόσο να δίνονται σαφείς λεπτομέρειες.