Μουσείο Μπενάκη: Ο πολύτροπος Γιάννης Κωστόπουλος αποκαλύπτεται μέσα από μια έκθεση μνήμης

Ο Γ. Κωστόπουλος, παρουσιάζει το νέο σήμα της Τράπεζας Πίστεως, 1972 - Πνευματικά Δικαιώματα Ιστορικό Αρχείο Alpha Bank

Πνευματικά Δικαιώματα Ιστορικό Αρχείο Alpha Bank

Από Γιώργος Μητρόπουλος

Δημοσιεύθηκε 28/02/2024 - 15:06

Σχόλια

Η τιμητική έκθεση «Άνδρα Πολύτροπον. Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου» στο Μουσείο Μπενάκη εστιάζει στην καθοριστική συμβολή του όχι μόνο στον τομέα των τραπεζών, αλλά και στον πολιτισμό και την ιστιοπλοϊα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Με αφορμή την επέτειο των τριών ετών από τον θάνατό του Γιάννη Κωστόπουλου (1938-2021), μια έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη έρχεται να μας παρουσιάσει την πολυσχιδή προσωπικότητά του κορυφαίου τραπεζίτη και τον καθοριστικό του ρόλο όχι μόνο στον χώρο των τραπεζών, αλλά και στον πολιτισμό και την ιστιοπλοΐα.

Ακριβώς αυτό αντανακλά και ο τίτλος της «Άνδρα πολύτροπον»/ Αφιέρωμα στη ζωή και το έργο του Γιάννη Κωστόπουλου», που προέρχεται από τον πρώτο στίχο της Οδύσσειας.

Στους περισσότερους γνωστός ως πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Alpha Bank, ο Γιάννης Κωστόπουλος δεν συνδέθηκε μόνο με τη διαδρομή και την ιστορία της μεγάλης τράπεζας, αλλά και με την μεταπολεμική ιστορία και τον πολιτισμό της χώρας μας. Εκσυγχρονιστής, καινοτόμος, βαθιά καλλιεργημένος και ουσιαστικός πατριώτης, θεράπων του πολιτισμού και των τεχνών, ένας δραστήριος μαικήνας, άφησε το στίγμα σε πολλούς διαφορετικούς τομείς, καθώς τα ενδιαφέροντά του απλώνονταν από την σύγχρονη ελληνική τέχνη, στη νομισματολογία και τους χάρτες, από το Βυζάντιο μέχρι τις αρχαιολογικές ανασκαφές και τέλος; από την ναυπηγική και την ιστιοπλοΐα μέχρι την αρχιτεκτονική των κτιρίων της τράπεζας και το σύγχρονο αστικό τοπίο της Αθήνας.

Δομημένη σε πέντε ενότητες, η έκθεση, που οργάνωσε τo Ίδρυμα Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου για να τιμήσει τη μνήμη και τα επτεύγματά του, προβάλλει ακριβώς αυτά τα πολλαπλά ενδιαφέροντα και την πολύτροπη ζωή του Γιάννη Κωστόπουλου και διαρθρώνεται ανάλογα. Φιλοξενείται στο Μουσείο Μπενάκη, γιατί η σχέση του με το μουσείο ήταν πολυετής και πολυεπίπεδη. Ο ίδιος ξεκίνησε το 1978 ως μέλος της Διοικητικής Επιτροπής του Μουσείου και έγινε αντιπρόεδρός του το 1990.

Στην πρώτη ενότητα, «Προοίμιο», παρουσιάζεται το χρονολόγιο της ζωής και του έργου του σε κάθε πεδίο. Συμπληρώνεται από την προβολή οκτώ μικρών αποσπασμάτων συνεντεύξεων ανθρώπων που τον γνώρισαν. Το πρώτο έργο που υποδέχεται τον επισκέπτη στην έκθεση, είναι «Ο Νέος Αιών» (1899) του Νικόλαου Γύζη, που κοσμούσε το γραφείο του στην Alpha Bank της Σταδίου και παρουσιάζεται για πρώτη φορά σε έκθεση.

Η δεύτερη ενότητα, «Τραπεζίτης», συγκεντρώνει τεκμήρια, έργα τέχνης και αρχιτεκτονικές μακέτες κτηρίων της Τράπεζας, που αντιπροσωπεύουν τις επιλογές του και αποδεικνύουν το πρωτοποριακό του κριτήριο σε τομείς που έκτισαν την εικόνα μιας καινοτόμου τράπεζας, με υλικό από το Ιστορικό Αρχείο και τη Συλλογή Έργων Τέχνης της Alpha Bank.

Ο Γιάννης Κωστόπουλος ήταν πρώτα από όλα ο δημιουργός του Ομίλου της Alpha Bank. Ανέλαβε τη δεκαετία του ’60 τη διοίκηση της μικρής για τα μεγέθη της ελληνικής αγοράς τότε Τραπέζης Εμπορικής Πίστεως και την κατέστησε μία από τις μεγαλύτερες τράπεζες της Ελλάδας με παρουσία σε όλη την Νοτιοανατολική Ευρώπη. Τα επιτεύγματά του όμως δεν περιορίζονται μόνο στον τραπεζικό-επιχειρηματικό τομέα.

Η τρίτη ενότητα, «Πολιτισμός και κοινωνία», παρουσιάζει την υποστήριξη που προσέφερε σε τομείς του πολιτισμού, όπως την ενίσχυση αρχαιολογικών ανασκαφών (Αρχαία Μεσσήνη, Ιερό Αμυκλαίου Απόλλωνα στην Σπάρτη) και την ανάδειξη του βυζαντινού πολιτισμού μέσα από εκθέσεις διεθνούς ακτινοβολίας («Η Δόξα του Βυζαντίου» το 1997 και «Βυζάντιο. Πίστη και Εξουσία» το 2004 στο Μητροπολιτικό Μουσείο της Νέας Υόρκης, καθώς και το «Byzantium 330-1453» στην Βασιλική Ακαδημία Τεχνών στο Λονδίνο, το 2008).

Υπήρξε βαθύς γνώστης της βυζαντινής ιστορίας και συνέβαλε στην ανάδειξη αυτής της λιγότερο γνωστής πτυχής του ελληνικού πολιτισμού, καθώς τον αντιλαμβανόταν στη διαχρονία του. Επίσης προχώρησε στην ίδρυση του Ιδρύματος Ιωάννου Φ. Κωστοπούλου (1979) και βοήθησε νέους καλλιτέχνες, μέσα από την αγορά έργων για τη συλλογή της τράπεζας. Επίσης βλέπουμε την έμπρακτη βοήθειά του προς την κοινωνία, με παραδείγματα τον βρεφονηπιακό σταθμό στην Καλαμάτα (1994) και τη δημιουργία των Φίλων του Εθνικού Κήπου (2005).

Η τέταρτη ενότητα, «Αγάπη για το αρχαίο νόμισμα», συγκεντρώνει επιλογές νομισμάτων από τη Νομισματική Συλλογή της Alpha Bank και ιστορίες που τα συνοδεύουν, σε μια εξαιρετική ψηφιακή εφαρμογή. Ανάμεσά τους και το αργυρό δεκάδραχμο Αθηνών του 465 π.Χ., ένα πραγματικά σπάνιο νόμισμα, από τα πλέον αγαπημένα του Γιάννη Κωστόπουλου.

Τέλος, στην ενότητα «Ιστιοπλόος» υπάρχουν τεκμήρια και φωτογραφίες από τους ιστιοπλοϊκούς αγώνες, τις μεγάλες διακρίσεις του για την Ελλάδα, η αναφορά του στον Όμηρο και στα ταξίδια του Οδυσσέα. Στην ενότητα αυτή ακούγεται ένα μουσικό κομμάτι που γράφτηκε ειδικά από τον συνθέτη Θοδωρή Οικονόμου για να τονίσει την αγάπη του Γιάννη Κωστόπουλου για τη θάλασσα, καθώς εκεί ηρεμούσε και ανέβαινε ταυτόχρονα η αδρεναλίνη του.

Το μουσειολογικό σχεδιασμό της έκθεσης έχει κάνει η Ερατώ Κουτσουδάκη, η οποία επισημαίνει: «Ο Γιάννης Κωστόπουλος ήταν ένας δημιουργός προϋποθέσεων. Ενδεχομένως είναι το πιο σημαντικό είδος δημιουργού, γιατί επιτρέπει σε όλους τους υπόλοιπους να μπορέσει να δημιουργήσει στο αντικείμενο που δραστηριοποιείται. Η έκθεση αντλεί την έμπνευσή της από έναν στίχο του Διονυσίου Σολωμού που έμαθα ότι αγαπούσε πολύ. Τον “Με λογισμό και μ’ όνειρο». Αναρωτήθηκα γιατί είχε τόση εμμονή με αυτόν τον στίχο. Μελετώντας τον κυρίως μέσα από τις αφηγήσεις των ανθρώπων που τον γνώρισαν από διάφορους τομείς, αντιλήφθηκα ότι τον χαρακτηρίζει πολύ, χαρακτηρίζει την ουσία του. Έτσι λοιπόν στήθηκε και η έκθεση. Βοηθάμε τον επισκέπτη να τον ανακαλύψει σταδιακά. Ξεκινάμε από αυτό που όλοι σχεδόν γνωρίζουμε γι’ αυτόν. Ότι ήταν ένας τραπεζίτης. Αυτό όμως που μας ενδιαφέρει εδώ, δεν είναι να αφηγηθούμε την ιστορία της Alpha Bank, αλλά να δείξουμε όλες τις πτυχές των ενδιαφερόντων του».

Ο κατάλογος που συνοδεύει την έκθεση, σε επιμέλεια Ειρήνης Οράτη, κυκλοφορεί στα ελληνικά και στα αγγλικά με κείμενα των: Πέτρου Θέμελη, Κώστα Κωστή, Πολυξένης Αδάμ-Βελένη, Δήμητρας Τσαγκάρη, Μαρίας Βασιλάκη, Ειρήνης Οράτη, Κατερίνας Κοσκινά, Έκτορα Βερύκιου, Δάφνης Κωστοπούλου.