«Οξυγόνο»: Μια συναρπαστική παραστατική εμπειρία, ένα μανιφέστο για τα αδιέξοδα της νέας γενιάς

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μία από τις καλύτερες θεατρικές παραστάσεις της φετινής σεζόν φιλοξενείται αυτή την περίοδο στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση. Είναι το «Οξυγόνο» του Ρώσου Ιβάν Βιριπάγεφ, που παρουσιάζεται μέσα από την αντισυμβατική ματιά του Γιώργου Κουτλή, ως μια παραστατική εμπειρία, που ενώνει τέλεια χορό, μουσική και θέατρο, με DJ set και βίντεο. Μια πολιτική παράσταση με έντονο συναισθηματικό φορτίο. Από τα πρώτα λεπτά σε παρασύρει με τη δύναμη, το ρυθμό και τη μουσική της. Παρά την σκληρότητα, την ένταση και τη βία, αυτό που μένει στο τέλος είναι ένα απελπισμένο γράμμα αυτής της γενιάς προς τον κόσμο σήμερα, ένα ρομαντικό μανιφέστο, τόσο ουσιαστικό και επίκαιρο, που δεν γίνεται να μην σε αγγίξει.

Ο σκηνοθέτης προσκαλεί τους θεατές σε ένα καταιγιστικό rave party, όπου 23 θαμώνες ενός κλαμπ, 23 εκπληκτικοί ηθοποιοί και χορευτές δεν σταματούν να χορεύουν. Παίρνουν το μικρόφωνο και αφηγούνται την ιστορία του Σάσα και της Σάσα, δύο νέων που ερωτεύονται στις αρχές του 2000, στη Ρωσία και αναρωτιούνται για το νόημα της ζωής και την ηθική στο σύγχρονο κόσμο, τι είναι απαραίτητο και τι όχι στις μέρες μας.

Το έργο χωρίζεται σε 10 κεφάλαια, 10 αυτόνομες αφηγηματικές συνθέσεις που παραπέμπουν στις 10 εντολές της Παλαιάς Διαθήκης και αποτυπώνουν ανάγλυφα την κοινωνική και ψυχική ασφυξία της Generation Z, της νέας γενιάς σε κάθε εποχή, πόσο μάλλον στη δική μας.

Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη Γιώργο Κουτλή, το χορογράφο Αλέξανδρο Σταυρόπουλο και τον Τζεφ Βάνγκερ που έχει γράψει τη μουσική και έχει κάνει τον ηχητικό σχεδιασμό, στην Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση:

«Νομίζω ότι το έργο μιλάει από τη θέση της νεότητας για βαθιά, πανανθρώπινα ζητήματα, οπότε απαιτεί, κατά τη γνώμη μου νέους περφόρμερ. Τα ζητήματα όμως που διαπραγματεύεται αφορούν όλες τις ηλικίες. Εγώ για παράδειγμα είμαι millenial, ο Βιριπάγεφ είναι δύο γενιές πίσω. Στην πραγματικότητα υπάρχει ένας άξονας που μας συνδέει όλους που έχει να κάνει με το «Γιατί ζεις; Τι είναι οξυγόνο για τον κάθε άνθρωπο; Για τη συνείδηση». Πολύ βασικά υπαρξιακά ερωτήματα τα οποία είναι κοινά. Ο τρόπος απαιτεί νέους ανθρώπους. Έτσι, αυτό που στη πραγματικότητα κάναμε είναι ότι ο πυρήνας και το 80%- 90% του έργου είναι ίδιο με αυτό που έγραψε ο Βιριπάγεφ.

Απλά βγάλαμε όλα τα στοιχεία τα οποία ανταποκρίνονταν σε μια άλλη εποχή και σε ένα άλλο κοινό και τα μετατρέψαμε, είτε τα διαφοροποίησαμε, σύμφωνα με το τι λειτουργεί σήμερα. Ένα βασικό πράγμα που έχουμε κάνει είναι ότι μέσα στην πορεία με αυτό το χορό, ότι δεν είναι μόνο ένας άντρας και μια γυναίκα πρωταγωνιστούν στο έργο. Νομίζω ότι στο δεύτερο μέρος η παράσταση γίνεται πιο ολιστική, ξεπερνάει τα φύλα, ξεπερνά τις δυαδικότητες, πράγμα που νομίζω ότι ενυπάρχει στο έργο. Απλά εκείνη την εποχή το απέδωσαν με διαφορετικό τρόπο» αναφέρει ο Γιώργος Κουτλής.

Στην Ελλάδα, το έργο ανέβηκε για πρώτη φορά το 2007 στο Θέατρο Αμόρε, σε σκηνοθεσία της Μαρίας-Λουίζας Παπαδοπούλου, με τους Πέτρο Σταθακόπουλο και Πηνελόπη Μαρκοπούλου και τον Αλέξανδρο Βούλγαρη (The Boy) να παίζει live μουσική. Η τωρινή παράσταση είναι εντελώς διαφορετική σε όλα τα επίπεδα:

«Στην πραγματικότητα έχουμε πάρει μια παράσταση που είχε φτιαχτεί για μικρά θέατρα, για δύο ανθρώπους και την έχουμε κάνει ένα υπερθέαμα, προσπαθώντας με όλα τα μέσα που μας δίνει η σημερινή εποχή να επικοινωνήσουμε το ίδιο το έργο. Αυτό που λέμε είναι πρόκειται για μια υβριδική παράσταση που ενώνει το βιντεοκλίπ, το spoken word, το θέατρο, τον χορό, τα βίντεο, όλα μαζί σε ένα σώμα, προσπαθώντας να δημιουργήσει μια παραστατική εμπειρία που εγώ δεν έχω ξαναδεί. Είναι κάτι καινούργιο με έναν τρόπο, επικοινωνώντας ένα κείμενο και κάποια νοήματα που κατά τη γνώμη μου έχουν μεγάλο φιλοσοφικό βάθος» μας εξηγεί ο σκηνοθέτης.

Η μουσική είναι βασικός πυλώνας του έργου. Οι μουσικές συνθέσεις του Τζεφ Βάνγκερ παντρεύουν ηλεκτρονικά και techno στοιχεία και rave ήχους με το DJ set των Reign of Time, εκφράζοντας εκπληκτικά όχι μόνο τα αδιέξοδα της νέας γενιάς αλλά και μια αίσθηση κατεπείγοντος, την ανάγκη αντίδρασης σε ό,τι συμβαίνει γύρω της:

«Η μουσική προέκυψε μετά από πολλές πρόβες και με μεγάλη τριβή με το λόγο, με τους ηθοποιούς. Καταλάβαμε ότι είναι πολύ σημαντικό και να έχει τη δυναμική που έρχεται από την rave κουλτούρα και από τον ψυχισμό του έντονου μπάσου, αλλά να αφήνει και χώρο για το λόγο να κατοικήσει μέσα σε αυτήν. Πρόθεση της μουσικής ήταν να σε κάνει να αισθανθείς ότι είσαι σε ένα rave περιβάλλον, χωρίς όμως να καπαρώσει το λόγο και να αφήσει και στιγμές χωρίς ρυθμό, χωρίς μεγάλη ένταση, έτσι ώστε να αναπνεύσουν οι ρόλοι και να πάρουν τον δικό τους χώρο μέσα στο έργο. Παρότι δηλαδή η κεντρική του θεματολογία κινείται γύρω από την κουλτούρα του rave και των έντονων beats, θέλαμε να δώσουμε και στιγμές στις οποίες και το αυτί αλλά και ο ερμηνευτής μπορεί να αναπνεύσει, μπορεί να κάνει ένα διάλειμμα από αυτό.

Τα στοιχεία της μουσικής διαφέρουν. Σίγουρα τα περισσότερα είναι ηλεκτρονικά, όπως συνθεσάιζερ, drum machines, πράγματα που κατοικούν πιο πολύ στυλ στο είδος της ηλεκτρονικής μουσικής, αλλά λόγω του έντονου ψυχισμού του κειμένου και της συναισθηματικότητάς του, θέλαμε να προσθέσουμε, καιι το κάναμε, και όργανα όπως τσέλο, βιόλα. Οπότε αυτά νομίζω είναι τα κύρια χαρακτηριστικά και κύρια μέρη της μουσικής» τονίζει ο Τζεφ Βάνγκερ.

Τόσο η μουσική, όσο και η χορογραφία που υπογράφει ο Αλέξανδρος Σταυρόπουλος διαφοροποιούνται στα 10 κεφάλαια-σκηνές του «Οξυγόνου» και παράλληλα συνδέονται αξεδιάλυτα μεταξύ τους. Ένας χορός 23 νέων καταθέτει τη δική του άποψη για το τι πιστεύει για τον κόσμο γύρω του, χορεύει για να επιβιώσει, για να διαμαρτυρηθεί, για να σπάσει τη μοναξιά του.

«Το έργο του Βιριπάγεφ δίνει μια καθαρή χορογραφική δομή με τις συνθήκες. Ουσιαστικά με κάποιο τρόπο το χορογραφεί και ο ίδιος με το αγόρι, το κορίτσι, ρεφραίν κουπλέ. Υπήρχε η επιλογή εμείς, εγώ και Γιώργος, να το ακολουθήσουμε ή να πάμε σε κάτι τελείως διαφορετικό. Αποφασίσαμε με κάποιο τρόπο να το ακολουθήσουμε, οπότε υπάρχει και λίγο αυτό το κομμάτι του τζουκμποξ. Δηλαδή κάθε συνθήκη φέρνει κάτι διαφορετικό.

Οπότε σε συνδυασμό και σε συνεννόηση με τον Γιώργο και τον Τζεφ, προσπαθούσαμε να βρούμε σε κάθε συνθήκη τι είναι αυτό που μας απασχολεί και δραματουργικά, κατ’ επέκταση κινητικά, χορογραφικά, οπότε κάθε μία σκηνή έχει τη δική της αυτονομία. Θα μπορούσε να ήταν ένα έργο από μόνο του. Αν το επεκτείναμε, θα μπορούσαμε να ασχοληθούμε μόνο με αυτό και να είναι μια παράσταση. Το βασικό νήμα είναι η κίνηση, δηλαδή από την αρχή μέχρι το τέλος, ο χορός είναι το roller coaster, που μας πηγαίνει από τη μία σκηνή στην άλλη» εξηγεί ο Αλέξανδρος Σταυρόπουλος.

Πώς όμως σωματοποιείται το αδιέξοδο μιας ολόκληρης γενιάς; «Η techno μουσική μιλάει από μόνη της. Νιώθω ότι υπάρχει μέσα σ’ αυτή τη μουσική, σ’ αυτόν τον τρόπο διασκέδασης, ένα revolution, μια διαμαρτυρία. Βλέπεις ανθρώπους σε μια κοινωνία που βράζει συνεχώς, που μας κουράζει, να είναι εκεί, να χτυπιούνται ώρες ασταμάτητες σαν να θέλουν κάτι να επικοινωνήσουν, που δεν μπορούν να το βρουν με λέξεις. Όλος αυτός ο τρόπος διασκέδασης, το να βγω, να μπω μέσα σε ένα υπόγειο με ανθρώπους που δεν ξέρω, να χορέψω μαζί τους. Επίσης δεν μιλάς κιόλας μέσα σε αυτή τη διαδικασία, σε αυτή την τελετή. Είναι απλά σώματα που πάλλονται πάνω στον ίδιο ρυθμό. Τίποτα δεν θέλεις. Μόνο ένα τέμπο, μια μπότα να κλωτσάει. Για μένα είναι μια διαμαρτυρία από μόνη της, κοινωνικά σε όλα τα πλαίσια» συμπληρώνει ο χορογράφος της παράστασης.

Το εναγώνιο ερώτημα σε όλο το έργο, που απασχολεί αυτή τη γενιά, είναι τι είναι οξυγόνο. Από πού μπορείς να αντλήσεις αέρα για να γλιτώσεις από την ασφυξία, για να μπορέσεις να ζήσεις σήμερα;

«Νομίζω ότι άμα απαντήσεις σε αυτό το ερώτημα, θα το περιορίσεις. Όλη η μαγκιά του έργου, νομίζω και της παράστασης, είναι ότι είναι έτσι γραμμένο, ώστε ο καθένας να μπορεί να μεταφράσει για τον εαυτό του, τι είναι οξυγόνο γι αυτόν. Γενικά μιλάει για μία ανάγκη που έχει ο καθένας μας μέσα του, χωρίς την οποία δεν μπορείς να ζήσεις. Αυτή η ανάγκη μπορεί να διαφέρει.

Όταν έκανα στον συγγραφέα την ίδια ερώτηση, είπε ότι η ανάγκη να αμφισβητήσεις όλα τα δόγματα, τα θέσφατα και τα αυτονόητα και να επαναπροσδιορίσεις τη σχέση μαζί τους, πρέπει να είναι τέτοια, σαν την ανάγκη να αναπνεύσεις οξυγόνο. Τώρα ο καθένας νομίζω, βλέποντας την παράσταση μπορεί να συσχετιστεί με την έννοια οξυγόνο με διαφορετικό τρόπο. Κι αυτή είναι η ομορφιά της. Νομίζω ότι αυτή η ερώτηση ανταποκρίνεται σε κάθε νέα γενιά πάντα» υπογραμμίζει ο Γιώργος Κουτλής και συμπληρώνει:

«Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο αδιέξοδο της ανθρώπινης φύσης είναι ο θάνατος. Ότι όλα είναι μάταια και κάποτε θα πεθάνουμε. Και όλοι ερχόμαστε αντιμέτωποι με αυτό το πράγμα και προσπαθούμε να δούμε πώς αυτό δεν θα μας οδηγήσει σε έναν κυνισμό και σε μια κατάθλιψη. Πώς θα μπορέσουμε μέσα από αυτή την αποδοχή της ματαιότητας και του θανάτου να βρούμε νόημα και ρομαντισμό.

Με έναν τρόπο, όσοι εργαζόμαστε στο θέατρο ξέρουμε πολύ καλά τι σημαίνει μάταιο και θάνατος μέσα από την ίδια την πράξη, η οποία είναι θνησιγενής. Δημιουργείται δηλαδή και πεθαίνει συνέχεια και χάνεται. Κι αυτό νομίζω, τουλάχιστον σε μένα, έχει λειτουργήσει με τον πιο ρομαντικό τρόπο. Αφού είναι να χαθεί, ας το ζήσουμε όσο είναι να το ζήσουμε. Για μένα οξυγόνο είναι να έχω το χώρο και το χρόνο να κάνω αυτό που θέλω. Νομίζω δηλαδή η έλλειψη χώρου και χρόνου μου δημιουργεί ασφυξία. Όταν έχεις αυτά τα πράγματα, αλλάζει πολύ η ποιότητα της ζωής σου».

Ο Αλέξανδρος Σταυρόπουλος τονίζει: «Η γενιά μας πασχίζει για οξυγόνο. Δεν είμαι μακριά από αυτή τη γενιά. Με παίρνει και μένα μέσα η μπάλα. Πρέπει να τονίσω επίσης ότι το έργο έχει γραφτεί για τη δική μου γενιά. Το ότι το φέρνουμε στο σήμερα, σημαίνει ότι επικοινωνεί και με την επόμενη. Ελπίζουμε όχι για πολύ ακόμα. Δεν αναπνέουμε. Εγώ σαν καλλιτέχνης τουλάχιστον, πηγαίνω από δουλειά σε δουλειά.

Τα τελευταία δέκα χρόνια, δεν ξέρω πότε έκανα διακοπές τελευταία φορά. Ζω για να δουλεύω. Ζω για να μπορέσω να ζήσω, να βιοποριστώ. Δεν ζω πραγματικά. Δεν ξέρω. Και εγώ είμαι και η καλύτερη των περιπτώσεων, αλλά θέλω να πω ότι υπάρχουν τρισχειρότερα. Τρισχειρότερα. Κι όχι μόνο καλλιτεχνικά. Απλά εμείς μπορούμε να έχουμε βρει ένα μέσο να το επικοινωνούμε πάνω σε μια σκηνή.

Νομίζω δηλαδή ότι είναι πολύ δύσκολη εποχή, πάρα πολύ δύσκολη. Και αν κάτι μπορεί να αλλάξει, είναι από την γενιά μας. Αυτό είπαν και οι προηγούμενοι, αυτό μάλλον θα πουν και οι επόμενοι. Ελπίζω να αλλάξει».

Ως νέοι, ποια είναι η δική τους συμβουλή επιβίωσης στον 21ο αιώνα;

Γιώργος Κουτλής: «Έλα μου ντε! Μια συμβουλή. Ου καταπιέσεις τον άλλο. Νομίζω ότι ναι, υπάρχει πίεση και υπάρχει καταπίεση. Πολλές φορές, η πίεση δεν είναι κακή. Η καταπίεση είναι κάτι δυσάρεστο».

Αλέξανδρος Σταυρόπουλος: «Να συνεχίσουν όλοι να παλεύουν για τα όνειρά τους. Να μην ξεχνάνε γιατί το κάνουν. Να αγαπάμε αυτό που κάνουμε, γιατί αλλιώς δεν βγαίνει».

Τζεφ Βάνγκερ: «Να αντιστέκεσαι σε κάθε μορφή κοινωνικής και κοινωνικής καταπίεσης, πολιτικής καταπίεσης και να παραμένεις ξύπνιος, είτε είσαι με τον καλύτερό σου φίλο, είτε είσαι με κάποιον, που δεν έχεις γνωρίσει. Πάντα να στέκεσαι και να βάζεις γερά θεμέλια για τα δικά σου πιστεύω».

Η παράσταση «Οξυγόνο» στη Στέγη του Ιδρύματος Ωνάση παρουσιάζεται μέχρι τις 12 Ιανουαρίου.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

«Οξυγόνο»

Σκηνοθεσία, Μετάφραση & Διασκευή: Γιώργος Κουτλής

Δραματουργία & Διασκευή: Βασίλης Μαγουλιώτης

Χορογραφία: Αλέξανδρος Σταυρόπουλος

Κίνηση: Άλκηστις Πολυχρόνη

Μουσική & DJs επί σκηνής: Reign of Time

Μουσική & Ηχητικός Σχεδιασμός: Jeph Vanger

Σκηνικό: Κωνσταντίνος Σκουρλέτης

Σχεδιασμός Βίντεο: Uncharted Limbo Collective

Κοστούμια: Εύα Γουλάκου & Δήμος Κλιμενώφ

Φωτισμοί: Ελίζα Αλεξανδροπούλου

Βοηθός Σκηνοθέτη & Καλλιτεχνική Συνεργάτρια: Ελένη Κουτσιούμπα

Βοηθός Ενδυματολόγων: Αλεξάνδρα-Αναστασία Φτούλη

Βοηθός Σχεδιάστριας Φωτισμών: Μαριέττα Παυλάκη

B΄ βοηθός Σκηνοθέτη: Ορφέας ντε Κορμπιέρ-Καλέσης

B΄ Βοηθός Σχεδιάστριας Φωτισμών: Παυλίνα Παπαδάκη

Ερμηνεύουν (αλφαβητικά): Γαβριέλα Αντωνοπούλου, Αναστασία Βαλσαμάκη, Νοεμή Βασιλειάδου, Ιάσονας Βροχίδης, Χαρά Γιώτα, Νίκος Γονίδης, Ελευθερία Ηλιοπούλου, Θοδωρής Θεοδωρακόπουλος, Πάνος Κλάδης, Δέσποινα Λαγουδάκη, Μαριάννα Μαθιά, Ηλέκτρα Μπαρούτα, Ιωάννης Μπάστας, Αλέξανδρος Νούσκας Βαρελάς, Εβίνη Παντελάκη, Αντωνία Πιτουλίδου, Γκαλ Α. Ρομπίσα, Κατερίνα Σαμαρά, Ναταλία Σουίφτ, Γιάννης Τομάζος, Κώστας Phoenix, Μάριος Χατζηαντώνη, Νικόλας Χατζηβασιλειάδης

Συντονιστής Παραγωγής: Νίκος Χαραλαμπίδης

Εκτέλεση Παραγωγής: POLYPLANITY Productions/ Γιολάντα Μαρκοπούλου & Βίκυ Στρατάκη

Ανάθεση – Παραγωγή: Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Υποστηρίζεται από το πρόγραμμα «Εξωστρέφεια» της Στέγης του Ιδρύματος Ωνάση.

H παράσταση περιλαμβάνει δυνατούς ήχους, λέιζερ και στροβοσκοπικούς φωτισμούς.

INFO

Στέγη Ιδρύματος Ωνάση

Συγγρού 107

Κεντρική Σκηνή

Έως 12 Ιανουαρίου 2025

Παραστάσεις: Πέμπτη-Σάββατο 20:30, Κυριακή, 14:00

Διάρκεια: 75 λεπτά

Κατάλληλο για ηλικίες 16+

Εισιτήρια

Κανονικό εισιτήριο: 18 €, 22 €, 28 €

Μειωμένο εισιτήριο, Φίλος, Κάτοικος Γειτονιάς: έκπτωση 20% επί της τιμής του κανονικού εισιτηρίου

Παρέα 5-9 άτομα: έκπτωση 10% επί της τιμής του κανονικού εισιτηρίου

Ανεργίας, ΑμεΑ, Συνοδός ΑμεΑ: 10 €

Εισιτήριο Περιορισμένης Ορατότητας: έκπτωση 50% επί της τιμής του κανονικού εισιτηρίου

Με αγγλικούς υπέρτιτλους: Σάββατο 23/11, Κυριακή 24/11, Σάββατο 30/11, Κυριακή 1/12, Σάββατο 7/12, Κυριακή 8/12, Σάββατο 14/12, Κυριακή 15/12, Κυριακή 22/12 και Κυριακή 29/12/2024.

Οι παραστάσεις στις 20 και 21 Δεκεμβρίου και στις 2 και 3 Ιανουαρίου θα παρουσιαστούν σε συνθήκες καθολικής προσβασιμότητας, σε συνεργασία με τον πολιτιστικό οργανισμό liminal.