Από τον αγαπημένο σκηνοθέτη του "Twin Peaks", Ντέιβιντ Λιντς μέχρι τον Ιταλό μαέστρο της μόδας Τζόρτζιο Αρμάνι , το Euronews Culture θυμάται 14 από τους αστέρες της τέχνης και της ψυχαγωγίας με τη μεγαλύτερη επιρροή που πέθαναν φέτος.
Ελάτε μαζί μας για να αποτίσουμε φόρο τιμής σε μερικές από τις πιο αξιόλογες προσωπικότητες της τέχνης και της ψυχαγωγίας που μας αποχαιρέτησαν τους τελευταίους δώδεκα μήνες.
Αν και είναι αδύνατο να αποδώσουμε δικαιοσύνη σε όλα τα είδωλα που άφησαν ανεξίτηλο σημάδι στη ζωή μας είτε με τα επιτεύγματα, τις ερμηνείες ή τη δύναμη του χαρακτήρα τους - επιλέξαμε να γιορτάσουμε 14 από τους πιο επιδραστικούς και αξέχαστους.
Ντέιβιντ Λιντς (1946 - 2025)
Ο αγαπημένος σκηνοθέτης-σεναριογράφος, γνωστός για κινηματογραφικά αριστουργήματα όπως το Twin Peaks, το Mulholland Drive και το Blue Velvet, πέθανε σε ηλικία 78 ετών.
Το 2024, ο Λιντς αποκάλυψε ότι είχε διαγνωστεί με εμφύσημα και δεν θα μπορούσε πλέον να φύγει από το σπίτι του για να σκηνοθετήσει.
Γνωστός για το μοναδικό του μείγμα τρόμου, νουάρ και ευρωπαϊκού σουρεαλισμού, ο Λιντς δημιούργησε αξέχαστα έργα που μένουν στη φαντασία - από το εφιαλτικό ντεμπούτο Eraserhead μέχρι τα υπνωτικά μυστήρια του Mulholland Drive και την κλασική τηλεοπτική σειρά Twin Peaks.
Κέρδισε καρδιές και μυαλά με το βραβευμένο με Χρυσό Φοίνικα Wild at Heart και την στοιχειωτική ομορφιά του The Elephant Man, κερδίζοντας τέσσερις υποψηφιότητες για Όσκαρ και ένα τιμητικό Όσκαρ για το σύνολο του έργου του το 2019.
Αρχικά εκπαιδευμένος ως ζωγράφος, ο Λιντς έστρεψε το καλλιτεχνικό του βλέμμα στην οθόνη, αφήνοντας πίσω του ένα σύνολο έργων που παραμένει τόσο αινιγματικό όσο και επιδραστικό. Ακόμα και στα τελευταία του χρόνια, περιορισμένος από εμφύσημα, συνέχισε να εμπνέει, με την ταινία Twin Peaks: The Return του 2017 να επιβεβαιώνει τη θέση του ως δεξιοτέχνη του παράξενου και του αξέχαστου.
Ρομπέρτα Φλακ (1937 - 2025)
Η βραβευμένη με Grammy τραγουδίστρια και πιανίστρια, της οποίας η soulful φωνή και το οικείο στυλ καθόρισαν τη δεκαετία του 1970, απεβίωσε σε ηλικία 88 ετών.
Η άνοδος της Φλακ στο προσκήνιο ήρθε απροσδόκητα στις αρχές της δεκαετίας των 30, με την ταινία του Κλιντ Ίστγουντ" Play Misty for Me " του 1971 να χρησιμοποιεί την ερμηνεία της στο "The First Time Ever I Saw Your Face" για μια αξέχαστη ερωτική σκηνή. Η μπαλάντα κατέκτησε την κορυφή των charts το 1972 και κέρδισε ένα Grammy για δίσκο της χρονιάς.
Το 1973, ακολούθησε αυτή την επιτυχία με το "Killing Me Softly with His Song", και έγινε ο πρώτος καλλιτέχνης που κέρδισε διαδοχικά Grammy για τον καλύτερο δίσκο.
Άλλες εμβληματικές επιτυχίες της Φλακ από τη δεκαετία του 1970 ήταν το απαλό "Feel Like Makin' Love" και δύο αξέχαστα ντουέτα με τον στενό της φίλο και πρώην συμφοιτητή της στο Πανεπιστήμιο Howard, Donny Hathaway: "Where Is the Love" και "The Closer I Get to You".
Τζιν Χάκμαν (1930 - 2025)
Ο βραβευμένος με Όσκαρ ηθοποιός Τζιν Χάκμαν, ο πολύπλευρος θρύλος του Χόλιγουντ, γνωστός για τις ταινίες The French Connection, Unforgiven και The Royal Tenenbaums, πέθανε σε ηλικία 95 ετών.
Το ξεπέταγμά του ήρθε με την ταινία Bonnie and Clyde του 1967, κερδίζοντας την πρώτη του υποψηφιότητα για Όσκαρ, και στη συνέχεια κέρδισε το βραβείο καλύτερου ηθοποιού για τη Γαλλική σύνδεση (1971) και το βραβείο καλύτερου δεύτερου ανδρικού ρόλου για το Unforgiven (1992).
Μάστερ τόσο του έντονου δράματος όσο και της διακριτικής κωμωδίας, ο Χάκμαν υποδύθηκε επίσης τον Λεξ Λούθορ στο Superman και εμφανίστηκε σε κλασικές ταινίες όπως Mississippi Burning, The Conversation και Crimson Tide.
Αποσύρθηκε από την υποκριτική το 2004 και αργότερα έγραψε αρκετά μυθιστορήματα. Ο Χάκμαν αφήνει πίσω του τρία παιδιά από τον πρώτο του γάμο και μια σπουδαία κληρονομιά ως ένα από τα πιο σεβαστά και διαχρονικά ταλέντα του Χόλιγουντ.
Βαλ Κίλμερ (1959 - 2025)
Ο ευμετάβλητος αστέρας του Χόλιγουντ που ενσάρκωσε τα πάντα, από ψυχρούς πιλότους μαχητικών αεροσκαφών μέχρι θεούς της ροκ εντ ρολ, πέθανε σε ηλικία 65 ετών από πνευμονία.
Ο Κίλμερ έγινε ένα σύμβολο που καθόρισε τη γενιά μέσα από ρόλους που αρνούνταν να παιχτούν με ασφάλεια: Ο υπολοχαγός Τομ "Iceman" Καζάνσκι στο Top Gun, ο Τζιμ Μόρισον στο The Doors του Όλιβερ Στόουν, ο Μπρους Γουέιν στο Batman Forever και ο ιδιωτικός ντετέκτιβ Πέρι Βαν Σράικ που έκλεβε τις εντυπώσεις στο Kiss Kiss Bang Bang.
Διαγνώστηκε με καρκίνο του λαιμού το 2014, ο Κίλμερ έχασε τη φωνή του μετά από επιπλοκές της θεραπείας, τερματίζοντας ουσιαστικά την παραγωγική καριέρα του ως ηθοποιός. Ωστόσο, η τελευταία του εμφάνιση στην οθόνη - μια οδυνηρή επιστροφή ως Iceman στο Top Gun: Maverick - αποτέλεσε έναν γλυκόπικρο αποχαιρετισμό τόσο στον χαρακτήρα όσο και στο κοινό που μεγάλωσε μαζί του.
Ρόι Άγιερς (1940 - 2025)
Ο Ρόι Άγερς, ο πρωτοπόρος τζαζ-φανκ βιμπραφωνίστας, παραγωγός δίσκων και συνθέτης, του οποίου τα ζεστά grooves και οι ηλιόλουστες μελωδίες διαμόρφωσαν γενιές μουσικών, πέθανε σε ηλικία 84 ετών μετά από παρατεταμένη ασθένεια.
Ο επονομαζόμενος και "Νονός της Neo Soul", ξεκίνησε την δισκογραφική του καριέρα το 1963 με το άλμπουμ "West Coast Vibes" και έγινε γνωστός μετά την ένταξή του στον τζαζ φλαουτίστα Herbie Mann το 1966.
Στις αρχές της δεκαετίας του 1970, δημιούργησε τους Roy Ayers Ubiquity, συνδυάζοντας τζαζ, φανκ και σόουλ για να δημιουργήσει τον δικό του μοναδικό, feel-good ήχο. Η επιτυχία του 1976 "Everybody Loves the Sunshine" έγινε αμέσως κλασική, αναγνωρίσιμη για το χαλαρό groove και το ελαφρώς παραμορφωμένο εναρκτήριο riff συνθεσάιζερ.
Κατά τη διάρκεια της καριέρας του που διήρκεσε έξι δεκαετίες, ο Ρόι Άγερς κυκλοφόρησε πολυάριθμα άλμπουμ, συνέθεσε το soundtrack για την ταινία blaxploitation Coffy του Jack Hill το 1973, περιόδευσε στη Νιγηρία για έξι εβδομάδες με τον πρωτοπόρο του Afrobeat Fela Kuti και έκανε την παραγωγή ενός αγαπημένου άλμπουμ του συγκροτήματος RAMP, με τίτλο "Come into Knowledge".
Έφερε επίσης τις ικανότητές του στο βιμπράφωνο στο κομμάτι "Find Your Wings" στο τέταρτο στούντιο άλμπουμ του Tyler, the Creator"Cherry Bomb" και είχε τον δικό του φανταστικό ραδιοφωνικό σταθμό στο δημοφιλές βιντεοπαιχνίδι Grand Theft Auto IV.
Όζι Όσμπορν (1948 - 2025)
Ο Όζι Όσμπορν ήταν πολλά πράγματα - ένας τρομερός αρχιτέκτονας του heavy metal, ένας αυτοκαταστροφικός ροκ σταρ και αργότερα, ένας απροσδόκητα γλυκός, ελαφρώς ετοιμοθάνατος πατέρας για εκατομμύρια ανθρώπους μέσω των The Osbournes. Αλλά η θέση του στην ιστορία της μουσικής είχε εξασφαλιστεί πολύ πριν από την τηλεόραση ριάλιτι.
Με το ομώνυμο ντεμπούτο των Black Sabbath το 1969, ο Όσμπορν συνέβαλε στην έκρηξη αυτού που συχνά περιγράφεται ως το Big Bang του heavy metal. Το άλμπουμ κυκλοφόρησε κατά τη διάρκεια του πολέμου του Βιετνάμ και κατέρριψε το ήθος της ειρήνης και της αγάπης της εποχής των χίπις, αντικαθιστώντας το με τρόμο, παραμόρφωση και καταστροφή.
Το επόμενο άλμπουμ του, το Paranoid, παρέδωσε ύμνους που καθόρισαν το είδος - War Pigs, Iron Man και Paranoid - και εδραίωσε τους Sabbath ως το πρότυπο για ό,τι θα γινόταν στη συνέχεια το metal.
Δύο φορές εισήχθη στο Rock & Roll Hall of Fame - με τους Sabbath το 2006 και ως σόλο καλλιτέχνης το 2024 - ο Όσμπορν παρέμεινε μια πανύψηλη φιγούρα μέχρι το τέλος. Πέθανε σε ηλικία 76 ετών, λίγες εβδομάδες μετά την αποχαιρετιστήρια συναυλία του.
Χαλκ Χόγκαν (1953 - 2025)
Ο τιτάνας που φορούσε μπαντάνα και μετέτρεψε την επαγγελματική πάλη σε παγκόσμια ποπ κουλτούρα, πέθανε σε ηλικία 71 ετών μετά από καρδιακή ανακοπή στη Φλόριντα.
Με την αλάνθαστη εμφάνισή του, τις βροντερές ατάκες του και την προσωπικότητά του, ο Χόγκαν δεν ήταν απλώς ένας παλαιστής - ήταν το πρόσωπο του WWE στην εμπορική του ακμή.
Αναμετρήθηκε με είδωλα όπως ο Andre the Giant, ο Randy Savage, ο The Rock και ακόμη και ο πρόεδρος του WWE Vince McMahon, κερδίζοντας τουλάχιστον έξι πρωταθλήματα WWE στην πορεία.
Στα μεταγενέστερα χρόνια, ο Χόγκαν έγινε γνωστός τόσο για τις διαμάχες όσο και για το θέαμα, υποστηρίζοντας ανοιχτά τον Ντόναλντ Τραμπ και δίνοντας μια θεατρική υποστήριξη στο Εθνικό Συνέδριο των Ρεπουμπλικανών το 2024. Η ζωή του πέρα από το ρινγκ σημαδεύτηκε επίσης από αγωγές υψηλού προφίλ και δημόσιους λογαριασμούς - κυρίως από την υπόθεση προστασίας της ιδιωτικής ζωής του εναντίον της Gawker Media και τις επιπτώσεις από ρατσιστικές εκφράσεις που καταγράφηκαν σε μαγνητοταινία, για τις οποίες αργότερα ζήτησε συγγνώμη.
Ρόμπερτ Ρέντφορντ (1936 - 2025)
Ο θρυλικός βραβευμένος με Όσκαρ ηθοποιός, γνωστός για τους ρόλους του στις ταινίες Butch Cassidy And The Sundance Kid, The Sting, Three Days Of The Condor, All The President's Men, Spy Game, All Is Lost και αμέτρητες άλλες κλασικές ταινίες, πέθανε στον ύπνο του στο σπίτι του στη Γιούτα, σε ηλικία 89 ετών.
Ο Ρέντφορντ, ένας ηθοποιός που ξεχώριζε για το χάρισμα και το ταλέντο του, ήταν επίσης ο ιδρυτής του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Sundance και ένας αφοσιωμένος φιλελεύθερος ακτιβιστής που αγωνίστηκε για τους ιθαγενείς Αμερικανούς, τα περιβαλλοντικά ζητήματα και τα δικαιώματα των LGBTQ.
Μετά το θάνατό του, ο Μάρτιν Σκορτσέζε εξέδωσε δήλωση, η οποία έγραφε: «Ο Μπομπ ήταν ένας μοναδικός καλλιτέχνης, μπροστά και πίσω από την κάμερα. Ήταν επίσης αφοσιωμένο μέλος του διοικητικού συμβουλίου του Ιδρύματος Κινηματογράφου και έδωσε στον κόσμο του αμερικανικού κινηματογράφου κάτι αναντικατάστατο και διαχρονικό με το Sundance. Με λυπεί το γεγονός ότι δεν θα τον ξαναδώ. Και δεν θα ξεχάσω ποτέ τον χρόνο που πέρασα μαζί του».
Τζόρτζιο Αρμάνι (1934 - 2025)
Ο Ιταλός σχεδιαστής μόδας που έχτισε μια αυτοκρατορία πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων και επαναπροσδιόρισε το σύγχρονο στυλ πέθανε σε ηλικία 91 ετών.
Γεννημένος το 1934, ο Αρμάνι λάνσαρε την εταιρεία ανδρικής ένδυσης το 1975 και γρήγορα έγινε γνωστός για τα κομψά σακάκια χωρίς φόδρα, τις χαλαρές σιλουέτες και το εμβληματικό "power suit" για τις γυναίκες.
Επί πέντε δεκαετίες, έντυσε αστέρες του Χόλιγουντ, ηγέτες επιχειρήσεων και πελάτες που είχαν συνείδηση του στυλ σε όλο τον κόσμο, μετατρέποντας τη διακριτική εκλέπτυνση σε ένα παγκόσμιο εμπορικό σήμα που περιλαμβάνει ρούχα, αξεσουάρ, είδη σπιτιού και πολλά άλλα.
Μακροχρόνιοι λάτρεις του Αρμάνι ήταν η Τζόντι Φόστερ, ο Σον Πεν, ο Τζορτζ Κλούνεϊ, η Σοφία Λόρεν και ο Μπραντ Πιτ.
Η επίδραση του στυλ Armani ήταν τόσο σημαντική, όχι μόνο στον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι ντύνονταν αλλά και στον τρόπο με τον οποίο προσέγγιζαν τη μόδα, ώστε το 2000 το μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης παρουσίασε μια αναδρομική έκθεση των πρώτων 25 χρόνων του Τζόρτζιο Αρμάνι στη μόδα.
Τζέιν Γκούντoλ (1934 - 2025)
Η περιβαλλοντολόγος, γνωστή για την πρωτοποριακή έρευνα πεδίου στους χιμπατζήδες και την παγκόσμια περιβαλλοντική υπεράσπιση, πέθανε σε ηλικία 91 ετών.
Ζώντας ανάμεσα σε χιμπατζήδες στην Αφρική πριν από δεκαετίες, η Γκούντoλ κατέγραψε τα ζώα να χρησιμοποιούν εργαλεία και να κάνουν άλλες δραστηριότητες που προηγουμένως θεωρούνταν αποκλειστικότητα των ανθρώπων και σημείωσε επίσης τις ξεχωριστές προσωπικότητές τους.
Οι παρατηρήσεις της και οι επακόλουθες εμφανίσεις της σε περιοδικά και ντοκιμαντέρ τη δεκαετία του 1960 μεταμόρφωσαν τον τρόπο με τον οποίο ο κόσμος αντιλαμβανόταν όχι μόνο τους πλησιέστερους ζωντανούς βιολογικούς συγγενείς των ανθρώπων, αλλά και τη συναισθηματική και κοινωνική πολυπλοκότητα όλων των ζώων, ενώ παράλληλα την προώθησαν στη συνείδηση του κοινού.
"Εκεί έξω στη φύση μόνος μου, όταν είσαι μόνος σου, μπορείς να γίνεις μέρος της φύσης και η ανθρωπιά σου δεν μπαίνει στη μέση", δήλωσε το 2021.
"Είναι σχεδόν σαν μια εξωσωματική εμπειρία όταν ξαφνικά ακούς διαφορετικούς ήχους και μυρίζεις διαφορετικές μυρωδιές και είσαι πραγματικά μέρος αυτού του εκπληκτικού μωσαϊκού της ζωής".
Στα τελευταία της χρόνια, η Γκούντoλ αφιέρωσε δεκαετίες στην εκπαίδευση και την υπεράσπιση ανθρωπιστικών θεμάτων και την προστασία του φυσικού κόσμου.
Νταϊάν Κίτον (1946 - 2025)
Η Νταϊάν Κίτον, η βραβευμένη με Όσκαρ ηθοποιός που αγαπήθηκε για το πνεύμα, τη γοητεία και το εμβληματικό της στυλ και χαμόγελο, πέθανε σε ηλικία 79 ετών.
Γνωστή για τις συνεργασίες της με τον Γούντι Άλεν, όπως το Annie Hall, καθώς και για επιτυχίες όπως ο Νονός, το Reds, το Father of the Bride, το The First Wives Club και το Book Club, η Κίτον ήταν μια καθοριστική παρουσία στον κινηματογράφο για περισσότερες από πέντε δεκαετίες.
Έκανε το ντεμπούτο της στην οθόνη στο Honeymoon in Vegas (1970) και γρήγορα έγινε γνωστή για ερμηνείες που συνδύαζαν εξυπνάδα, χιούμορ και ευπάθεια.
Η καριέρα της κάλυψε γενιές, από τις κωμωδίες που έκαναν αστέρια τη δεκαετία του 1970 μέχρι τις μεταγενέστερες συνεργασίες με τη Νάνσι Μάγερς, αποδεικνύοντας ότι μπορούσε να είναι τόσο ξεκαρδιστικά αιχμηρή όσο και σπαρακτικά ανθρώπινη.
Φρανκ Γκέρι (1929 - 2025)
Ο παγκοσμίου φήμης Καναδός-Αμερικανός αρχιτέκτονας και σχεδιαστής Φρανκ Γκέρι πέθανε σε ηλικία 96 ετών μετά από σύντομη ασθένεια του αναπνευστικού συστήματος.
Ο Γκέρι σχεδίασε μερικά από τα πιο ευφάνταστα κτίρια που κατασκευάστηκαν ποτέ και πέτυχε ένα επίπεδο αναγνώρισης που σπάνια παρέχεται σε οποιονδήποτε αρχιτέκτονα
Η γοητεία του για τη σύγχρονη ποπ αρτ οδήγησε στη δημιουργία χαρακτηριστικών, εντυπωσιακών κτιρίων. Μεταξύ των πολλών αριστουργημάτων του είναι το Μουσείο Guggenheim στο Μπιλμπάο της Ισπανίας, το Walt Disney Concert Hall στο Λος Άντζελες και το κτίριο της DZ Bank στο Βερολίνο.
Σχεδίασε επίσης την επέκταση των κεντρικών γραφείων του Facebook στη Βόρεια Καλιφόρνια μετά από επιμονή του διευθύνοντος συμβούλου της εταιρείας, Μαρκ Ζούκερμπεργκ.
Ο Γκέρι τιμήθηκε με όλα τα σημαντικά βραβεία που έχει να προσφέρει η αρχιτεκτονική, συμπεριλαμβανομένου του κορυφαίου βραβείου του κλάδου, του βραβείου Pritzker, για ένα έργο που έχει περιγραφεί ως "αναζωογονητικά πρωτότυπο και εντελώς αμερικανικό".
Ρομπ Ράινερ (1947 - 2025)
Ο Ρομπ Ράινερ, ηθοποιός, σκηνοθέτης και παραγωγός, πέθανε στο Λος Άντζελες, σε ηλικία 78 ετών, μαζί με τη σύζυγό του Μισέλ.
Από τον βραβευμένο με Emmy "Meathead" στο " All in the Family " μέχρι μια σειρά από εμβληματικές ταινίες, ο Ράινερ βοήθησε να καθοριστεί το σύγχρονο Χόλιγουντ.
Σκηνοθέτησε κλασικές ταινίες όπως το This Is Spinal Tap, το Stand By Me, το The Princess Bride, το When Harry Met Sally, το Misery και το A Few Good Men, συνδυάζοντας την αιχμηρή αφήγηση με την καρδιά και το χιούμορ.
Ως συνιδρυτής της Castle Rock Entertainment, έφερε επίσης στην οθόνη τις ταινίες The Shawshank Redemption, Seinfeld και The Green Mile.
Μπριζίτ Μπαρντό (1934 - 2025)
Ανεβαίνοντας σε διεθνή φήμη τη δεκαετία του 1950 και του 1960 με ταινίες όπως το Και ο Θεός δημιούργησε τη γυναίκα, Le Mepris και Η νύχτα που έπεσε ο ουρανός, η Μπαρντό έγινε σύμβολο της γαλλικής κουλτούρας, της σεξουαλικής απελευθέρωσης και της κινηματογραφικής γοητείας.
Γεννημένη σε αστική οικογένεια του Παρισιού, ανακαλύφθηκε ως έφηβη και γρήγορα έγινε μια από τις πιο πολυφωτογραφημένες γυναίκες στον κόσμο. Αποσύρθηκε από τον κινηματογράφο στα 39 της χρόνια, η Μπαρντό αφιερώθηκε στα δικαιώματα των ζώων, ιδρύοντας το Ίδρυμα Brigitte Bardot και κάνοντας εκστρατείες σε παγκόσμιο επίπεδο για τις φώκιες, τους λύκους και άλλα ζώα.
Τα τελευταία της χρόνια σημαδεύτηκαν από διαμάχες. Η Μπαρντό εξέφραζε συχνά ακροδεξιές πολιτικές απόψεις, επέκρινε τη μετανάστευση και καταδικάστηκε πολλές φορές από γαλλικά δικαστήρια για υποκίνηση φυλετικού μίσους.
Παρά τις συζητήσεις γύρω από την πολιτική της, η επιρροή της Μπαρντό στον κινηματογράφο, τη μουσική, τη μόδα και τη γαλλική πολιτιστική ζωή παραμένει αναμφισβήτητη.
Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν πόσταρε στο Χ, για να μοιραστεί τα συλλυπητήριά του. "Οι ταινίες της, η φωνή της, η εκθαμβωτική φήμη της, τα αρχικά της, οι θλίψεις της, το γενναιόδωρο πάθος της για τα ζώα, το πρόσωπό της που έγινε Μαριάν - η Μπριζίτ Μπαρντό ενσάρκωσε μια ζωή ελευθερίας. Μια γαλλική ύπαρξη, μια παγκόσμια ακτινοβολία. Μας άγγιξε. Θρηνούμε έναν θρύλο του αιώνα".