Ο αγώνας ενός ανθρώπου για την προστασία του πνεύμονα της Μεσογείου

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Στα πράσινα νερά της Φορμεντέρα, κρύβεται ένα από τα καλύτερα διατηρημένα μυστικά της φύσης. Το ισπανικό νησί είναι διάσημο για τις παραλίες του και τα σεληνιακά τοπία του. Χρωστά ένα μέρος της ομορφιάς του στα υποθαλάσσια λιβάδια από ποσειδωνίες. Γνωστές και ως το γρασίδι του Ποσειδώνα, αυτό το φυτό αναπτύσσεται σε εκατοντάδες χιλιόμετρα στο βυθό της Μεσογείου.

Είναι από τους παλαιότερους οργανισμούς πάνω στη γη. Μετρά περίπου 100.000 χρόνια παρουσίας.

Η σημασία της έγκειται στον τρόπο που προστατεύει το θαλάσσιο οικοσύστημα και στο ρόλο της ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Μόλις ένα τετραγωνικό μέτρο αυτού του φυτού παράγει τόσο οξυγόνο, όσο ένα εκτάριο του τροπικού δάσους του Αμαζονίου.

Ταυτόχρονα απορροφά μεγάλες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα και το μετατρέπει σε φυτική ουσία με αποτέλεσμα να έχει κομβική σημασία στη μάχη ενάντια στην κλιματική αλλαγή.

Σύμφωνα με μια μελέτη της Unesco που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2021, από τον Κάρλος Ντουάρτε, θαλάσσιο βιολόγο στο Πανεπιστήμιο Βασιλιάς Αμπντουλάχ της Σαουδικής Αραβίας, ένα εκτάριο με ποσειδωνίες μπορούν να απορροφήσουν τόσο CO2, όσο 15 εκτάρια τροπικού δάσους.

Το φυτό βοηθά επίσης στον καθαρισμό των μολυσμένων νερών της Μεσογείου και προστατεύει τις παραλίες της Φορμεντέρα και των υπόλοιπων νησιών.

Παρόλο το νομοθετικό πλαίσιο προστασίας που έχει υιοθετήσει η Ε.Ε. για την προστασία αυτού του πολύτιμου σύμμαχου, η ποσειδωνία απειλείται μόνιμα από τη μόλυνση που δημιουργεί ο άνθρωπος, την κλιματική αλλαγή και τις άγκυρες των σκαφών που διαλύουν το φυτό.

Γοητευμένος από το γρασίδι του Ποσειδώνα

Ο Έντερ Μανού Σαν Φελίξ είναι θαλάσσιος βιολόγος. Εδώ και τρεις δεκαετίες αγωνίζεται για τη σωτηρία της ποσειδωνίας: «Έκανα την πρώτη μου κατάδυση στην Φορμεντέρα το 1993 και η ποσειδωνία με γοήτευσε. Είναι ένα εξαιρετικό φυτό που έχει πολλά καλά. Τα λιβάδια δημιουργούν ένα οικοσύστημα. Αυτό λειτουργεί ως ο πνεύμονας της Μεσογείου, χάρη στις μεγάλες ποσότητες οξυγόνου που παράγει. Αυτό βοηθά στον καθαρισμό του νερού. Απορροφά επίσης μεγάλες ποσότητες CO2 και αποτελεί καταφύγιο, σπίτι και τόπο αναπαραγωγής πολλών ειδών, που ζουν μέσα σ’ αυτά τα λιβάδια».

Σύμφωνα με τον θαλάσσιο βιολόγο, η πυκνότητα αυτών των λιβαδιών βοηθά στην προστασία των ακτών από τα κύματα, αφού λειτουργούν ως κυματοθραύστες και εμποδίζουν τη διάβρωσή τους. Οι σκελετοί εκατομμυρίων ειδών που υπάρχουν σ’ αυτά τα λιβάδια βοηθούν στην αποκατάσταση των ακτών.

Οι απειλές που αντιμετωπίζουν τα λιβάδια της ποσειδωνίας

Παρόλα αυτά, η ποσειδωνία αντιμετωπίζει σοβαρή απειλή από τη μόλυνση και την υπερθέρμανση των νερών, λόγω της κλιματικής αλλαγής.

Ο Σαν Φελίξ υποστηρίζει ότι περίπου το 30% της ποσειδωνίας στην Μεσόγειο έχει καταστραφεί, σύμφωνα με τα δεδομένα που δημοσιεύτηκαν σε μια μελέτη στο περιοδικό Nature, το 2015. Η μελέτη επισήμανε ότι το 1,5% του φυτού καταστρέφεται κάθε χρόνο και σχεδόν το 29% της ποσειδωνίας έχει χαθεί από το 1879.

Μια μελέτη που κυκλοφόρησε το 2019 από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή έδειξε ότι η Ευρωπαϊκή Οδηγία για τα Ενδιαιτήματα του 2020 συνέβαλε στην προστασία 1120 απειλούμενων λιβαδιών ποσειδωνίας στη Μεσόγειο.

Η ισπανική κυβέρνηση έχει απαγορεύσει σε ιδιοκτήτες σκαφών να ρίχνουν άγκυρα σε συγκεκριμένες περιοχές γύρω από τις Βαλεαρίδες, παρά τις αντιδράσεις τους.

«Το πρόβλημα είναι ένα σκηνικό που επαναλαμβάνεται. Πριν μερικά χρόνια, μόνο 400 σκάφη έρχονταν στην Φορμεντέρα και την Ίμπιζα, ενώ σήμερα φτάνουν εδώ 4.000 κάθε χρόνο. Ο αντίκτυπος είναι τεράστιος. Οι άγκυρές τους μπορούν να καταστρέψουν μεγάλα τμήματα αυτών των λιβαδιών» υπογραμμίζει ο Σαν Φελίξ.

Για να προσφέρει μια δωρεάν και εύκολη λύση, ανέπτυξε μια εφαρμογή για τους ιδιοκτήτες σκαφών. Το Posidonia Maps τους προειδοποιεί αν υπάρχει κάποιο λιβάδι κάτω από το σκάφος τους, ώστε να μην ρίξουν άγκυρα εκεί και το καταστρέψουν.

Η εφαρμογή έχει καταγράψει τα λιβάδια γύρω από την Φορμεντέρα, ένα νησί που ελκύει τους πλούσιους και τα σκάφη τους. Ο Σαν Φελίξ σκοπεύει να κυκλοφορήσει και έναν άλλο χάρτη με τα λιβάδια γύρω από τις Βαλεαρίδες φέτος το καλοκαίρι. Ο απώτερος στόχος του είναι να υπάρξει στο μέλλον μια συνολική καταγραφή της ποσειδωνίας στη Μεσόγειο.

Τι είναι ο μπλε άνθρακας;

Το ενδιαφέρον για τον μπλε άνθρακα, τη δυνατότητα δηλαδή που έχουν τα θαλάσσια οικοσυστήματα να δεσμεύσουν CO2, αυξάνεται διαρκώς. Η μελέτη που δημοσίευσε η Unesco τον Μάρτιο αποκάλυψε ότι 33 δισεκατομμύρια τόνοι CO2, περίπου το 1/3 των παγκόσμιων εκπομπών του 2019, είναι αποθηκευμένοι σ’ αυτούς τους «απορροφητήρες» άνθρακα.

Οι επαναλαμβανόμενες πυρκαγιές των δασών είναι ένα γνωστό σύμβολο της κλιματικής αλλαγής, καθώς καταστρέφουν την ικανότητα των δέντρων να απορροφούν CO2.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Σε μια μελέτη που κυκλοφόρησε τον Φεβρουάριο στο «Φύση, Οικολογία και Εξέλιξη», ερευνητές από το Πανεπιστήμιο Στάνφορντ βρήκαν ότι τα φυτά που μεγαλώνουν αργά μπορούν να επιβιώσουν από τις φλόγες, αλλά δεν μπορούν να απορροφήσουν πολύ διοξείδιο.

Αυτά τα θαλάσσια οικοσυστήματα μπλε άνθρακα είναι πιο πυκνά σε σχέση με τα δάση και έχουν ένα ακόμη μεγαλύτερο πλεονέκτημα: δεν κινδυνεύουν από φωτιά.

Στην Φορμεντέρα, ο Σαν Φελίξ ελπίζει ότι ο κόσμος θα συνειδητοποιήσει την σημασία της ποσειδωνίας: «Θέλω ο κόσμος να καταλάβει την ποσότητα της ποσειδωνίας που έχει καταστραφεί και πώς μπορούμε εύκολα να σταματήσουμε αυτή την καταστροφή. Αυτό το φυτό είναι ζωτικής σημασίας για το θαλάσσιο περιβάλλον».