Οι πόλεις μας είναι μολυσμένες και υπερπλήρεις - αλλά η φύτευση δέντρων σε αστικούς χώρους μπορεί να αυξήσει τη βιοποικιλότητα και να δημιουργήσει ενδιαιτήματα άγριας ζωής για το μέλλον.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μεταξύ πολυσύχναστων δρόμων, πάρκων και εμπορικών κέντρων, μια πράσινη μεταμόρφωση βρίσκεται αθόρυβα σε εξέλιξη, φέρνοντας τη φύση πίσω στην αστική εξάπλωση των πόλεων. Τα μικροδάση, μικρές περιοχές με πυκνά φυτεμένα δασικά δέντρα, φυτεύονται παντού, από το Λονδίνο μέχρι το Λος Άντζελες.
Τι είναι όμως αυτά και πώς μπορούν να κάνουν τις δομημένες μητροπόλεις μας καλύτερες;
Τι είναι τα μικροδάση και γιατί τα χρειαζόμαστε;
Περισσότερα από 420 εκατομμύρια εκτάρια δασών έχουν χαθεί για άλλες χρήσεις από το 1990, σύμφωνα με την έκθεση του ΟΗΕ για την κατάσταση των δασών στον κόσμο το 2020.
Με περισσότερο από το 85% του παγκόσμιου πληθυσμού να ζει σε αστικές περιοχές, τα μικροδάση στις πόλεις προσφέρουν μια ουσιαστική ευκαιρία για την καταπολέμηση της αποψίλωσης των δασών.
Η τεχνική του δάσους Μιγιαουάκι, που εφευρέθηκε από τον ομώνυμο Ιάπωνα καθηγητή βοτανολόγο και ειδικό στην οικολογία των φυτών την δεκαετία του 1970, αποτελεί έμπνευση για τα μικροδάση σε όλο τον κόσμο.
Αυτά τα ποικιλόμορφα, οργανικά μικρά δάση μπορούν να δημιουργηθούν σε περιοχές μόλις εννέα τετραγωνικών μέτρων και χρησιμοποιούν μόνο ενδημικά είδη που διαφορετικά θα αναπτύσσονταν φυσικά στην περιοχή φύτευσης. Αναπτύσσονται έως και 10 φορές ταχύτερα από τα δάση μονοκαλλιέργειας, σε μόλις δύο έως τρεις δεκαετίες.
Από τότε που ξεκίνησε το έργο του Μιγιαουάκι έχουν φυτευτεί περισσότερα από 280 μικροδάση.
Η ΜΚΟ Earthwatch Europe έχει φυτέψει 285 μικροδάση από το 2022. Οι εκτάσεις τους, που αποτελούνται από 600 δέντρα, μπορούν να προσελκύσουν περισσότερα από 500 είδη ζώων και φυτών μέσα στα πρώτα τρία χρόνια. Οι τοποθεσίες περιλαμβάνουν έναν αθλητικό χώρο και ένα πάρκο σε συνοικία στο βόρειο Λονδίνο. Εν τω μεταξύ, το "SUGi", ένα πρόγραμμα δενδροφύτευσης που στοχεύει στην αποκατάσταση της βιοποικιλότητας και την επανεισαγωγή αυτοφυών ειδών, έχει δημιουργήσει 230 «δάση τσέπης» σε 52 πόλεις σε όλο τον κόσμο, από την Τουλούζη μέχρι το Τζιούρτζιου (Ρουμανία) και την Μαδρίτη.
Πώς ωφελούν τα μικροδάση το περιβάλλον;
Σε μολυσμένες αστικές περιοχές, τα μικροδάση μπορούν να συμβάλουν στην αποκατάσταση της ποιότητας του εδάφους, του νερού και του αέρα, σύμφωνα με το Woodland Trust.
Το μικρό τους μέγεθος επιτρέπει τη φύτευση σε σχετικά περιορισμένο αστικό χώρο, αξιοποιώντας συχνά αχρησιμοποίητες εκτάσεις, όπως σχολικές αυλές, νεκροταφεία και κοντά σε σταθμούς του μετρό. Μπορούν επίσης να βοηθήσουν στη μείωση των επιπτώσεων των ισχυρών βροχοπτώσεων και να διατηρήσουν τις πόλεις πιο δροσερές.
Τα μικροδάση μπορούν να δημιουργήσουν περισσότερους βιότοπους για την άγρια ζωή στις πόλεις, όπως τα κοτσύφια ή οι σκαντζόχοιροι. Όταν φυτεύονται σε διακριτά στρώματα, μπορούν επίσης να αναπτύξουν φυτοκοινότητες μικρότερων θάμνων και βοτάνων, οι οποίες επιτρέπουν στα μικροδάση να γίνουν αυτοσυντηρούμενα μετά από μόλις τρία έως πέντε χρόνια ανάπτυξης.
«Τα δάση τσέπης μας προσφέρουν πολυάριθιμα οφέλη», λέει η ιδρύτρια και διευθύνουσα σύμβουλος της SUGi Ελίζ Βαν Μίντελεμ.
«Ίσως το πιο σημαντικό είναι ότι μπορούν να υποστηρίξουν τη θετική ευημερία των κοινοτήτων. Από ψυχολογικής άποψης, η αλληλεπίδραση με τη φύση μειώνει το σωματικό στρες και μπορεί να βελτιώσει τα συμπτώματα ψυχικών ασθενειών, συμπεριλαμβανομένου του άγχους ή της κατάθλιψης».
«Γίνονται μαγνήτες για την ανθρώπινη σύνδεση. Οι άνθρωποι κάνουν διάλειμμα κατά τη διάρκεια της ζέστης της ημέρας ή τα επισκέπτονται για να διαβάσουν ένα βιβλίο - άλλες φορές το δάσος γίνεται τόπος χορού, μάθησης, συζήτησης και αναψυχής. Αυτοσυντηρούνται μέσα σε 2-3 χρόνια από οικολογική άποψη, αλλά σε ένα πολύ βαθύτερο επίπεδο, τα μέλη της κοινότητας γίνονται διαχειριστές της ίδιας της Γης».
Η ίδια προσθέτει: «Επιδρούν επίσης θετικά στα παιδιά και τη νεολαία. 140 από τα δάση τσέπης μας φυτεύτηκαν σε σχολεία μαζί με σχεδόν 80.000 παιδιά. Η φύτευση δασών τσέπης παρέχει στα παιδιά μια μοναδική ευκαιρία να ασχοληθούν με τη φύση και να δουν ότι οι ενέργειές τους μπορούν να έχουν απτά περιβαλλοντικά αποτελέσματα. Η ενασχόληση της επόμενης γενιάς με τη φύση είναι ζωτικής σημασίας, διότι για να θέλουμε να προστατεύουμε και να φροντίζουμε τη φύση, πρέπει να νιώσουμε μια σύνδεση με αυτήν»
Οι προκλήσεις της φύτευσης σε αστικές περιοχές
Παρά τα οφέλη των αστικών μικροδασών, υπάρχουν επίσης ζητήματα που σχετίζονται με την καλλιέργεια στις πόλεις.
Η έκθεση σε ρύπους, υψηλές θερμοκρασίες και ξηρασία μπορεί να αποτρέψει τη βαθιά ανάπτυξη των ριζών και να αυξήσει την πιθανότητα εμφάνισης ασθενειών, σύμφωνα με το Cities4Forests, μια παγκόσμια συμμαχία που υποστηρίζει τη φύση στις πόλεις.
Η Βαν Μίντελεμ υπογραμμίζει επίσης την πρόκληση να κερδηθεί η υποστήριξη των κοινοτήτων στην καλλιέργεια μικροδασών: «Είναι απαραίτητο να εμπλακούν αποτελεσματικά οι ενδιαφερόμενοι φορείς της κοινότητας και να κερδίσουν την αποδοχή των κατοίκων. Ένα δάσος τσέπης δεν μπορεί να φυτευτεί χωρίς την έγκρισή τους», λέει. «Ωστόσο, καμία από αυτές τις προκλήσεις δεν είναι ανυπέρβλητη».
Όλα αυτά είναι ζητήματα που πρέπει να εξεταστούν - αλλά με τον καιρό, τα μικροδάση θα μπορούσαν να βοηθήσουν στη μείωση της ρύπανσης στις πόλεις, καθώς και να τις καταστήσουν πιο ευχάριστους τόπους διαμονής.