Διευκρινίσεις για την αμφιλεγόμενη συμφωνία ζητάει η Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια από την Κομισιόν
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ εποπτικός φορέας της ΕΕ, με επικεφαλής την Ευρωπαία Διαμεσολαβήτρια Έμιλι Ο’ Ράιλι, ζητάει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να διευκρινίσει τι είδους εγγυήσεις, αν υπάρχουν, έχουν εισαχθεί στη συμφωνία με την Τυνησία, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι αρχές της χώρας σέβονται τα θεμελιώδη δικαιώματα στις επιχειρήσεις που διεξάγουν για τον περιορισμό των παράτυπων μεταναστευτικών ροών.
«Εχει καταρτίσει η Κομισιόν έκθεση αξιολόγησης για τις συνέπειες που πιθανόν να έχει στα ανθρώπινα δικαιώματα το πρωτοκόλλο συμφωνίας και έχουν εξατασθεί ενδεχόμενα μέτρα για να περιοριστεί ο κίνδυνος παραβίασής τους;», διερωτάται η Ο’ Ράιλι, η οποία ηγείται της έρευνας, σε επιστολή προς την πρόεδρο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Η Επιτροπή έχει προθεσμία έως τις 13 Δεκεμβρίου για να εξηγήσει εάν διενήργησε "εκτίμηση επιπτώσεων" πριν από τη σύναψη της συμφωνίας εξ ονόματος όλων των κρατών της ΕΕ και να απαντήσει αν σκοπεύει να επανεξετάσει τις επιπτώσεις στα ανθρώπινα δικαιώματα.
"Ο Διαμεσολαβητρια ρωτάει επίσης εάν η Επιτροπή έχει καθορίσει κριτήρια για την αναστολή της χρηματοδότησης εάν δεν προστατευτούν τα ανθρώπινα δικαιώματα", ανέφερεται σε δελτίο τύπου του εποπτικού φορέα, σημειώνοντας ότι "έχουν εκφραστεί ανησυχίες σχετικά με τη συμφωνία".
Η Ο’ Ράιλι είναι αρμόδια να ερευνά υποθέσεις κακοδιαχείρισης στα θεσμικά όργανα της ΕΕ έπειτα από προσφυγή είτε με δική της πρωτοβουλία και μπορεί στη συνέχεια να στέλνει τις συστάσεις της στον αρμόδιο θεσμό και, αν χρειαστεί, να υποβάλει έκθεση στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.
Το μνημόνιο συνεργασίας που υπέγραψαν η ΕΕ και η Τυνησία έχει στόχο κυρίως να μειωθούν οι αφίξεις μεταναστών στις ιταλικές ακτές.
Η υπογραφή του έγινε τον Ιούλιο στην Τύνιδα παρουσία της φον ντερ Λάιεν και των πρωθυπουργών της Ιταλίας Τζόρτζια Μελόνι και της Ολλανδίας Μαρκ Ρούτε.
Η συμφωνία ΕΕ-Τυνησίας προβλέπει πάνω από 700 εκατ. ευρώ σε κεφάλαια του μπλοκ για να βοηθήσει την Τυνησία να σταθεροποιήσει την οικονομία της, να διαχειριστεί τη μετανάστευση και να ενισχύσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, και περιλαμβάνει τη δυνατότητα παροχής επιπλέον 900 εκατ. ευρώ σε μακροοικονομική χρηματοδοτική βοήθεια.
Την Πέμπτη, οι τυνησιακές αρχές δεν επέτρεψαν σε αντιπροσωπεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να εισέλθει στη χώρα μετά τις επικρίσεις ευρωβουλευτών για τη συμφωνία αυτή.
"Τεκμηριωμένες καταχρήσεις" κατά των μεταναστών
Παρόλο που κανένα ποσό δεν έχει ακόμη αποδεσμευτεί, η συμφωνία έχει προκαλέσει έντονες επικρίσεις από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών.
Υποστηρίζουν ότι η Τυνησία, υπό την ισχυρή ηγεσία του προέδρου Καΐς Σάγεντ, έχει επανειλημμένα εμπλακεί σε παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και έχει ενορχηστρώσει τη βίαιη απέλαση μεταναστών από την υποσαχάρια Αφρική, πολλοί από τους οποίους έχουν βρεθεί εγκαταλελειμμένοι στη μέση της ερήμου κοντά στα σύνορα με τη Λιβύη.
Λίγο μετά την υπογραφή της συμφωνίας, το Παρατηρητήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων δημοσίευσε μια έκθεση στην οποία περιγράφονται λεπτομερώς οι "τεκμηριωμένες καταχρήσεις" που είχαν διαπράξει οι αστυνομικές αρχές της Τυνησίας εναντίον Αφρικανών, όπως "ξυλοδαρμοί, χρήση υπερβολικής βίας, ορισμένες περιπτώσεις βασανιστηρίων, αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις, ομαδικές απελάσεις, επικίνδυνες ενέργειες στη θάλασσα, αναγκαστικές εξώσεις και κλοπές χρημάτων και αντικειμένων".
Ο Σάγεντ αποτέλεσε ιδιαίτερο στόχο κριτικής. Ο Τυνήσιος πρόεδρος έχει εκφράσει δημοσίως τις ρατσιστικές του απόψεις για τους μετανάστες από την υποσαχάρια Αφρική και έχει καταγγείλει αυτό που αποκαλεί "εγκληματικό σχέδιο για την αλλαγή της σύνθεσης του δημογραφικού τοπίου της Τυνησίας", ρητορική που απηχεί τη θεωρία συνωμοσίας της ακροδεξιάς, γνωστή ως "μεγάλη αντικατάσταση".
Παρά τα ανησυχητικά στοιχεία, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή προώθησε την υπογραφή του μνημονίου, υποστηρίζοντας ότι ήταν απαραίτητο να δημιουργηθεί στενότερη εταιρική σχέση με μια χώρα που αποτελεί πύλη εισόδου για χιλιάδες μετανάστες που κάθε χρόνο επιχειρούν να εισέλθουν στο μπλοκ, κυρίως μέσω της Ιταλίας, και να ζητήσουν άσυλο.
Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προώθησε τη συμφωνία ως πρότυπο για παρόμοιες ρυθμίσεις με γειτονικές χώρες.
"Υπογράψαμε μια εταιρική σχέση με την Τυνησία που αποφέρει αμοιβαία οφέλη πέρα από τη μετανάστευση- από την ενέργεια και την εκπαίδευση μέχρι τις δεξιότητες και την ασφάλεια", δήλωσε η von der Leyen στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης. "Και τώρα θέλουμε να εργαστούμε για παρόμοιες συμφωνίες με άλλες χώρες".
105 εκατ. ευρώ για τη μετανάστευση
Συγκεκριμένα, το μνημόνιο κατανέμει χρηματοδοτικό κονδύλιο ύψους 105 εκατ. ευρώ για την καταπολέμηση των επιχειρήσεων καταπολέμησης του λαθρεμπορίου, την ενίσχυση της διαχείρισης των συνόρων και την επιτάχυνση της επιστροφής των αιτούντων άσυλο των οποίων οι αιτήσεις απορρίπτονται.
Τα χρήματα αυτά, που αποτελούν την ουσία των ανησυχιών της Διαμεσολαβήτριας, αναμένεται να δοθούν στις αρχές της Τυνησίας, με τη μορφή σκαφών έρευνας και διάσωσης, τζιπ, ραντάρ και μη επανδρωμένων αεροσκαφών, καθώς και σε διεθνείς οργανισμούς που εργάζονται στο πεδίο, όπως ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης (ΔΟΜ) και η Ύπατη Αρμοστεία των Ηνωμένων Εθνών για τους Πρόσφυγες (UNHCR).
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤα 105 εκατομμύρια ευρώ βρίσκονται ακόμη υπό διαπραγμάτευση και πρέπει να εγκριθούν προτού αρχίσουν οι εκταμιεύσεις, δήλωσε εκπρόσωπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Τα κράτη μέλη θα ερωτηθούν σε όλη τη διαδικασία.
"Θα συνεργαστούμε με την ιαμεσολαβήτρια και θα απαντήσουμε εν ευθέτω χρόνω", δήλωσε εκπρόσωπος το απόγευμα της Παρασκευής. "Σε γενικές γραμμές (...) όλες οι συμβάσεις της ΕΕ προφανώς έχουν τυποποιημένες ρήτρες ανθρωπίνων δικαιωμάτων".
Ανώτεροι αξιωματούχοι της ΕΕ έχουν δηλώσει προηγουμένως ότι οι πληρωμές δεν θα συνδέονται με κανέναν αριθμητικό στόχο για τις ετήσιες επανεισδοχές ή τη μείωση των αφίξεων και ότι δεν θα ζητηθεί από την Τυνησία να φιλοξενήσει στο έδαφός της μη Τυνήσιους υπηκόους στους οποίους δεν έχει χορηγηθεί άσυλο στο μπλοκ.
"Η Τυνησία δεν προβλέπεται να αποτελέσει σημείο συγκέντρωσης παράτυπων μεταναστών", δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ τον Ιούλιο, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας.