Θεωρείται μια πρώτη προσπάθεια να «δοκιμαστεί» η διάθεση των κρατών - μελών της ΕΕ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ άκρως διχαστική προοπτική της χρήσης των λεγόμενων ευρωομολόγων για τη χρηματοδότηση των προσπαθειών ενίσχυσης των αμυντικών δυνατοτήτων της ΕΕ θα τεθεί επί τάπητος κατά τη συνάντηση των 27 ηγετών του μπλοκ στις Βρυξέλλες την Πέμπτη.
Θεωρείται μια πρώτη προσπάθεια να «δοκιμαστεί» η διάθεση των κρατών - μελών της ΕΕ να εκδώσουν από κοινού χρέος για την ενίσχυση της αμυντικής βιομηχανίας του μπλοκ, καθώς ο πόλεμος μαίνεται στην ανατολική πλευρά του.
Αν και διχαστική, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν και η Εσθονή πρωθυπουργός Κάγια Κάλλας έχουν υποστηρίξει και οι δύο την ιδέα στο παρελθόν. Στη σύνοδο κορυφής του Φεβρουαρίου, η Κάλλας πρότεινε ότι τα ομόλογα θα πρέπει να ανέρχονται συνολικά σε 100 δισεκατομμύρια ευρώ.
Ωστόσο, το «ταμπού» της έκδοσης κοινού χρέους της ΕΕ για τον εξοπλισμό των κρατών - μελών θα είναι δύσκολο να αποτιναχθεί, καθώς οι πιο λιτές δημοσιονομικά πρωτεύουσες αντιμετωπίζουν με μεγάλο σκεπτικισμό την κίνηση αυτή.
Ένας ανώτερος διπλωμάτης από μια βόρεια χώρα της ΕΕ, μιλώντας υπό τον όρο της ανωνυμίας, δήλωσε ότι διστάζουν να εξετάσουν το ενδεχόμενο αμυντικών ομολόγων, υποστηρίζοντας μια προσέγγιση με βάση την αγορά και περισσότερες ιδιωτικές επενδύσεις.
Άλλος ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ δήλωσε, ωστόσο, ότι είναι απαραίτητο να "ξεκινήσει η συζήτηση" για πιθανά αμυντικά ομόλογα, προσθέτοντας ότι με τη Ρωσία να διαχειρίζεται μια πολεμική οικονομία, η ΕΕ πρέπει επίσης να σκεφτεί σοβαρά τη δική της ετοιμότητα για συγκρούσεις.
Στην πρόσκλησή του προς τους ηγέτες, ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ ζητεί "ριζικά και συγκεκριμένα βήματα" για να τεθεί η οικονομία της ΕΕ "σε πολεμική βάση" και έχει ζητήσει στο παρελθόν ευρωπαϊκά αμυντικά ομόλογα για τον εξορθολογισμό των στρατιωτικών δαπανών του μπλοκ.
Είναι μέρος της προσπάθειας να βρεθούν πιο καινοτόμοι και δημιουργικοί τρόποι για την αναπλήρωση των αμυντικών αποθεμάτων της ΕΕ, τα οποία έχουν εξαντληθεί από τότε που η πλήρους κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ώθησε τα κράτη - μέλη της ΕΕ να στείλουν όπλα και στρατιωτικό εξοπλισμό προς ενίσχυση του Κιέβου.
Η σύνοδος κορυφής έρχεται μετά από μια σειρά σημαντικών εξελίξεων όσον αφορά την υποστήριξη της ΕΕ προς την Ουκρανία αυτή την εβδομάδα, συμπεριλαμβανομένης μιας συμφωνίας για ένα ταμείο όπλων ύψους 5 δισεκατομμυρίων ευρώ για την Ουκρανία που επιτεύχθηκε από τους πρεσβευτές της ΕΕ τη Δευτέρα, και μιας πρότασης που κατέθεσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή την Τετάρτη για την αξιοποίηση κερδών από ρωσικά περιουσιακά στοιχεία που έχουν «παγώσει» σε κράτη της ΕΕ για τον εξοπλισμό της Ουκρανίας.
Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ ανακοίνωσε επίσης την Τετάρτη ότι ανέθεσε στον πρώην πρωθυπουργό της Φινλανδίας Sauli Niinistö να εκπονήσει έκθεση σχετικά με την ετοιμότητα της πολιτικής άμυνας του μπλοκ, υπό το πρίσμα του συνεχιζόμενου πολέμου στην Ουκρανία.
Η πρόταση για τα ομόλογα είναι δύσκολη υπόθεση
Οι λεγόμενες "λιτές πέντε" - Αυστρία, Δανία, Φινλανδία, Ολλανδία και Σουηδία - έχουν στο παρελθόν αντιταχθεί σθεναρά στην έκδοση δημόσιου χρέους της ΕΕ σε περιόδους οικονομικής κρίσης, επειδή φοβούνται ότι αυτό θα τιμωρούσε πλουσιότερες χώρες όπως οι ίδιες.
Η πανδημία COVID-19 ανάγκασε για πρώτη φορά την ΕΕ να σπάσει το ταμπού της για την αύξηση του κοινού χρέους, με μια συμφωνία για την Επιτροπή να χρηματοδοτήσει το ορόσημο σχέδιο ανάκαμψης μετά την πανδημία ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ, γνωστό ως NextGenerationEU, με την έκδοση ομολόγων της ΕΕ στην κεφαλαιαγορά.
Αν και το σχέδιο χαιρετίστηκε ως επιτυχία και άλμα προς τα εμπρός όσον αφορά την οικονομική αλληλεγγύη της ΕΕ, η αύξηση του κόστους δανεισμού σημαίνει ότι κοστίζει στο μπλοκ περισσότερο από ό,τι αναμενόταν, γεγονός που ενδεχομένως να μειώσει τις προοπτικές να υποστηριχθεί σε άλλες μελλοντικές κρίσεις.
Ένας άλλος ανώτερος διπλωμάτης δήλωσε ότι η πρόταση του Σαρλ Μισέλ για τα ομόλογα είναι "απίθανο να πάει πουθενά", καθώς πολλά κράτη - μέλη δεν ενδιαφέρονται να αυξήσουν το κοινό χρέος.
Ένα εναλλακτικό μέσο για την αύξηση των αμυντικών δαπανών προτάθηκε από 14 κράτη - μέλη, τα οποία ζητούν να τροποποιηθεί η εντολή της Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων ώστε να της επιτραπεί να χρηματοδοτεί επενδύσεις σε στρατιωτικό εξοπλισμό και υποδομές.
"Πρέπει να διερευνήσουμε διάφορες δυνατότητες που θα επιτρέψουν στην ΕΤΕπ να επενδύσει σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την άμυνα, πέραν των υφιστάμενων έργων διπλής χρήσης", αναφέρεται σε επιστολή που απευθύνεται στην ΕΤΕπ από τις χώρες, στις οποίες περιλαμβάνονται η Γαλλία και η Γερμανία.
"Αυτό θα σήμαινε τη συζήτηση και την επανεκτίμηση των υφιστάμενων ορισμών των έργων διπλής χρήσης και του καταλόγου των εξαιρούμενων δραστηριοτήτων, καθώς και την επανεξέταση της πολιτικής δανειοδότησης της αμυντικής βιομηχανίας και άλλων περιοριστικών στοιχείων".
Μια άλλη πρωτοβουλία που θα συζητηθεί θα είναι το σχέδιο της Τσεχίας να παραδώσει δεκάδες χιλιάδες επιπλέον βλήματα πυροβολικού στις ένοπλες δυνάμεις της Ουκρανίας, καθώς αυτές προσπαθούν να αντισταθούν στη ρωσική επίθεση.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟ υπουργός Εξωτερικών της Τσεχίας Jan Lipavský λέει ότι η χώρα του προμηθεύτηκε 300.000 βλήματα που θα σταλούν στις γραμμές του μετώπου, με τις πρώτες παραδόσεις να έχουν προγραμματιστεί πριν από τον Ιούνιο.
Υψηλόβαθμες διπλωματικές πηγές εκτίμησαν ότι έως και 20 χώρες της ΕΕ θα μπορούσαν να υπογράψουν την πρωτοβουλία, η οποία περιλαμβάνει την αγορά αχρησιμοποίητων πυρομαχικών από δυτικές χώρες.
Η Δανία, το Βέλγιο, η Γερμανία, η Ολλανδία και η Σουηδία έχουν ήδη επιβεβαιώσει τη συμμετοχή τους.
Κατά τη διάρκεια της διήμερης συνόδου κορυφής που αρχίζει την Πέμπτη, οι ηγέτες θα αποφασίσουν επίσης αν θα εγκρίνουν τη σύσταση της Επιτροπής για την έναρξη ενταξιακών συνομιλιών με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη και θα εγκρίνουν τα πλαίσια που θα πρέπει να διέπουν τις ενταξιακές συνομιλίες με την Ουκρανία και τη Μολδαβία.
Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι καμία χώρα δεν αναμένεται να εμποδίσει την απόφαση για την έναρξη συνομιλιών με τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, αν και η υποψηφιότητα της χώρας έχει αντιμετωπίσει στο παρελθόν αντιδράσεις.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΟι ηγέτες θα προσπαθήσουν επίσης να παραμερίσουν τις διαφορές τους σχετικά με την κρίση που πλήττει τη Γάζα και θα συμφωνήσουν να ζητήσουν "μια άμεση ανθρωπιστική παύση που θα οδηγήσει σε μια βιώσιμη κατάπαυση του πυρός" στην πολιορκημένη Λωρίδα της Γάζας.