Η Ευρώπη έχει πειστεί ότι ο Αμερικανός σύμμαχός της δεν θα εγγυάται πλέον την ασφάλειά της και αποφάσισε να επανεξοπλιστεί μαζικά. Πώς σχεδιάζει να το κάνει αυτό; Μπορεί να το αντέξει οικονομικά;
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η Ευρωπαϊκή Ένωση δεσμεύτηκε να ενισχύσει τις ευρωπαϊκές αμυντικές δυνατότητες. Η πρόταση «ReArm Europe» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής δίνει προτεραιότητα στην παροχή στρατηγικού εξοπλισμού, όπως αντιαεροπορική και αντιπυραυλική άμυνα, συστήματα πυροβολικού, πύραυλοι, πυρομαχικά και drone και συστήματα αναχαίτισης drone. Οι στρατιωτικές δαπάνες θα εξαιρούνται από τους αυστηρούς ευρωπαϊκούς δημοσιονομικούς περιορισμούς.
Εάν κάθε κράτος μέλος δαπανούσε το 1,5% του ΑΕΠ του στην άμυνα, κατά μέσο όρο, το συνολικό ποσό θα ήταν 650 δισεκατομμύρια ευρώ. Επιπλέον, το σχέδιο προβλέπει 150 δισεκατομμύρια ευρώ σε δάνεια για αγορά αμυντικών δυνατοτήτων κυρίως κατασκευασμένων στην Ευρώπη. Βρίσκονται υπό μελέτη πρόσθετες πηγές χρηματοδότησης για άμυνα, συμπεριλαμβανομένης της κινητοποίησης ιδιωτικής χρηματοδότησης. Η ΕΕ επίσης εξετάζει την εναρμόνιση των απαιτήσεων και τις κοινές προμήθειες για τη διασφάλιση πιο αποτελεσματικής αγοράς, τον περιορισμό των δαπανών, την εγγύηση της διασυνοριακής πρόσβασης σε αλυσίδες εφοδιασμού και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας του αμυντικού τομέα συνολικά.
Συνολικά, λειτουργούν περίπου 2500 ΜμΕ στην αμυντική βιομηχανία της ΕΕ. Στα περίχωρα της Πράγας, της πρωτεύουσας της Τσεχικής Δημοκρατίας, επισκεφθήκαμε μία από αυτές. Κάθε χρόνο οι 60 εργαζόμενοι παράγουν 70 μη επανδρωμένα αεροσκάφη εδώ. Αυτά τα μηΕΑ έχουν και πολιτικές και στρατιωτικές εφαρμογές. Τώρα χρησιμοποιούνται για δραστηριότητες επιτήρησης, επικοινωνίας και πληροφοριών σε ζώνες συγκρούσεων στην Ουκρανία και το Ιράκ. Το τελευταίο μοντέλο τους μόλις έλαβε βασική πιστοποίηση που θα βοηθήσει στην επιτάχυνση της ανάπτυξής του στα μέλη του NATO, υποστηρίζει ο Ladislav Semetkovský, o διευθύνων σύμβουλος της εταιρείας.
«Η διαδικασία της πιστοποίησης γίνεται εδώ και πέντε χρόνια και σε αυτή εργάζονται πάνω από 40 ειδικοί», εξηγεί ο Semetkovský. «Συνολικά, αυτοί έχουν επεξεργαστεί πάνω από 28.000 σελίδες κειμένων και υλοποίησαν εκατοντάδες πτήσεις.»
Ο κύκλος εργασιών της εταιρείας φέτος αναμένεται να φτάσει τα 40 εκατομμύρια ευρώ. Προχώρησε σε συνεργασία με τον ευρωπαϊκό κολοσσό Airbus Defence and Space. Οι διευθυντές λένε ότι τα μηΕΑ τους φτιάχνονται εξ ολοκλήρου στην Ευρώπη.
«Θεωρώ ότι οι εταιρείες σαν εμάς είναι τρομερά σημαντικές για τη διατήρηση της ασφάλειας της Ευρώπης, γιατί η εγχώρια αμυντική βιομηχανία μπορεί να διασφαλίσει τη σταθερή παροχή και λειτουργία οποιασδήποτε τεχνολογίας, είτε στρατιωτικής είτε πολιτικής», λέει ο Semetkovský. «Επομένως, η συνεργασία με Ευρωπαίους κατασκευαστές είναι ζωτικής σημασίας για την άμυνα της Ευρώπης.»
Όμως, αυτή η συνεργασία συχνά τους αφήνει απογοητευμένους, λένε οι διευθυντές, καθώς η υπερβολική γραφειοκρατία και ρύθμιση έχουν περιορίσει την υπογραφή συμβάσεων που θα αύξαναν αποτελεσματικά την παραγωγή και θα δημιουργούσαν περισσότερες δουλειές.
«Θεωρώ όντως ότι το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι η πολιτική απομακρύνθηκε από το τι μπορεί να κάνει μια πραγματικά καινοτόμος βιομηχανία και υπάρχει, ας πούμε, κενό ή απλά έλλειψη διαλόγου μεταξύ τους», υποστηρίζει ο Jan Sechter, πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της Primoco UAV. «Και αυτό μπορεί να είναι πηγή ανησυχίας για τη βιομηχανία, όσον αφορά τις δημόσιες συμβάσεις, λόγου χάριν. Χρειαζόμαστε μεγαλύτερη και καλύτερη επικοινωνία μεταξύ των κρατών, έρευνα, ανάπτυξη και βιομηχανία. Αυτό είναι κάτι αρκετά κοινό στις Ηνωμένες Πολιτείες και επίσης εδώ στην Ευρώπη πρέπει να το συνηθίσουμε και να το στηρίξουμε.»
Ο αμυντικός τομέας της Ευρώπης παρέχει περίπου 600.000 θέσεις εργασίας. Το νέο σενάριο θα μπορούσε να βοηθήσει στη δημιουργία ακόμα περισσότερων. Όμως μπορεί η επιβαρυμένη με χρέη Ευρώπη να αντέξει αυτήν τη μαζική προσπάθεια επανεξοπλισμού στην τρέχουσα ασταθή οικονομική κατάσταση; Στο Πίλσεν, ο Zdeněk Rod, Επίκουρος Καθηγητής Διεθνούς Ασφάλειας στο Πανεπιστήμιο της Δυτικής Βοημίας, λέει ότι, δεδομένου του νέου γεωπολιτικού πλαισίου, η Ευρώπη έχει λίγες επιλογές πέρα από το να συνεχίσει.
«Αν δούμε την εποχή του Ψυχρού Πολέμου, τα κράτη μέλη του NATO δαπανούσαν κατά προσέγγιση περίπου τέσσερα, πέντε, ακόμα και έξι τοις εκατό στην άμυνα. Άρα, αυτοί οι αριθμοί έχουν ήδη υπάρξει. Άρα, δεν είναι κάτι αδιανόητο. Φυσικά, στο ισχύον πλαίσιο, είναι ελαφρώς περίπλοκο, διότι τα εθνικά χρέη είναι πολύ υψηλά. Μπορούμε να δούμε ότι πάνω από το 50% των μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει, ας πούμε, σοβαρά δημοσιονομικά θέματα. Επομένως, το ερώτημα είναι από πού θα πάρουμε τα χρήματα», εξηγεί ο Rod, ο οποίος είναι επίσης διευθύνων σύμβουλος και συνιδρυτής της δεξαμενής σκέψης Center for Security Consulting.
«Ξέρουμε ότι η Ευρώπη βασίζεται σε ένα ισχυρό κράτος πρόνοιας. Άρα, πρέπει να βρούμε ισορροπία μεταξύ της ασφάλειας και της πρόνοιας που θέλουμε να διατηρήσουμε. Λόγου χάριν, μπορείς να αυξήσεις τους φόρους, που θεωρώ ότι θα ήταν πολύ αντιδημοφιλές στα περισσότερα κράτη. Αν δεν θες να δανειστείς πιο πολλά λεφτά ή να αυξήσεις τους φόρους, τότε το μόνο πράγμα που απομένει είναι να περικόψεις κάτι εντός των εθνικών προϋπολογισμών», αναφέρει ο Rod.
Η Ευρώπη σχεδιάζει να θέσει ένα ελάχιστο όριο ώστε το 65% των στρατιωτικών συστατικών μερών που θα είναι επιλέξιμα για χρηματοδότηση να πρέπει να είναι ευρωπαϊκό.