Ενώ ο εν αναμονή καγκελάριος της Γερμανίας Φρίντριχ Μερτς μαστίζεται ήδη από επικρίσεις και φθίνουσες δημοσκοπήσεις στο εσωτερικό της χώρας του, οι εταίροι του στην ΕΕ τον περιμένουν με ανυπομονησία στη σκηνή των Βρυξελλών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Στις 6 Μαΐου, πολλοί αξιωματούχοι της ΕΕ στις Βρυξέλλες και οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις θα ανασάνουν με ανακούφιση. Αυτή είναι η ημέρα που οι εταίροι του συνασπισμού του Βερολίνου έχουν προγραμματίσει την εκλογή στην Μπούντεσταγκ του Φρίντριχ Μερτς ως επόμενου καγκελάριου της Γερμανίας. Ο ηγέτης των Χριστιανοδημοκρατών (CDU) θα χρειαστεί μια απλή πλειοψηφία στην Κάτω Βουλή, όπου η ομάδα του και οι Σοσιαλδημοκράτες (SPD) διαθέτουν πλειοψηφία 28 εδρών.
Μετά τον τρικομματικό συνασπισμό του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Όλαφ Σολτς, που σημαδεύτηκε από πρωτοφανή γερμανική αδράνεια στην ΕΕ, ορισμένοι από τους βασικούς εταίρους της Γερμανίας, όπως η Γαλλία, η Πολωνία και η Ολλανδία, εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για τον σχηματισμό μιας νέας και πιο δυναμικής κυβέρνησης για την αντιμετώπιση των ευρωπαϊκών προκλήσεων σε θέματα ασφάλειας και οικονομίας. Η υπόσχεση του Μερτς ότι μπορούν "να υπολογίζουν και πάλι στη Γερμανία" επικροτήθηκε ευρέως.
Σε μια εντυπωσιακή κίνηση στην απερχόμενη Μπούντεσταγκ, ο Μερτς μαζί με το SPD και τους Πράσινους άνοιξε το δρόμο για πρωτοποριακές δημόσιες δαπάνες για την άμυνα και τις υποδομές, ενορχηστρώνοντας μια συνταγματική αλλαγή στο δόγμα της Γερμανίας για το "φρένο χρέους", υποστηρίζοντας ότι αυτό θα επιτρέψει στη χώρα να καλύψει τις καθυστερημένες από καιρό επενδύσεις. Το μήνυμα προς την Ευρώπη: Η Γερμανία έχει τώρα τη δύναμη για να κάνει τολμηρές πολιτικές κινήσεις.
Και o εν αναμονή καγκελάριος δεν έχασε χρόνο για να καταστήσει σαφές ότι υπάρχει «νέος σερίφης» στην πόλη. Πρώτο δείγμα: Ουκρανία. Σε μια αξιοσημείωτη μετατόπιση από την επανειλημμένη άρνηση του Όλαφ Σολτς, ο Μερτς ανακοίνωσε ότι θα εξετάσει το ενδεχόμενο να στείλει στο Κίεβο πυραύλους Taurus μεγάλου βεληνεκούς γερμανικής κατασκευής ως μέρος ενός ευρύτερου ευρωπαϊκού πακέτου στήριξης.
Σε συνέντευξή του στο γερμανικό δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό δίκτυο ARD, ο Μερτς πρότεινε ότι η Ευρώπη πρέπει να δείξει δύναμη απέναντι στη ρωσική αδιαλλαξία: "Δεν πιστεύω ότι ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν θα ανταποκριθεί θετικά σε οποιαδήποτε σημάδια αδυναμίας ή σε προσφορές ειρήνης. Πρέπει να αναγνωρίσει τη ματαιότητα αυτού του πολέμου".
Είπε ότι θα το κάνει αυτό σε συντονισμό με τους συμμάχους του Συνασπισμού των Προθύμων, τη Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο, οι οποίοι ήδη στέλνουν πυραύλους Scalp και Storm Shadow στην Ουκρανία, λέγοντας ότι η κίνηση "πρέπει να είναι συντονισμένη, και αν είναι συντονισμένη, τότε η Γερμανία πρέπει να συμμετάσχει σε αυτήν".
Οι Ευρωπαίοι σύμμαχοι επικρότησαν το άνοιγμα του Μερτς στην αποστολή των όπλων, με τον Ολλανδό υπουργό Εξωτερικών Κάσπαρ Βέλντκαμπ να το χαρακτηρίζει "σημαντικό μήνυμα ως προς το πού στέκεται η Ευρώπη σε αυτή την κατάσταση". Ο Πολωνός ομόλογός του χαρακτήρισε την ιδέα ως "πολύ καλή".
Ωστόσο, στην πατρίδα του, ο υπηρεσιακός υπουργός Άμυνας Μπόρις Πιστόριους (SPD), ο οποίος πιθανότατα θα διατηρήσει το χαρτοφυλάκιό του στη νέα κυβέρνηση, εμφανίστηκε χλιαρός σε πρόσφατο συνέδριο στο Ανόβερο. Ενώ υπάρχουν κάποια δίκαια επιχειρήματα υπέρ της προμήθειας των πυραύλων, είπε, υπάρχουν επίσης "καλά επιχειρήματα εναντίον της".
Όσον αφορά τη μεταναστευτική πολιτική και την πολιτική ασύλου, η συμφωνία συνασπισμού απηχεί πολλές από τις θέσεις που έχουν γίνει κυρίαρχες σε ευρωπαϊκό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης μιας συντονισμένης ώθησης για την επιτάχυνση της απέλασης των αιτούντων άσυλο των οποίων οι αιτήσεις έχουν απορριφθεί.
Ο συνασπισμός υπόσχεται να χρησιμοποιήσει "όλες τις διαθέσιμες επιλογές" για να εξαπολύσει μια "επίθεση επιστροφής", μεταξύ άλλων με τη μόχλευση των πολιτικών θεωρήσεων, βοήθειας και εμπορίου για να πείσει τις χώρες προέλευσης να πάρουν πίσω τους υπηκόους τους, κάτι που διερευνούν και οι Βρυξέλλες, ακόμη και αν η συμφωνία δεν υποστηρίζει ρητά την αμφιλεγόμενη επιλογή της δημιουργίας κέντρων απέλασης (των λεγόμενων "κόμβων επιστροφής") εκτός του εδάφους της ΕΕ.
Κάνει όμως λόγο για άρση του παράγοντα σύνδεσης που μέχρι σήμερα εμπόδιζε την αποστολή μεταναστών σε χώρες όπου δεν έχουν πατήσει ποτέ το πόδι τους. Στην τελευταία νομοθετική της πρόταση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατήργησε αυτή την προϋπόθεση για να δημιουργήσει τη νομική βάση για τους "κόμβους επιστροφής".
Επιπλέον, ο συνασπισμός ζητεί τη μεγιστοποίηση των μεταφορών βάσει του κανονισμού του Δουβλίνου, ο οποίος ορίζει ότι η πρώτη χώρα άφιξης είναι υπεύθυνη για την αίτηση ασύλου. Ο κανόνας αυτός, ωστόσο, συχνά παρακάμπτεται, καθώς οι μετανάστες συνεχίζουν το ταξίδι τους προς άλλα κράτη μέλη. Αυτό έχει προκαλέσει εντάσεις μεταξύ της Γερμανίας και των γειτόνων της, κυρίως της Πολωνίας, όπου έχουν πραγματοποιηθεί διαμαρτυρίες.
Η συμφωνία προβλέπει ότι οι γερμανικές αρχές θα διατηρήσουν προσωρινούς ελέγχους σε όλα τα χερσαία σύνορα έως ότου τηρηθεί πλήρως ο κανονισμός του Δουβλίνου, καθιστώντας ουσιαστικά τους ελέγχους μόνιμους. Προβλέπεται επίσης η δυνατότητα απέλασης παράτυπων μεταναστών στα σύνορα, αν και αυτό θα μπορούσε να αποδειχθεί αμφιλεγόμενο στην πράξη. Η συμφωνία υπογραμμίζει ότι όλα τα πιθανά μέτρα θα είναι "συνταγματικά" και θα σέβονται το άσυλο ως "θεμελιώδες δικαίωμα".
Όσον αφορά την πολιτική για το κλίμα, ο Μερτς και οι εταίροι του δίνουν έμφαση στη μετατόπιση της γερμανικής πολιτικής από τις "ανησυχίες για την προστασία του κλίματος" στην οικονομική ανάπτυξη - με υποστήριξη για "μέσα της αγοράς, τεχνικές λύσεις και μείωση της γραφειοκρατίας".
Η συμφωνία συνασπισμού αναφέρει ότι η Γερμανία θα πρέπει να εξαλείψει το αποτύπωμα άνθρακα μέχρι το 2045, πέντε χρόνια πριν από την ημερομηνία-στόχο της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το καθαρό μηδενικό αποτύπωμα. "Θέλουμε να παραμείνουμε μια βιομηχανική χώρα και να γίνουμε κλιματικά ουδέτεροι", αναφέρει το κείμενο. Η επερχόμενη κυβέρνηση υποστηρίζει επίσης έναν ευρωπαϊκό στόχο μείωσης των καθαρών εκπομπών κατά 90% έως το 2040 σε σύγκριση με τη βάση του 1990, όπως συνιστάται από την επιστημονική συμβουλευτική επιτροπή της ΕΕ για το κλίμα και υποστηρίζεται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή.
Υπάρχουν όμως μερικές σημαντικές επιφυλάξεις. Πρώτον, ο στόχος της ΕΕ για το 2040 δεν θα πρέπει να απαιτεί από τη Γερμανία να αυξήσει τον δικό της στόχο για το 2040 που είναι 88%. Είναι επίσης σημαντικό ότι θέλει περιθώριο έως και τριών ποσοστιαίων μονάδων, το οποίο θα είναι εφικτό με την αγορά πιστωτικών μορίων άνθρακα από χώρες εκτός ΕΕ, υποστηριζόμενο από επενδύσεις στην αναδάσωση, την ενεργειακή απόδοση ή έργα για τη μείωση των εκπομπών.
Το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ) του Μερτς έχει ήδη υποστηρίξει μια περιορισμένη χρήση των πιστωτικών μορίων άνθρακα, με τον συντονιστή περιβαλλοντικής πολιτικής της συντηρητικής ομάδας και σύμμαχο του Μερτς, Πέτερ Λίζε, να δηλώνει πρόσφατα ότι η Ευρώπη πρέπει είτε "να προχωρήσει σε χαμηλότερους στόχους είτε να συμπεριλάβει σημαντικές ευελιξίες".
Η Επιτροπή, η οποία καθυστέρησε τη δημοσίευση της πρότασής της για τους στόχους του 2040 εν μέσω αμφιβολιών σχετικά με την πολιτική υποστήριξη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και μεταξύ των εθνικών κυβερνήσεων, έχει επίσης συζητήσει την ιδέα να επιτραπεί ένας βαθμός αντιστάθμισης.
Το κατά πόσον ο Μερτς μπορεί να επιφέρει κάποια από τις αλλαγές που θέλει να επιδιώξει, μένει να το δούμε. Εξάλλου, βρίσκεται σε κυβέρνηση συνασπισμού με τους Σοσιαλδημοκράτες - το κόμμα που παρείχε τον καγκελάριο τα τελευταία τέσσερα χρόνια.