Το Δικαστήριο της ΕΕ απεφάνθη πως η κτήση της ιθαγένειας της Ευρωπαϊκής Ένωσης δεν μπορεί να είναι αποτέλεσμα εμπορικής συναλλαγής
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Το αμφιλεγόμενο σύστημα «χρυσών διαβατηρίων» της Μάλτας, το οποίο επιτρέπει στους αλλοδαπούς να αγοράζουν την ιθαγένεια της ΕΕ με αντάλλαγμα την επένδυση ποσού άνω των 690.000 ευρώ, κρίθηκε παράνομο από το ανώτατο δικαστήριο της ΕΕ.
Η Επιτροπή είχε προσφύγει στη δικαιοσύνη πριν από χρόνια, υποστηρίζοντας ότι το καθεστώς του χρυσού διαβατηρίου παραβίαζε την υποχρέωση της Μάλτας να συνεργάζεται ειλικρινά. Προσέφερε στους ανθρώπους την ευκαιρία να αποκτήσουν την υπηκοότητα της Μάλτας, και ως εκ τούτου το δικαίωμα να εργάζονται σε ολόκληρη την ΕΕ, ακόμη και αν δεν είχαν οικογενειακούς δεσμούς ή κατοικία εκεί.
Το Δικαστήριο της ΕΕ συμφώνησε με την Επιτροπή, κρίνοντας ότι ένα τέτοιο σύστημα "ισοδυναμεί με εμπορευματοποίηση της χορήγησης της ιδιότητας του υπηκόου κράτους μέλους και, κατ' επέκταση, της ιθαγένειας της Ένωσης, η οποία είναι ασυμβίβαστη με την αντίληψη του εν λόγω θεμελιώδους καθεστώτος που απορρέει από τις Συνθήκες της ΕΕ".
Οι πληρωμές ή οι επενδύσεις στήριζαν το πρόγραμμα της Μάλτας, έκρινε το δικαστήριο, προσθέτοντας ότι "δεν μπορεί να θεωρηθεί ότι η πραγματική διαμονή στο έδαφος αυτό θεωρήθηκε από τη Δημοκρατία της Μάλτας ως ουσιώδες κριτήριο για τη χορήγηση της ιθαγένειας του εν λόγω κράτους μέλους στο πλαίσιο του εν λόγω προγράμματος".
Το δικαστήριο έκρινε ότι η Μάλτα, θεσπίζοντας και λειτουργώντας το καθεστώς του χρυσού διαβατηρίου της, παρέβη τις υποχρεώσεις που υπέχει από τις συνθήκες της ΕΕ και καταδίκασε τη Μάλτα στα δικαστικά έξοδα.
Η απόφαση ήταν αντίθετη με την μη δεσμευτική έκθεση του γενικού εισαγγελέα Άντονι Κόλινς τον περασμένο Οκτώβριο, η οποία παραμέρισε τις ανησυχίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι το σύστημα υπονομεύει την ακεραιότητα της ΕΕ.
"Τα κράτη - μέλη αποφάσισαν ότι εναπόκειται σε καθένα από αυτά και μόνο να καθορίσει ποιος δικαιούται να είναι υπήκοός τους και, κατά συνέπεια, ποιος είναι πολίτης της ΕΕ", είχε προτείνει στη γνωμοδότησή του ο Κόλινς.
Οι δικαστές στο Δικαστήριο δεν είναι υποχρεωμένοι να ακολουθούν τις προτάσεις του γενικού εισαγγελέα, αν και στην πλειονότητα των περιπτώσεων το κάνουν.
Το σύστημα της Μάλτας ήταν το τελευταίο που είχε απομείνει με το χρυσό διαβατήριο εντός του μπλοκ, αφού η Κύπρος κατήργησε τη διαδικασία το 2020 και η Βουλγαρία το 2022. Άλλες χώρες προσφέρουν "χρυσές βίζες", ένα αυστηρότερο σύστημα που προσφέρει άδειες διαμονής σε όσους είναι πρόθυμοι να πληρώσουν, αν και αυτές βρίσκονται επίσης στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος.
Η Πορτογαλία συρρίκνωσε το καθεστώς της χρυσής βίζας το 2023, καταργώντας την προϋπόθεση της επένδυσης σε ακίνητα σε μια προσπάθεια να περιορίσει την κερδοσκοπία με ακίνητα. Η Ολλανδία ακολούθησε το παράδειγμά τους, τερματίζοντας το καθεστώς της χρυσής βίζας τον Ιανουάριο του 2024, και η Ισπανία έχει επίσης υποσχεθεί να καταργήσει τη χρυσή βίζα για όσους επενδύουν σε ακίνητα.
Τα προγράμματα αυτά έχουν εγείρει σημαντικές ανησυχίες για την ασφάλεια και το ξέπλυμα χρήματος - και όχι μόνο μετά την εισβολή στην Ουκρανία το 2022, καθώς η απόκτηση διαβατηρίου ή κάρτας διαμονής της ΕΕ μπορεί να επιτρέψει στους πλούσιους Ρώσους να αποφύγουν τις κυρώσεις.
Το 2022, οι ευρωβουλευτές ζήτησαν αυστηρότερους κανόνες για τις χρυσές βίζες και την απαγόρευση της ιθαγένειας μέσω επενδύσεων, λέγοντας ότι είναι "επιλήψιμη από ηθική, νομική και οικονομική άποψη".