Άτυπες συζητήσεις διεξήχθησαν την άνοιξη υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών, με την ελπίδα να αναζωπυρωθούν οι συνομιλίες επανένωσης μεταξύ της υπό ελληνοκυπριακή ηγεσία Κυπριακής Δημοκρατίας στον νότο και της τουρκοκυπριακής αποσχισθείσας οντότητας στον βορρά.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η δημοσιογράφος του Euronews Valerie Gauriat πήγε στο νησί για να ακούσει από νεαρούς Κύπριους και από τις δύο πλευρές της γραμμής διχοτόμησης τις απόψεις τους για την ισχύουσα διχοτόμηση και τα οράματά τους για το μέλλον.
«Η γενιά μου εγκαταλείπει το παιχνίδι της επίρριψης ευθυνών. Είδαμε τι δεν πρέπει να κάνουμε», λέει ο 28χρονος Τουρκοκύπριος Berk Tansel. «Πρέπει να σκεφτούμε τους εαυτούς μας ως μέρος του συνόλου που είμαστε, είτε μας αρέσει είτε όχι», επαναλαμβάνει η 22χρονη Χριστιάνα Ευτυχίου, Ελληνοκύπρια. Η φιλία τους αναπτύχθηκε από την κοινή τους δέσμευση για την επανένωση.
Η Κύπρος είναι διχοτομημένη από το 1974, όταν ένα πραξικόπημα με τη στήριξη της Ελλάδας προκάλεσε τουρκική στρατιωτική επέμβαση.
Αυτό οδήγησε σε διαχωρισμό μεταξύ της διεθνώς αναγνωρισμένης Κυπριακής Δημοκρατίας που ελέγχεται από τους Ελληνοκύπριους και της αυτοανακηρυχθείσας «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» που αναγνωρίζεται μόνο από την Τουρκία.
Ενώ η Κυπριακή Δημοκρατία είναι μέρος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το δίκαιο της ΕΕ δεν ισχύει στην αποσχισθείσα βόρεια οντότητα, η οποία παραμένει υπό τουρκική στρατιωτική παρουσία.
Ο Berk και η Χριστιάνα διασχίζουν τακτικά τα σημεία ελέγχου που χωρίζουν τις δύο κοινότητες.
«Μεγάλωσα στις κατεχόμενες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας και βίωσα τι σημαίνει να είσαι Ευρωπαίος πολίτης, αλλά τεχνικά να μην ζεις στην ΕΕ όπου εφαρμόζεται το κεκτημένο της ΕΕ», λέει ο Berk.
«Τα δικαιώματά σου έχουν ανασταλεί, υπάρχει διαφθορά.
Και αυτό το μέρος είναι μια νόμιμη, διεθνής μαύρη τρύπα, προωθεί τη μαφία, την εμπορία ανθρώπων, την εμπορία για σεξουαλική εκμετάλλευση.»
Η «μόνη διέξοδος», επιμένει ο Berk, «είναι το συμφωνημένο πλαίσιο των ΗΕ, μια διζωνική, δικοινοτική ομοσπονδία, όπου το κεκτημένο της ΕΕ θα ισχύει σε όλο το νησί».
Η Χριστιάνα πιστεύει περισσότερο στη δράση από τη βάση παρά στην επίσημη πολιτική.
«Πρέπει να αλλάξουμε το αφήγημα. Έχουμε αφηγήματα που διαμορφώνουν την ταυτότητα των Ελληνοκυπρίων και των Τουρκοκυπρίων στην εκπαίδευσή μας, στην καθημερινότητά μας. Υπάρχει ένα κατασκεύασμα του "άλλου ατόμου" που ποτέ δεν έχεις ευκαιρία να συναντήσεις.» Η ίδια, ούσα φοιτήτρια κοινωνιολογίας, τάσσεται υπέρ «περισσότερων κοινών χώρων, περισσότερης έκθεσης σε αυτό που θεωρούμε ως "τον άλλο", ώστε να μην είναι πια απειλή. Αυτό δεν ενθαρρύνεται σε μεγαλύτερη κλίμακα», αναστενάζει η Χριστιάνα. «Αν συνεχίσουμε με τον ίδιο τρόπο, με την ιδέα μιας Ομοσπονδίας να καταλαμβάνει μεγάλο μέρος στον πολιτικό διάλογο, αλλά χωρίς πρακτική δράση προς αυτό, τίποτα δεν θα συμβεί», προειδοποιεί.
Οι πιθανότητες επανέναρξης των επίσημων συνομιλιών για την επανένωση, οι οποίες έχουν μείνει στάσιμες από το 2017, είναι ελάχιστες, σύμφωνα με τον Hubert Faustmann, καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας και διευθυντή του κυπριακού γραφείου του Ιδρύματος Friedrich-Ebert.
«Η τουρκοκυπριακή και η τουρκική θέση έχουν αλλάξει. Επιμένουν για αναγνώριση ίσης κυριαρχίας ή ακόμη και της αυτονομιστικής Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου ως προϋπόθεση για συνομιλίες. Η ελληνοκυπριακή πλευρά και η διεθνής κοινότητα δεν θα το δεχτούν ποτέ αυτό.»
Όσον αφορά τον ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο αναλυτής είναι επιφυλακτικός.
«Δεδομένου ότι η Κυπριακή Δημοκρατία, στην οποία κυριαρχούν οι Ελληνοκύπριοι, έχει ενταχθεί στην ΕΕ, η Τουρκία και οι Τουρκοκύπριοι απορρίπτουν έναν ενεργό ρόλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», εξηγεί, ενώ αναγνωρίζει ότι το κυπριακό πρόβλημα είναι «ευρωπαϊκό πρόβλημα». «Υπάρχει μέρος ευρωπαϊκής επικράτειας, νομικά μιλώντας, σε κατοχή από την Τουρκία.
Υπάρχει μια ανεπίλυτη διαμάχη που φέρνει την Ευρωπαϊκή Ένωση απέναντι στην Τουρκία, με πολλά κράτη της ΕΕ να μην ενδιαφέρονται για αντιπαράθεση με την Τουρκία,
ενώ η ελληνική πολιτική είναι η χρήση της ιδιότητας μέλους της ΕΕ εναντίον της Τουρκίας για να πετύχει παραχωρήσεις στο ζήτημα της Κύπρου», λέει ο Faustmann, πριν καταλήξει:
«Πρόκειται για μια σταθερή σύγκρουση. Πρόκειται σε μεγάλο βαθμό για διαχείριση συγκρούσεων παρά για επίλυση συγκρούσεων. Φοβάμαι ότι το status quo θα διαρκέσει για χρόνια, με το νησί αυτό να διολισθαίνει σιγά-σιγά σε μόνιμη διχοτόμηση.»