Εκπρόσωποι της βιομηχανίας και αναλυτές λένε ότι οι περιορισμοί υπογραμμίζουν την επείγουσα ανάγκη της ΕΕ να μειώσει την εξάρτησή της από τα κινεζικά κρίσιμα υλικά, ακόμη και όταν οι Βρυξέλλες πιέζουν να διαφοροποιήσουν τις προμήθειες και να ενισχύσουν την εγχώρια παραγωγή μέσω του νόμου για τις κρίσιμες πρώτες ύλες.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι νέοι εξαγωγικοί περιορισμοί της Κίνας προκαλούν νέα ανησυχία στην Ευρώπη, με την αμυντική βιομηχανία να προειδοποιεί ότι η ήπειρος χρειάζεται επειγόντως να καταστήσει τις αλυσίδες εφοδιασμού της πιο ανθεκτικές και να μειώσει την εξάρτησή της από κρίσιμες πρώτες ύλες.
Η Ένωση Ευρωπαϊκών Βιομηχανιών Αεροδιαστημικής, Ασφάλειας και Άμυνας (ASD) - η οποία εκπροσωπεί πάνω από 4.000 εταιρείες, συμπεριλαμβανομένων των Airbus, BAE Systems, Saab, Thales και Rheinmetall - δηλώνει ότι παρακολουθεί με προσοχή τα νέα κινεζικά μέτρα.
"Παρακολουθούμε στενά τα νέα μέτρα και θα αξιολογήσουμε τις πρακτικές τους επιπτώσεις καθώς θα προκύπτουν περισσότερες λεπτομέρειες", δήλωσε στο Euronews ο εκπρόσωπος της ASD Adrian Schmitz.
Από την 1η Δεκεμβρίου, οι εταιρείες που συνδέονται με οποιονδήποτε τρόπο με ξένους στρατούς θα αντιμετωπίσουν σημαντικούς περιορισμούς στις άδειες εξαγωγής. Το Πεκίνο έχει επίσης δηλώσει ότι οποιεσδήποτε αιτήσεις για τη χρήση σπάνιων γαιών για στρατιωτικούς σκοπούς θα απορρίπτονται αυτόματα.
Στην πράξη, αυτό σημαίνει ότι η Κίνα θέλει να εμποδίσει τις σπάνιες γαίες της και τις σχετικές τεχνολογίες να καταλήξουν - άμεσα ή έμμεσα - σε ξένες αμυντικές βιομηχανίες.
Οι εμπειρογνώμονες λένε ότι οι περιορισμοί μπορεί να μην σταματήσουν τις προμήθειες εν μία νυκτί, αλλά θα μπορούσαν να έχουν σοβαρές συνέπειες για τον αμυντικό τομέα της Ευρώπης.
"Οι διευρυμένοι κινεζικοί περιορισμοί θα έπλητταν σκληρά την ευρωπαϊκή αμυντική βιομηχανία, ενδεχομένως καθυστερώντας την παραγωγή πυρομαχικών και συστημάτων υψηλής τεχνολογίας που βασίζονται σε κρίσιμα ορυκτά", δήλωσε ο Daniel Fiott, καθηγητής στο Κέντρο Ασφάλειας, Διπλωματίας και Στρατηγικής των Βρυξελλών (CSDS).
"Έρχεται επίσης στη χειρότερη δυνατή στιγμή, ακριβώς τη στιγμή που η Ευρώπη επιδιώκει να επανεξοπλιστεί και να αναβαθμίσει την αμυντική της βάση μέσω μεγαλύτερων επενδύσεων", πρόσθεσε.
Η προσπάθεια της Ευρώπης να ενισχύσει την αμυντική αυτονομία
Στη σύνοδο του ΝΑΤΟ στη Χάγη αυτό το καλοκαίρι, τα 32 μέλη της συμμαχίας - 22 από τα οποία είναι επίσης χώρες της ΕΕ - δεσμεύτηκαν να ενισχύσουν τις αμυντικές τους ικανότητες και να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ τους έως το 2035.
Η ΕΕ, εν τω μεταξύ, προσπαθεί να συντονίσει περισσότερες κοινές προμήθειες, να μειώσει την εξάρτηση από ξένους προμηθευτές και να προωθήσει εμβληματικά έργα όπως το "τείχος των μη επανδρωμένων αεροσκαφών" και η πρωτοβουλία για την ανατολική πλευρά - ένα βασικό μέρος της αποτρεπτικής στρατηγικής της έναντι ενδεχόμενης ρωσικής επιθετικότητας.
Αλλά οι αναλυτές λένε ότι η αυστηροποίηση των κανόνων εξαγωγής της Κίνας για τις σπάνιες γαίες έχει προσθέσει ένα άλλο επίπεδο πίεσης.
"Η Κίνα βρίσκεται στη διαδικασία να τραβήξει το χαλί κάτω από τις προσπάθειες επανεξοπλισμού της Ευρώπης, την ώρα που το Κρεμλίνο εντείνει την επιθετικότητά του πέραν της Ουκρανίας", δήλωσε ο Joris Teer, ερευνητικός αναλυτής στο Ινστιτούτο Μελετών Ασφάλειας της ΕΕ (EUISS).
Προειδοποίησε ότι οι κινεζικοί έλεγχοι θα μπορούσαν να επιβραδύνουν τη στρατιωτική καινοτομία σε όλο το ΝΑΤΟ και τους ασιατικούς εταίρους του - και να επηρεάσουν ακόμη και τα συστήματα ραντάρ της Ευρώπης, την κβαντική πληροφορική και άλλες αμυντικές τεχνολογίες υψηλής τεχνολογίας.
Η εξάρτηση από κρίσιμες πρώτες ύλες ποικίλλει σε όλα τα αμυντικά συστήματα και τον εξοπλισμό και ορισμένες εταιρείες ενδέχεται να επηρεαστούν και να ανησυχήσουν περισσότερο από άλλες. Εκπρόσωπος της Rheinmetall δήλωσε στο Euronews ότι ο όμιλος διαθέτει "σταθερές και ασφαλείς αλυσίδες εφοδιασμού" που εγγυώνται την πρόσβαση σε βασικές προμήθειες.
"Διασφαλίζουμε τις απαιτήσεις μας μέσω στρατηγικών αγορών και αποθήκευσης, (και) έχουμε μια μεγάλη ποικιλία από εξαιρετικά διαφοροποιημένες πηγές εφοδιασμού από όλα τα μέρη του κόσμου", δήλωσε ο εκπρόσωπος.
Οι μικρότερες ευρωπαϊκές αμυντικές εταιρείες δήλωσαν ότι, ενώ οι νέοι περιορισμοί θα μπορούσαν να διαταράξουν τα χρονοδιαγράμματα παραγωγής και να αυξήσουν το κόστος, οι προκλήσεις είναι διαχειρίσιμες. Οι λύσεις περιλαμβάνουν την έγκαιρη εξασφάλιση βασικών εξαρτημάτων, την εξειδίκευση πολλαπλών προμηθευτών και τον επανασχεδιασμό προϊόντων για τη μείωση της εξάρτησης από σπάνια υλικά.
Μείωση της εξάρτησης - ευκολότερο να το λες παρά να το κάνεις
Η πρόσβαση σε κρίσιμες πρώτες ύλες είναι ζωτικής σημασίας για τους στόχους επανεξοπλισμού της ΕΕ, καθώς άρματα μάχης, μαχητικά αεροσκάφη, μη επανδρωμένα αεροσκάφη και συστήματα ραντάρ βασίζονται σε αυτές.
Το μπλοκ εξαρτάται σήμερα σε μεγάλο βαθμό από τις εισαγωγές. Μόνο η Κίνα προμηθεύει το 31% του βολφραμίου και το 97% του μεταλλικού μαγνησίου της ΕΕ, ενώ η ζήτηση για σπάνιες γαίες αναμένεται να εξαπλασιαστεί έως το 2030.
Για την αντιμετώπιση του προβλήματος, οι Βρυξέλλες ψήφισαν νωρίτερα φέτος την Πράξη για τις κρίσιμες πρώτες ύλες - ένα σχέδιο για την ενίσχυση της εγχώριας παραγωγής, τη διαφοροποίηση των εισαγωγών και την προώθηση της ανακύκλωσης.
Μέχρι το 2030, η ΕΕ θέλει να καλύψει το 10% της ζήτησής της μέσω εγχώριας εξόρυξης, το 40% μέσω επεξεργασίας και το 25% μέσω ανακύκλωσης. Στόχος είναι επίσης να περιοριστεί η εξάρτηση από μία μόνο χώρα σε ποσοστό όχι μεγαλύτερο από 65% για κάθε υλικό.
Παρόλα αυτά, οι εμπειρογνώμονες προειδοποιούν ότι η πρόοδος θα πάρει χρόνο.
"Η Ευρώπη πρέπει επίσης να παρουσιάσει τολμηρές ιδέες για επενδύσεις στην εγχώρια διύλιση και ανακύκλωση, ώστε να μειωθεί η εξάρτηση από την Κίνα", δήλωσε ο Fiott. "Αυτό μπορεί να έχει κάποιο περιβαλλοντικό κόστος, οπότε δεν θα είναι εύκολο να εξισορροπηθούν οι στόχοι για την άμυνα και το κλίμα".
Εντάσεις πριν από τις σημαντικές συνομιλίες ΗΠΑ-Κίνας
Οι έλεγχοι των εξαγωγών έρχονται επίσης εν μέσω αυξανόμενων εμπορικών εντάσεων μεταξύ του Πεκίνου και της Ουάσινγκτον. Οι πρόεδροι Ντόναλντ Τραμπ και Σι Τζινπίνγκ αναμένεται να συναντηθούν στα τέλη Οκτωβρίου κατά τη διάρκεια της συνόδου κορυφής APEC στη Νότια Κορέα - λίγο πριν τεθούν σε ισχύ τα νέα μέτρα.
Η χρονική συγκυρία ώθησε ορισμένους αναλυτές να θεωρήσουν την κίνηση ως διαπραγματευτική τακτική.
Σε ανακοίνωσή του, το κινεζικό υπουργείο Εμπορίου δήλωσε ότι είναι πρόθυμο να ενισχύσει την επικοινωνία και τη συνεργασία με όλα τα μέρη για να "διασφαλίσει την ασφάλεια και τη σταθερότητα των παγκόσμιων βιομηχανικών και εφοδιαστικών αλυσίδων".
Ωστόσο, το Ευρωπαϊκό Εμπορικό Επιμελητήριο της Κίνας προειδοποίησε ότι η κίνηση αυτή θα μπορούσε να επιδεινώσει τις εμπορικές εντάσεις, προτρέποντας το Πεκίνο να διατηρήσει τον διάλογο ανοιχτό και να διασφαλίσει ότι οι εξαγωγές σπάνιων γαιών προς την Ευρώπη θα συνεχιστούν.
Ο Ευρωπαίος επίτροπος Εμπορίου Maroš Šefčovič χαρακτήρισε τα μέτρα "αδικαιολόγητα", λέγοντας ότι βλάπτουν περαιτέρω τις ευρωπαϊκές εταιρείες που ήδη αντιμετωπίζουν καθυστερήσεις στην αδειοδότηση των κινεζικών εξαγωγών.
"Οι σπάνιες γαίες και οι μόνιμοι μαγνήτες είναι βασικά στοιχεία σχεδόν σε όλα τα πράγματα με ψηφιακό στοιχείο. Η δραματική αυτή επέκταση του πεδίου εφαρμογής και η προσθήκη πρόσθετων προϊόντων επιδεινώνει την κατάσταση", δήλωσε ο Šefčovič την Τρίτη.
Ζήτησε τηλεδιάσκεψη με τον Κινέζο ομόλογό του για να συζητήσει το θέμα, η οποία αναμένεται να πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα.