Η έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας στη Μέση Ανατολή εγείρει ερωτήματα σχετικά με το μέλλον των προτάσεων της ΕΕ που αποσκοπούν στην επιβολή κυρώσεων στο Ισραήλ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Η απελευθέρωση των εναπομεινάντων Ισραηλινών ομήρων που κρατούσε η Χαμάς τη Δευτέρα και η προσεκτική έναρξη της εκεχειρίας στη Γάζα έθεσαν ένα πιεστικό ερώτημα στις Βρυξέλλες: θα πρέπει η Ευρωπαϊκή Ένωση να συνεχίσει τα σχέδιά της για την επιβολή κυρώσεων στο Ισραήλ ή να τα εγκαταλείψει εντελώς;
Οι πρώτες ενδείξεις έχουν ήδη αρχίσει να διαφαίνονται.
"Προφανώς, τέτοια μέτρα προτείνονται σε ένα συγκεκριμένο πλαίσιο και αν το πλαίσιο αλλάξει, αυτό θα μπορούσε τελικά να οδηγήσει και στην αλλαγή της πρότασης", δήλωσε τη Δευτέρα η Πάουλα Πίνιο, η επικεφαλής εκπρόσωπος της Επιτροπής.
"Αλλά δεν έχουμε φτάσει ακόμη εκεί".
Η Πίνιο μίλησε την ώρα που Ευρωπαίοι ηγέτες, όπως ο Γερμανός Φρίντριχ Μερτς, ο Γάλλος Εμανουέλ Μακρόν, η Ιταλίδα Τζόρτζια Μελόνι και ο Ισπανός Πέδρο Σάντσεθ, συγκεντρώνονταν στο Σαρμ Ελ Σέιχ της Αιγύπτου για μια ειρηνευτική σύνοδο κορυφής που διοργάνωσε ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ.
Η ενότητα και η αρμονία που παρουσίασαν οι Ευρωπαίοι ήρθαν σε αντίθεση με τις πολύ διαφορετικές απόψεις τους σχετικά με τον βίαιο διετή πόλεμο μεταξύ του Ισραήλ και της Χαμάς.
Ο Sánchez, για παράδειγμα, ήταν από τους πρώτους ηγέτες που ζήτησαν κυρώσεις κατά του Ισραήλ. Ο Μακρόν σκλήρυνε σταδιακά τη στάση του και ηγήθηκε μιας παγκόσμιας εκστρατείας για την αναγνώριση του κράτους της Παλαιστίνης. Ο Μερζ και ο Μελόνι, αντίθετα, αρνήθηκαν να ακολουθήσουν το παράδειγμά του.
Το ρεύμα, ωστόσο, συνέχισε να γυρίζει: τον Μάιο, ένας συνασπισμός 17 κρατών μελών ενώθηκε για να απαιτήσει την επανεξέταση της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ για πιθανές παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Ο έλεγχος διαπίστωσε αργότερα ότι υπήρχαν "ενδείξεις" τέτοιων παραβιάσεων, κυρίως οι περιορισμοί στην ανθρωπιστική βοήθεια που προκάλεσαν εκτεταμένο λιμό.
Το Ισραήλ αντέδρασε οργισμένα στα ευρήματα, ισχυριζόμενο ότι αντανακλούν μια "πλήρη παρανόηση" του αγώνα του κατά της Χαμάς. Σε πρόσφατη συνέντευξή του στο Euronews, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπενιαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι η ΕΕ έχει γίνει "άσχετη".
Μέσα στην πολιτική συμπλοκή βρέθηκε και η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία δέχθηκε αυξανόμενες πιέσεις να αναλάβει αποφασιστική δράση κατά της ανθρωπιστικής καταστροφής που ξετυλίγεται στη Λωρίδα της Γάζας.
Η στροφή της εδραιώθηκε τον Σεπτέμβριο, όταν εκφώνησε την πολύωρη ομιλία της για την κατάσταση της ΕΕ ενώπιον του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στο Στρασβούργο.
"Αυτό που συμβαίνει στη Γάζα είναι απαράδεκτο. Και επειδή η Ευρώπη πρέπει να δείξει το δρόμο. όπως ακριβώς έχει κάνει και στο παρελθόν", είπε στους ευρωβουλευτές.
Στη συνέχεια παρουσίασε τρία μέτρα: τη μερική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης ΕΕ-Ισραήλ για την εκ νέου επιβολή δασμών στο 37% των ισραηλινών εξαγωγών προς το μπλοκ, η οποία υπόκειται σε ψηφοφορία με ειδική πλειοψηφία, κυρώσεις κατά δύο ακροδεξιών υπουργών του Ισραήλ, του Itamar Ben-Gvir και του Bezalel Smotrich, και βίαιων εποίκων στη Δυτική Όχθη, υπό την προϋπόθεση της ομοφωνίας, και το πάγωμα της διμερούς βοήθειας, εκτός από το Παγκόσμιο Κέντρο Μνήμης του Ολοκαυτώματος του Yad Vashem και άλλα έργα της κοινωνίας των πολιτών, τα οποία θα εφαρμοστούν άμεσα.
Περιμένουμε και βλέπουμε
Από τότε που η von der Leyen εκφώνησε την ομιλία της που έκανε πρωτοσέλιδο, τα κράτη μέλη προσπαθούν να συγκεντρώσουν τις απαραίτητες ψήφους για να κάνουν τις προτάσεις πραγματικότητα.
Η μερική αναστολή της Συμφωνίας Σύνδεσης αποτέλεσε ιδιαίτερο σημείο διαφωνίας, διότι θα μπορούσε να οδηγήσει σε απτές αλλαγές στις οικονομικές σχέσεις.
Από την αρχή, η Ουγγαρία και η Τσεχική Δημοκρατία, δύο σταθεροί υποστηρικτές του Ισραήλ, κατέστησαν σαφές ότι δεν θα υποστήριζαν τα εμπορικά μέτρα. Αυτό άφησε το κλειδί στα χέρια της Γερμανίας και της Ιταλίας, δύο μεγάλων χωρών που θα μπορούσαν από μόνες τους να ανατρέψουν την ισορροπία.
Αλλά παρά τις παρακλήσεις άλλων πρωτευουσών, ούτε το Βερολίνο ούτε η Ρώμη κινήθηκαν, υποστηρίζοντας αντίθετα ότι οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Ιερουσαλήμ θα πρέπει να παραμείνουν ανοιχτοί.
Αν η εξεύρεση ειδικής πλειοψηφίας είχε αποδειχθεί μέχρι τώρα μια τρομερή πρόκληση, η έναρξη της ειρηνευτικής διαδικασίας θα μπορούσε να την καταστήσει ανυπέρβλητη. Τα κράτη μέλη προσάρμοσαν τη ρητορική τους για να ρίξουν το βάρος τους πίσω από τη διαμεσολάβηση του Τραμπ και να γυρίσουν μια νέα σελίδα.
"Αυτή η ημέρα είναι μια αρχή: όταν μπορεί να αρχίσει η επούλωση και να γίνει ένα βήμα στην πορεία προς την ειρήνη στη Μέση Ανατολή", δήλωσε ο Μερτς τη Δευτέρα πριν ταξιδέψει στο Σαρμ Ελ Σέιχ.
Από τεχνική άποψη, όλες οι προτάσεις, συμπεριλαμβανομένης μιας προηγούμενης προσπάθειας να περιοριστεί η συμμετοχή του Ισραήλ στο πρόγραμμα Horizon, παραμένουν στο τραπέζι. Αλλά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, ως εμπνευστής, έχει το προνόμιο να τις αποσύρει ανά πάσα στιγμή.
Προς το παρόν, η εκτελεστική εξουσία βρίσκεται σε κατάσταση αναμονής.
"Θέλουμε να δούμε το επόμενο στάδιο του σχεδίου να υλοποιείται και από τα δύο μέρη", δήλωσε στους δημοσιογράφους ο Πίνιο, εκπρόσωπος της Επιτροπής. "Και σε αυτή τη βάση, θα δούμε αν υπάρχει ανάγκη να επανεκτιμήσουμε ή όχι τις προτάσεις που έχουμε υποβάλει".
Ο Πίνιο δεν διευκρίνισε ποιες περιστάσεις θα μπορούσαν να είναι αρκετές για να ενεργοποιήσουν την απόσυρση, αλλά σημείωσε ότι τα μέτρα είχαν σχεδιαστεί ως "μέσο για να προωθηθεί και να επιτευχθεί ακριβώς η κατάπαυση του πυρός", η οποία έχει πλέον ουσιαστικά τεθεί σε εφαρμογή.
Η τύχη των προτάσεων θα μπορούσε να αποφασιστεί ήδη την επόμενη εβδομάδα, όταν οι υπουργοί Εξωτερικών συναντηθούν για να συζητήσουν τις τελευταίες εξελίξεις. Τη συνάντηση θα ακολουθήσει μονοήμερη σύνοδος κορυφής των ηγετών της ΕΕ, με τη Μέση Ανατολή να βρίσκεται ψηλά στην ατζέντα.
Ενώ ορισμένα κράτη μέλη μπορεί να προτιμούν να εγκαταλείψουν τα σχέδια και να προχωρήσουν, άλλα μπορεί να προτρέπουν σε σύνεση, επειδή η ειρηνευτική διαδικασία μόλις ξεκίνησε και τα πράγματα μπορεί ακόμη να εξελιχθούν.
Η Επιτροπή αναμένεται να αντιδράσει ανάλογα με τη θερμοκρασία μέσα στην αίθουσα. Το εκτελεστικό όργανο κινείται συχνά σύμφωνα με τους πολιτικούς ανέμους: αντιστάθηκε στις εκκλήσεις να επανεξετάσει τη Συμφωνία Σύνδεσης έως ότου επιτευχθεί μια αδιαμφισβήτητη πλειοψηφία 17 χωρών.