Στην έκθεση αναγνωρίζονται τα βήματα προσέγγισης που έχουν γίνει στις ελληντουρκικές σχέσεις
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ«Ναι σε θετική ατζέντα με την Άγκυρα, αλλά υπό προϋποθέσεις». Αυτό είναι το κύριο νόημα της έκθεσης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ για την Εξωτερική Πολιτική, Ζοζέπ Μπορέλ, για τις σχέσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης με την Τουρκία, που δόθηκε την Τετάρτη στη δημοσιότητα.
Στο κείμενο τονίζεται μεταξύ άλλων ότι είναι προς το συμφέρον όλων ένα σταθερό περιβάλλον στην Ανατολική Μεσόγειο, γίνεται αναφορά στη βελτίωση των σχέσεων ανάμεσα στην Ελλάδα και την Τουρκία, ωστόσο υπογραμμίζεται πως η στάση της Άγκυρας στο Κυπριακό εξακολουθεί να αποτελεί αγκάθι για τις ευρωτουρκικές σχέσεις.
«Η Τουρκική Δημοκρατία επέδειξε μια πιο εποικοδομητική στάση σε διάφορα ζητήματα, μεταξύ άλλων στις διμερείς της σχέσεις με αρκετά κράτη μέλη της ΕΕ και σε μια σειρά από μακροχρόνια εμπορικά ερεθίσματα. Πρόκειται για θετικά βήματα προς τα εμπρός τα οποία πρέπει να διατηρηθούν», σημειώνεται στην έκθεση
Επίσης αναγνωρίζεται ότι η Τουρκία ηγήθηκε ορισμένων χρήσιμων πρωτοβουλιών, που σχετίζονται με τον πόλεμο Ρωσίας- Ουκρανίας, αλλά διευκρινίζεται πως «οι πρόσφατες προσπάθειές της για την αντιμετώπιση της καταστρατήγησης των κυρώσεων μέσω της επικράτειάς της πρέπει ακόμη να αποδώσει απτά αποτελέσματα».
Σε ό,τι αφορά την στάση της Άγκυρας στη Μέση Ανατολή, η έκθεση σημειώνει πως «η υποστήριξη της Τουρκίας σε στρατιωτικά μέσα σε περιφερειακές συγκρούσεις και οι απόψεις της για τη Χαμάς έρχονται σε αντίθεση με τις θέσεις της ΕΕ. Επίσης, λόγω της σοβαρής κατάσταση για τα ανθρώπινα δικαιώματα και το κράτος δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της μη εφαρμογής των αποφάσεων του ΕΔΑΔ, η σχέσεις ΕΕ-Τουρκίας έχει σαφώς πολλά εμπόδια να ξεπεράσει. Ο διάλογος για το κράτος δικαίου και ταθεμελιώδη δικαιώματα θα παραμείνει αναπόσπαστο μέρος της σχέσης ΕΕ-Τουρκίας.
Τι αναφέρει η έκθεση για τις σχέσεις Ελλάδας- Τουρκίας
Για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις αναφέρονται τα ακόλουθα:
«Οι σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας επιδεινώθηκαν μέχρι τις αρχές του 2023 με εχθρική ρητορική, παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου, συμπεριλαμβανομένων υπερπτήσεων σε ελληνικές κατοικημένες περιοχές και απειλητικές δηλώσεις σχετικά με την κυριαρχία των ελληνικών νησιών.
Μετά τους καταστροφικούς σεισμούς στην Τουρκία στις 6 Φεβρουαρίου 2023, υπήρξε σημαντική βελτίωση των σχέσεων.
Η Ελλάδα παρείχε γρήγορα ανθρωπιστική βοήθεια και στήριξη στην Τουρκία, ενώ ακολούθησαν αρκετές τηλεφωνικές επικοινωνίες και συναντήσεις υψηλού επιπέδου.
Από τον Φεβρουάριο του 2023, οι παραβιάσεις του ελληνικού εθνικού εναέριου χώρου μειώθηκαν δραστικά και δεν αφέρθηκαν πτήσεις τουρκικών μαχητικών αεροσκαφών πάνω από ελληνικές κατοικημένες περιοχές.
Οι συναντήσεις σε επίπεδο υπουργών και σε επίπεδο ηγετών εντατικοποιήθηκαν.
Η Ελλάδα και η Τουρκία συμφώνησαν να αξιοποιήσουν τη θετική δυναμική και ενεργοποίησαν πολλαπλούς διαύλους επικοινωνίας, συμπεριλαμβανομένης της πραγματοποίησης μιας συνεδρίασης του Συμβουλίου Συνεργασίας Υψηλού Επιπέδου, μετά από διακοπή αρκετών ετών.
Από τον Ιούνιο του 2021, δεν υπήρξαν μη εγκεκριμένες δραστηριότητες γεώτρησης από την Τουρκία στην Ανατολική Μεσόγειο, συμπεριλαμβανομένων των περιοχών που περικλείουν τμήματα των Αποκλειστικών Οικονομικών Ζωνών της Ελλάδας και της Κύπρου.
Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και των ΑΟΖ δεν έχει αντιμετωπιστεί μέσω διαλόγου και διαπραγματεύσεων με καλή πίστη, σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο, συμπεριλαμβανομένης της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS), και με προσφυγή, αν χρειαστεί, στο Διεθνές Δικαστήριο.
Αδιαμφισβήτητη δέσμευση στις σχέσεις καλής γειτονίας, στις διεθνείς συμφωνίες και στο αρχή της ειρηνικής επίλυσης των διαφορών σύμφωνα με τον Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, καθώς και στην αποχή από μονομερείς ενέργειες που αντιβαίνουν στα συμφέροντα της ΕΕ, παραβιάζουν το διεθνές δίκαιο και τα κυριαρχικά δικαιώματα των κρατών μελών της ΕΕ, εξακολουθεί να αποτελεί βασική προϋπόθεση για τη διασφάλιση ενός σταθερού και ασφαλούς περιβάλλοντος στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάπτυξη συνεργατικών και αμοιβαία επωφελών σχέσεων μεταξύ της ΕΕ και της Τουρκίας».
Τι αναφέρει η έκθεση για την στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό
Για το Κυπριακό, στην έκθεση αναφέρονται:
«Το ζήτημα της επίλυσης του Κυπριακού αποτελεί βασικό στοιχείο των έντονων διαφωνιών της Τουρκίας με την ΕΕ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η κατάσταση στην Κύπρο συνέχισε να επιδεινώνεται λόγω των επίμονων προσπαθειών της Τουρκίας και της της τουρκοκυπριακής ηγεσίας να υπονομεύσουν τη βάση της επίλυσης του Κυπριακού ζητήματος, που κατοχυρώνεται στο πλαίσιο του ΟΗΕ (δικοινοτική και διζωνική ομοσπονδία με πολιτική ισότητα, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ).
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκική Δημοκρατία και η τουρκοκυπριακή ηγεσία ενέτειναν τις προσπάθειες για την επιδίωξη της αναγνώριση της λεγόμενης «Τουρκικής Δημοκρατίας της Βόρειας Κύπρου» σε διεθνείς οργανισμούς, όπως ο Οργανισμός Τουρκογενών Κρατών (OTS), καθώς και μονομερείς ενέργειες ιδίως στα Βαρώσια, κατά παράβαση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ.
Η Τουρκία συνέχισε να επικρίνει την απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ να ανανεώσει την εντολή της Ειρηνευτικής Δύναμης στην Κύπρο (ΟΥΝΦΙΚΥΠ) χωρίς τη συγκατάθεση της τουρκοκυπριακής κοινότητας.
Η ΕΕ παραμένει πλήρως προσηλωμένη σε μια συνολική διευθέτηση του κυπριακού προβλήματος, στο πλαίσιο του ΟΗΕ και σύμφωνα με το κεκτημένο της ΕΕ και τις αρχές με βάση τις οποίες η ΕΕ ιδρύθηκε.
Η ΕΕ έχει καλέσει, πιο πρόσφατα στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου του Ιουνίου 2023, για την ταχεία επανέναρξη των διαπραγματεύσεων και εξέφρασε την ετοιμότητα να διαδραματίσει ενεργό ρόλο ώστε να υποστηρίξει όλα τα στάδια της διαδικασίας υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών και να εντείνει την πρακτική της υποστήριξης για τη διευκόλυνση μιας συνολικής διευθέτησης, με όλα τα κατάλληλα μέσα που διαθέτει.
Η δέσμευση της ΕΕ και η υποστήριξή της στο Κυπριακό αποτελεί απαραίτητη προϋπόθεση για την αποκλιμάκωση των εντάσεων στην περιοχή.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ΕΕ επίσης εκφράζει συνεχώς την υποστήριξή της προς την ηγεσία του ΟΗΕ όσον αφορά μια ανανεωμένη προσπάθεια για να φέρει τις (δυο) πλευρές στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και, εν προκειμένω, στην έκκληση για τον διορισμό ενός απεσταλμένου του ΟΗΕ.
Η ΕΕ είναι έτοιμη να στηρίξει τη διαδικασία του ΟΗΕ.
Σημειώθηκε κάποια πρόοδος στις συμφωνίες για την εφαρμογή των μέτρων οικοδόμησης εμπιστοσύνης (ΜΟΕ), τα οποία αποτελούν το κλειδί για τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που ευνοεί την οικοδόμηση εμπιστοσύνης.
Ωστόσο, απαιτούνται περισσότερες προσπάθειες για να δοθεί ο αναγκαίος δυναμισμός στη διαδικασία διευθέτησης.
Η πετυχημένη υλοποίηση του καθεστώτος της ΕΕ για την προστατευόμενη ονομασία προέλευσης (ΠΟΠ) Χαλλούμι/Hellim, θα μπορούσε να αποτελέσει θετικό παράδειγμα για περαιτέρω δικοινοτική συνεργασία και οικοδόμηση εμπιστοσύνης, συμπεριλαμβανομένης της υποστήριξης και του προκύπτοντος οικονομικού οφέλους για τις τουρκοκυπριακές επιχειρήσεις, που συνδέονται με την πρόοδο στη συμμόρφωση με τα πρότυπα της ΕΕ.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ ΕΕ θα συνεχίσει να στηρίζει και να ενισχύει τέτοιου είδους προσπάθειες μέσω των μέσων και των πολιτικών της προς την τουρκοκυπριακή κοινότητα και ιδίως προς την κοινωνία των πολιτών.
Η συνολική στάση της Τουρκίας στο Κυπριακό και η μη αναγνώριση της Κυπριακής Δημοκρατίας συνεχίζει να εμποδίζει διάφορους τρόπους συνεργασίας, μεταξύ άλλων στους τομείς της ασφάλειας και της άμυνας. Η Τουρκική Δημοκρατία πρέπει να επαναβεβαιώσει τη δέσμευσή της στις συνομιλίες για την επίλυση του Κυπριακού υπό την ηγεσία των Ηνωμένων Εθνών, σύμφωνα με τα σχετικά ψηφίσματα του ΟΗΕ, συμπεριλαμβανομένων των εξωτερικών πτυχών τους.
Συνεπώς, η αξιοποίηση του πλήρους δυναμικού μιας θετικής ατζέντας με την Τουρκία θα παραμείνει εξαιρετικά δύσκολη στην απουσία λύσης του Κυπριακού ζητήματος.
Μετά την έγκρισή της από το Σώμα, η έκθεση θα υποβληθεί τώρα στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για εξέταση και καθοδήγηση.