Το Αλγέρι διεκδικεί από τη Γαλλία «επίσημη συγγνώμη» και ζητάει επανορθώσεις - Επιδεινώνονται οι σχέσεις των δύο χωρών
Το κοινοβούλιο της Αλγερίας ενέκρινε σήμερα ομόφωνα νόμο που ποινικοποιεί τη γαλλική αποικιοκρατία (1830-1962) και διεκδικεί από τη Γαλλία «επίσημη συγγνώμη», ένα μέτρο συμβολικής αξίας που μπορεί να επιδεινώσει τις εντάσεις ανάμεσα σε δύο χώρες που βρίσκονται ήδη σε κρίση.
Όρθιοι στο ημικύκλιο, οι βουλευτές με φουλάρια στα χρώματα της αλγερινής σημαίας γύρω από τον λαιμό, χειροκρότησαν την έγκριση του κειμένου που αποδίδει στο γαλλικό κράτος «τη νομική ευθύνη για το αποικιοκρατικό παρελθόν του στην Αλγερία και τις τραγωδίες που προκάλεσε».
"Ζήτω η Αλγερία!" φώναξαν.
Ο νέος νόμος απαριθμεί τα «εγκλήματα της γαλλικής αποικιοκρατίας» που χαρακτηρίζονται απαράγραπτα: «πυρηνικές δοκιμές», «εξωδικαστικές εκτελέσεις», «πρακτική φυσικών και ψυχολογικών βασανιστηρίων» σε μεγάλη κλίμακα και «συστηματική λεηλασία του πλούτου» της χώρας.
Αναφέρει πως «μια πλήρης και δίκαιη αποζημίωση για όλες τις υλικές κα ηθικές ζημίες που προκλήθηκαν από τη γαλλική αποικιοκρατία είναι αναφαίρετο δικαίωμα για το κράτος και τον λαό της Αλγερίας».
Παρά την αδιαμφισβήτητα συμβολική διάσταση του νόμου, η πραγματική επίδρασή του στις διεκδικήσεις για επανορθώσεις μπορεί να είναι περιορισμένη.
«Από νομική άποψη, ο νόμος αυτός δεν έχει καμία διεθνή ισχύ και άρα δεν δημιουργεί υποχρεώσεις για τη Γαλλία», δήλωσε στο Γαλλικό Πρακτορείο ο Χόσνι Κιτούνι, ερευνητής της ιστορίας της αποικιοκρατικής περιόδου στο βρετανικό πανεπιστήμιο του Έξετερ.
Όμως «σημαδεύει μια στιγμή ρήξης στη μνημονική σχέση με τη Γαλλία», εκτίμησε.
Το Παρίσι εκφράζει τη λύπη του για την "εχθρική" πρωτοβουλία
Επικοινωνώντας με το Euronews, το Quai d'Orsay μας διαβεβαίωσε ότι "δεν είναι ο ρόλος της Γαλλίας να σχολιάζει την εσωτερική πολιτική της Αλγερίας", ενώ αποδοκίμασε_"μια πρωτοβουλία που είναι σαφώς εχθρική τόσο προς την επιθυμία να συνεχιστεί ο γαλλοαλγερινός διάλογος όσο και προς τις ήρεμες εργασίες για τα ζητήματα μνήμης μεταξύ των δύο χωρών μας"._
"Όσον αφορά τη μνήμη της αποικιοκρατίας, όλοι μπορούν να αναγνωρίσουν την έκταση του έργου που ανέλαβε ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας, ιδίως μέσω μιας κοινής επιτροπής Γάλλων και Αλγερινών ιστορικών", πρόσθεσε πηγή του Υπουργείου Εξωτερικών.
"Συνεχίζουμε να εργαζόμαστε για την επανέναρξη ενός απαιτητικού διαλόγου με την Αλγερία, ο οποίος μπορεί να ανταποκριθεί στα συμφέροντα προτεραιότητας της Γαλλίας και των Γάλλων, ιδίως όσον αφορά τα θέματα ασφάλειας και μετανάστευσης", κατέληξε η ίδια πηγή.
Το ιστορικό της επιδείνωσης των σχέσεων
Οι σχέσεις μεταξύ Παρισιού και Αλγερίου άρχισαν να επιδεινώνονται το καλοκαίρι του 2024, με αποτέλεσμα να εξελιχθεί στη μεγαλύτερη διπλωματική κρίση μεταξύ των δύο χωρών από την ανεξαρτησία της Αλγερίας το 1962.
Το καλοκαίρι του 2024, η Γαλλία αναγνώρισε ένα σχέδιο αυτονομίας "υπό μαροκινή κυριαρχία" για τη Δυτική Σαχάρα, προκαλώντας την οργή της Αλγερίας, η οποία κατηγορεί το Παρίσι ότι πέρασε μια "κόκκινη γραμμή". Το Αλγέρι διεκδικεί την περιοχή αυτή.
Τον Αύγουστο, ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε αυστηρότερες απαιτήσεις θεωρήσεων για τους Αλγερινούς διπλωμάτες και κυβερνητικούς αξιωματούχους, αναστέλλοντας διμερή συμφωνία που υπογράφηκε το 2013 λόγω των υποτιθέμενων "αυξανόμενων μεταναστευτικών δυσκολιών".
Το Αλγέρι ανταπέδωσε δίνοντας στους Γάλλους διπλωμάτες δώδεκα ημέρες για να εγκαταλείψουν τη χώρα. Οι αλγερινές αρχές διέταξαν επίσης την απέλαση αρκετών Γάλλων αξιωματούχων που θεωρήθηκε ότι βρίσκονταν "εκτός του επίσημου πλαισίου". Η Γαλλία απάντησε ανακαλώντας τον πρεσβευτή της στο Αλγέρι και απελαύνοντας με τη σειρά της δώδεκα Αλγερινούς διπλωμάτες. Ένα νέο κύμα απελάσεων έλαβε χώρα σχεδόν ένα χρόνο αργότερα, τον Απρίλιο του 2025.
Τον Νοέμβριο του 2024, η Αλγερία συνέλαβε τον συγγραφέα Μπουαλέμ Σανσάλ μετά από δηλώσεις του σχετικά με τα σημερινά σύνορα μεταξύ Αλγερίας και Μαρόκου. Οκτώ μήνες αργότερα, ένα δικαστήριο επιβεβαίωσε την πενταετή ποινή φυλάκισής του. Έπειτα από αρκετούς μήνες διαπραγματεύσεων και διαμαρτυριών, ο συγγραφέας τελικά αμνηστεύθηκε κατόπιν αιτήματος του Γερμανού προέδρου Φρανκ-Βάλτερ Σταϊνμάγερ.
Μια άλλη σύλληψη που επιδείνωσε τις σχέσεις μεταξύ των δύο χωρών ήταν αυτή του δημοσιογράφου Christophe Gleize. Συνελήφθη τον Μάιο του 2024 στο Tizi Ouzou και καταδικάστηκε κατόπιν έφεσης σε επτά χρόνια φυλάκιση για "απολογία για τρομοκρατία" και "κατοχή εντύπων με προπαγανδιστικό σκοπό επιζήμιο για τα εθνικά συμφέροντα".
Τον περασμένο Οκτώβριο, η ένταση κλιμακώθηκε περαιτέρω με την ψήφιση από τους Γάλλους βουλευτές μιας πρότασης του ακροδεξιού RN που καταγγέλλει τη συμφωνία που υπεγράφη μεταξύ Γαλλίας και Αλγερίας το 1968. Το κείμενο διευκόλυνε τις διαδικασίες για τους Αλγερινούς υπηκόους, ιδίως επιτρέποντάς τους να αποκτήσουν 10ετή άδεια παραμονής με επιταχυνόμενη διαδικασία.
Το θέμα της γαλλικής αποικιοκρατίας στην Αλγερία είναι πολύ ευαίσθητο και παραμένει μία από τις κύριες πηγές εντάσεων ανάμεσα στο Παρίσι και στο Αλγέρι.
Η κατάκτηση της Αλγερίας, από το 1830, σημαδεύτηκε από μαζικές δολοφονίες και καταστροφή των κοινωνικοοικονομικών δομών καθώς και από απελάσεις σε μεγάλη κλίμακα σύμφωνα με ιστορικούς. Πολλές εξεγέρσεις καταστάληκαν πριν από έναν πολυαίμακτο πόλεμο για την ανεξαρτησία της Αλγερίας (1954-1962), που προκάλεσε τον θάνατο 1,5 εκατομμυρίου Αλγερινών, σύμφωνα με την Αλγερία, 500.000 ανθρώπων εκ των οποίων 400.000 ήταν Αλγερινοί σύμφωνα με τους Γάλλους ιστορικούς.
Το 2017, ο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος τότε ήταν υποψήφιος για τη γαλλική προεδρία, είχε χαρακτηρίσει τον αποικισμό της Αλγερίας «έγκλημα κατά της ανθρωπότητας». «Αποτελεί μέρος εκείνου του παρελθόντος που οφείλουμε να αντικρίσουμε κατά πρόσωπο υποβάλλοντας επίσης τη συγγνώμη μας σε εκείνες και εκείνους απέναντι στους οποίους έχουμε διαπράξει αυτές τις ενέργειες», είχε πει.
Μετά τη δημοσίευση έκθεσης του Γάλλου ιστορικού Μπενζαμέν Στορά τον Ιανουάριο του 2021, ο Μακρόν είχε δεσμευθεί σε «συμβολικές ενέργειες» στην προσπάθεια συμφιλίωσης των δύο χωρών αλλά αποκλείοντας αυτήν τη φορά τη «συγγνώμη».
Προκάλεσε στη συνέχεια σάλο στην Αλγερία διερωτώμενος στην εφημερίδα Le Monde για την ύπαρξη αλγερινού έθνους πριν από την γαλλική αποικιοκρατία.
Σύμφωνα με το κείμενο του νόμου, το αλγερινό κράτος θα ζητήσει από τη Γαλλία να απολυμάνει τις τοποθεσίες όπου πραγματοποιήθηκαν πυρηνικές δοκιμές.
Από το 1960 έως το 1966, η Γαλλία προχώρησε σε 17 δοκιμές σε πολλές τοποθεσίες στην αλγερινή Σαχάρα.
Ο νόμος χαρακτηρίζει επίσης «εσχάτη προδοσία» τη «συνεργασία των χαρκί» (των Αλγερινών βοηθητικών του γαλλικού στρατού) και προβλέπει ποινή σε όποιον υποστηρίζει ή δικαιολογεί τη γαλλική αποικιοκρατία.
Η ποινικοποίηση του γαλλικού αποικισμού στην Αλγερία είχε τεθεί στο τραπέζι σε πολλές περιπτώσεις από τα χρόνια του 1980 μέχρι σήμερα.