Η «Στρέλλα», η πολυβραβευμένη ταινία του Πάνου Κούτρα έγινε όπερα δωματίου από τον Μιχάλη Παρασκάκη και φιλοξενείται από την Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου για 8 παραστάσεις στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ «Στρέλλα», η πολυβραβευμένη ταινία του Πάνου Κούτρα έγινε όπερα δωματίου και φιλοξενείται από την Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου στηνΕναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Δεκατρία χρόνια μετά, η θεματική της ταινίας παραμένει εξίσου επίκαιρη με την εποχή της δημιουργίας της. Αφορά στη σχέση του Γιώργου, ενός σαρανταοκτάχρονου άνδρα που μόλις αποφυλακίστηκε, με τη Στρέλλα, μια νεαρή τρανς πόρνη. Το μέλλον φαντάζει ανοιχτό και για τους δυο τους για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό. Καθώς, όμως, εκκρεμούν ακόμα οι λογαριασμοί του Γιώργου με το παρελθόν, η ιστορία του επανέρχεται για να τον στοιχειώσει. Μαζί με τη Στρέλλα, θα πρέπει να βρουν ένα δρόμο προς τη λύτρωση.Το μελόδραμα συναντά την αρχαιοελληνική τραγωδία με έναν ευρηματικό τρόπο.
Ο Γιώργος Κουτλής υπογράφει την σκηνοθεσία της όπερας, που μένει πολύ κοντά στην πλοκή και στην ατμόσφαιρα της ταινίας. Θεωρεί ότι η μεγάλη επιτυχία της οφείλεται σε πολλούς λόγους και είναι απόλυτα δικαιολογημένη: «Οφείλεται σε πολλούς λόγους. Σχετίζεται με το ίδιο το σενάριο, που έχει διάφορες πρωτοτυπίες. Έχει ένα συμβάν με την αποκάλυψη ότι μιλάμε για μια οικογενειακή σχέση. Ξεκινά ως μια ρομαντική ιστορία και μετά γίνεται ξαφνικά τραγωδία. Υπάρχει αυτή η ανατροπή και παράλληλα για πρώτη φορά δόθηκε φως και μπήκαμε στη ζωή μιας κοινότητας, η οποία δεν ήταν γνωστή στον ευρύ κόσμο, όπως και η αισθητική της και την παρακολουθήσαμε με μια νορμάλ αντιμετώπιση, χωρίς να είναι κάτι παράξενο. Βλέπαμε τη ζωή αυτών των ανθρώπων. Υπήρχε μπροστά μας ένα φανταστικό αισθητικό σύμπαν. Αυτή η ιστορία μαζί με την κινηματογράφηση και τις ερμηνείες ήταν κάτι μοναδικό. Νομίζω ότι το 2009-2010 βγήκε και ο Κυνόδοντας, οπότε βιώναμε κάποιες πολύ καλές στιγμές για τον κινηματογράφο».
Μετά από ανάθεση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, ο Μιχάλης Παρασκάκης έγραψε τη συγκεκριμένη όπερα δωματίου. Εστίασε σε πολλά διαφορετικά στοιχεία, προσπαθώντας να διατηρήσει τη δύναμη, την αμεσότητα και τη συγκίνηση της ταινίας: «Εστίασα σε πάρα πολλά στοιχεία. Δεν θέλω να αναφερθώ στα πολύ μικρά, αλλά στα πολύ μεγάλα που καλύπτουν όλη την παράσταση, όλο το έργο. Εστίασα λοιπόν στην αμεσότητα και την απλότητα που έχει το έργο. Χωρίς να είναι απλοϊκό, έχει μια αφοπλιστική απλότητα. Προσπάθησα να κρατήσω τους χαρακτήρες, έτσι όπως τους είχα δει αρχικά. Η Στρέλλα έχει μια καταπληκτική αφέλεια, αλλά όχι με την αρνητική έννοια. Είναι τόσο ανοιχτή ως άνθρωπος, που και τα ταμπού ακόμη, δεν της φαίνονται ταμπού. Δεν υπάρχουν γι’ αυτήν. Προσπάθησα να το βάλω αυτό κάπως μέσα στη μουσική. Να κρατήσω δηλαδή αυτό που θεώρησα ουσία του έργου, κάνοντας ένα βήμα πιο κοντά σε μια πιο προσβάσιμη μουσική, από αυτή που συνήθως συνθέτω σε άλλες περιπτώσεις, ακριβώς για να υπάρξει αυτή η αμεσότητα. Μην γίνει πολύ δύσκολο για τον μέσο ακροατή, όχι όμως και πολύ εύκολο ταυτόχρονα».
Η μεγαλύτερη δυσκολία γι’ αυτόν μουσικά; «Με απασχόλησε πολύ πώς θα αντιμετώπιζα ένα τόσο ρεαλιστικό και φυσικό λιμπρέτο, που είναι κανονικοί διάλογοι. Δεν έχουν μέσα τους το ποιητικό στοιχείο, που έχει η όπερα. Πώς θα γίνει αυτό τραγουδισμένο, χωρίς να ακούγεται παρωδία. Αυτό είναι το κυριότερο».
Η Λέττα Κάππα ερμηνεύει τον πρωταγωνιστικό ρόλο της Στρέλλας, στην πρώτη της εμφάνιση σε λυρικό θέατρο. Είναι μάλιστα η πρώτη φορά που μια διεμφυλική καλλιτέχνις πρωταγωνιστεί σε παράσταση της Εθνικής Λυρικής Σκηνής: «Όλο αυτό που συμβαίνει εδώ είναι μια πρόκληση. Από την αρχή μέχρι το τέλος. Προσωπικά για μένα, οι δυσκολίες είναι πολλές, διότι δεν ήμουν παιδί της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και δεν έχω σπουδάσει λυρικό, κλασικό τραγούδι. Έχω σπουδάσει σύγχρονο τραγούδι στο Εθνικό Ωδείο. Οπότε συνέβη αυτό που λέει η παροιμία. Με πέταξαν στα βαθιά και έπρεπε να σκάσω και να κολυμπήσω. Στην αρχή τρόμαξα και σοκαρίστηκα, γιατί και η μουσική του έργου είναι περίπλοκη και μας έφτασε ένα βήμα πριν την τρέλα. Είναι όμως πολύ ωραία, ένα αριστούργημα».
Πώς βλέπει την κινηματογραφική ηρωίδα του Πάνου Κούτρα, που τώρα ερμηνεύει στην σκηνή; «Είναι ένας δύσκολος ρόλος. Πολύ απαιτητικός. Αυτή η ηρωίδα προβάλλει έναν δυναμισμό που πίσω κρύβει μια μοναδική ευαισθησία. Απέραντες ευαισθησίες. Εγώ αυτό που αντιλαμβάνομαι είναι ότι αυτός ο δυναμισμός είναι η άμυνα, η ασπίδα της. Γι’ αυτό και τον προβάλλει τόσο. Κατά τ’ άλλα είναι ένα παιδί. Ένα παιδί που δεν έζησε εφηβεία όπως τα άλλα παιδιά. Ούτε όμορφα παιδικά χρόνια. Αντιθέτως, ήταν τραγικά. Ήταν μια τραγωδία τα παιδικά της χρόνια. Παρόλα αυτά μας λέει ο Πάνος Κούτρας ότι επιβιώνει και το βλέπουμε με τον άλφα ή βήτα τρόπο. Στο τέλος καταφέρνει να κρατήσει και να δημιουργήσει την οικογένεια που ποτέ δεν είχε. Όχι τη βιολογική, αλλά αυτή που εκείνη έχει επιλέξει».
Ο Γιώργος Κουτλής έχει προσφέρει εξαιρετικά δείγματα δουλειάς στο θέατρο. Η Στρέλλα σηματοδοτεί την πρώτη του «αναμέτρηση» με οπερατικό έργο. Οι προκλήσεις και οι περιορισμοί πολλοί σε αυτό το καινούργιο βήμα, καθώς υπεισέρχονται άλλοι, διαφορετικοί παράγοντες:
«Γενικά η δουλειά μου είναι να χειρίζομαι τους περιορισμούς, είτε είναι οικονομικοί, είτε είναι σκηνικοί. Υπάρχουν χιλιάδες περιορισμοί όλη την ώρα. Εδώ είναι διαφορετικοί από το drama theatre. Ο πρωταγωνιστής στην όπερα είναι η μουσική. Μέσα στην πρόβα, είμαστε δύο που διευθύνουμε: είμαι εγώ και ο μαέστρος. Υπάρχουν πρόβες, που διευθύνει κυρίως ο μαέστρος. Αυτός είναι που οργανώνει και διακόπτει κατά κύριο λόγο την πρόβα. Όλο αυτό και δεδομένου ότι υπάρχει μια μουσική παρτιτούρα που δεν μπορώ να κόβω και να ράβω όπως θέλω, να μεγαλώνω και να μικραίνω. Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, πρέπει να δημιουργήσω και να αναδείξω τα ζουμιά της ιστορίας, μέσα σε μια συγκεκριμένη παρτιτούρα. Αυτό έχει τα καλά και τα κακά του. Σίγουρα ήταν κάτι καινούργιο και διαφορετικό για μένα, που με εκνεύρισε πολλές φορές, ενώ άλλες σε διευκολύνει κιόλας. Σε καθοδηγεί. Η ίδια η μουσική σου λέει πού να πας. Εδώ το θέμα είναι ότι μιλάμε για σύγχρονη όπερα, την οποία δεν έχεις ακούσει, πριν ξεκινήσεις πρόβες. Δεν μπορείς να την ακούσεις από κάπου. Δεν υπάρχει, παρά μόνο στο κεφάλι του συνθέτη. Οπότε είναι διαφορετική συνθήκη από μια κλασική όπερα, που πριν ξεκινήσεις, βάζεις, ακούς και ξέρεις ακριβώς τι θα ακούσεις. Είναι μια πολύ διαφορετική εμπειρία που έχει μια πειραματική διαδικασία και νομίζω ότι σίγουρα σε μια Εναλλακτική Σκηνή αρμόζουν τέτοια πράγματα. Πιστεύω ότι σιγά σιγά πρέπει να αρμόζουν και σε πιο κεντρικές σκηνές».
Η ταινία είχε καθοριστική σημασία για την ορατότητα των τρανς και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην Ελλάδα. Τι θα ήθελε να μείνει από αυτή την οπερατική Στρέλλα στους θεατές της παράστασης; «Νομίζω ότι υπάρχει ανάγκη για αποδοχή της διαφορετικότητας, για περισσότερη ενσυναίσθηση για τους συνανθρώπους μας και μια σκέψη ότι οικογένεια είναι οι άνθρωποι που διαλέγουμε να ζούμε μαζί».
Η νέα όπερα δωματίου Στρέλλα, σε λιμπρέτο της Αλεξάνδρας Κ* και μουσική διεύθυνση Κωνσταντίνου Τερζάκη παρουσιάζεται από την Παρασκευή 3 Φεβρουαρίου στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ στο ΚΠΙΣΝ, για οκτώ συνολικά παραστάσεις έως τις 12 Φεβρουαρίου 2023.
Για την ερμηνεία των ρόλων της Στρέλλας, της Μαίρης και της Βίλμας επελέγησαν διεμφυλικές γυναίκες από τις ακροάσεις που πραγματοποιήθηκαν στην ΕΛΣ τον Οκτώβριο του 2022, ενώ την επιμέλεια κίνησης και τη χορογραφία της παραγωγής υπογράφει η διεμφυλική καλλιτέχνις Φένια Αποστόλου. Τον ρόλο της Στρέλλας θα ερμηνεύσει η Λέττα Κάππα, της Μαίρης η Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου και της Βίλμας η Βικτωρία Τσιτουρίδου-Μάγια.
Όλα τα εισιτήρια είναι εξαντλημένα.
ΣΥΝΟΨΗ
Ο σαρανταοκτάχρονος Γιώργος, καταδικασμένος για φόνο, αποφυλακίζεται μετά από δεκαπέντε χρόνια. Αποχαιρετά τον συγκρατούμενο και εραστή του Νίκο. Σε ένα φτηνό ξενοδοχείο της πλατείας Ομονοίας, ο Γιώργος συναντά τη Στρέλλα, μια νεαρή τρανς πόρνη που λατρεύει τη Μαρία Κάλλας. Ξεκινά μαζί της μια παθιασμένη ερωτική σχέση.
Παρακολουθούμε τη ζωή της Στρέλλας, που τα πρωινά ασχολείται με ηλεκτρολογικά ενώ τα βράδια εμφανίζεται ως τραγουδίστρια στο κλαμπ Κούκλες. Η αυτοσχέδια, συνθετική της «οικογένεια» αποτελείται από τη Μαίρη, μια ηλικιωμένη τρανς που στο παρελθόν περιμάζεψε τη Στρέλλα από τον δρόμο, τη Βίλμα, που φροντίζει την καρκινοπαθή Μαίρη, και τον Άλεξ, που φροντίζει το ανήλικο αδελφάκι του, παραμελημένο από τη ναρκομανή μητέρα τους. Η διεμφυλική κοινότητα λειτουργεί για όλες τους ως γενναιόδωρο, όσο και εκκεντρικό, δίκτυο αλληλοϋποστήριξης.
Πίσω στο χωριό του στην Τρίπολη, ο Γιώργος αναζητά τον χαμένο γιο του, τον Λεωνίδα. Ο ηλικιωμένος αστυνομικός Κουλουκούσης πληροφορεί τον Γιώργο πως ο Λεωνίδας εγκατέλειψε το χωριό όταν ήταν δεκατεσσάρων και έφυγε για την Αθήνα, όπου φημολογείται πως κινείται στους κύκλους των διεμφυλικών. Ανήσυχος, ο Γιώργος ανακρίνει τη Στρέλλα. Εκείνη διηγείται την ιστορία της: Η μάνα της πέθανε όταν η ίδια ήταν πέντε ετών και, κατόπιν, μεγάλωσε με τη γιαγιά της. Ο μέθυσος πατέρας της σκότωσε βάναυσα τον αγαπημένο της θείο αφού τον έπιασε να χαριεντίζεται μαζί της στην ηλικία των εννέα ετών, και μετά φυλακίστηκε.
Σοκαρισμένος, ο Γιώργος καταλαβαίνει την αλήθεια: είναι ο πατέρας της Στρέλλας. Εκείνη ομολογεί πως το γνώριζε ήδη: τον αναζήτησε μόλις αποφυλακίστηκε, από ενδιαφέρον επεδίωξε να τον γνωρίσει, κατόπιν όμως τον ερωτεύτηκε.
Η ΤΑΙΝΙΑ
Η Στρέλλα αποτελεί μία από τις εμβληματικές ταινίες του σύγχρονου ελληνικού κινηματογράφου, μια σύγχρονη μεταγραφή του μύθου του Οιδίποδα. Εστιάζει στην αγάπη, την αποδοχή και την τρέλα τού να ονειρεύεσαι και να απαιτείς την ευτυχία με κάθε τίμημα. Η ταινία, σε σενάριο των Πάνου Χ. Κούτρα και Παναγιώτη Ευαγγελίδη, γυρίστηκε στην Αθήνα και την Πελοπόννησο και αφηγείται τη σχέση ενός πρώην καταδίκου με μια τρανς γυναίκα. Τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η τρανς ηθοποιός Μίνα Ορφανού. Ο τίτλος της είναι συνδυασμός του τίτλου της μυθικής ταινίας Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη και της λέξης «τρέλα». Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο 59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου τον Φεβρουάριο του 2009 προκαλώντας αίσθηση σε κοινό και κριτικούς.
ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ
Όπερα δωματίου • Ανάθεση της ΕΛΣ
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜιχάλης Παρασκάκης
Στρέλλα
3, 4, 5, 7, 8, 10, 11, 12 Φεβρουαρίου 2023
Ώρα έναρξης: 20.30 (Κυριακή: 19.30)
Εναλλακτική Σκηνή Εθνικής Λυρικής Σκηνής
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος
Λιμπρέτο: Αλεξάνδρα Κ*, βασισμένο στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα
Μουσική διεύθυνση: Κωνσταντίνος Τερζάκης
Σκηνοθεσία: Γιώργος Κουτλής
Σκηνικό: Εύα Μανιδάκη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΚοστούμια: Ιωάννα Τσάμη
Επιμέλεια κίνησης, χορογραφία: Φένια Αποστόλου
Σχεδιασμός φωτισμών: Νίκος Βλασόπουλος
Στρέλλα: Λέττα Κάππα
Κάλλας: Αναστασία Κότσαλη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΓιώργος: Διονύσης Τσαντίνης
Μαίρη: Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου
Άλεξ: Νίκος Σπανάτης
Βίλμα: Βικτωρία Τσιτουρίδου-Μάγια
Αντώνης, Γιούρι: Γιάννης Φίλιας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΝίκος, Αστυνομικός: Νικόλας Μαραζιώτης
Ντραγκ περφόρμερ: Νίνα Νάη
Κουλουκούσης: Γιώργος Ρούπας
Σκίουρος: Αλέξανδρος Σταυρόπουλος
Παιδί: Χριστίνα Κυριάκη / Διδώ Παπανικολάου
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜουσικοί: Άνα Κίφου (φλάουτο), Αντώνης Τσαχτάνης (κλαρινέτο), Γκουίντο ντε Φλάβιις (σαξόφωνο), Γιώργος Κρίμπερης (τρομπόνι), Καζούγιο Τσουνεχίρο (κρουστά), Μίσλαβ Ρέζιτς (ηλεκτρική κιθάρα), Κατερίνα Κωνσταντούρου (πιάνο), Κώστας Ράπτης (ακορντεόν), Φανή Βοβώνη (βιολί), Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο)
Ευχαριστίες εκφράζονται στην ψυχαναλύτρια (Queer Studies) κα Χλόη Κολύρη για την ευγενική και πολύτιμη βοήθειά της στην πραγματοποίηση της παραγωγής.
