Στο φωτογραφικό σύμπαν του Χρήστου Δικαιάκου

Χρήστος Δικαιάκος - Πνευματικά Δικαιώματα χ

Πνευματικά Δικαιώματα χ

Δημοσιεύθηκε 24/03/2023 - 17:27

Έναν άγνωστο Έλληνα φωτογράφο της διασποράς, που ζει και δραστηριοποιείται στο Βανκούβερ του Καναδά μας συστήνει το MOMus Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, μέσα από την αναδρομική έκθεση που φιλοξενεί στους χώρους του.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Έναν άγνωστο Έλληνα φωτογράφο της διασποράς, που ζει και δραστηριοποιείται στο Βανκούβερ του Καναδά μας συστήνει το MOMus Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης, μέσα από τη μεγάλη έκθεση που φιλοξενεί στους χώρους του, με την οποία συμμετέχει στην 8η Μπιενάλε Σύγχρονης Τέχνης, με θέμα τη «Γεωκουλτούρα».

Ο Χρήστος Δικαιάκος έχει διανύσει μια σημαντική καλλιτεχνική διαδρομή και έχει δημιουργήσει ένα πολυδιάστατο έργο που ξεπερνά τον μισό αιώνα. Γεννημένος στη Θεσσαλονίκη, μετανάστευσε στον Καναδά στα παιδικά του χρόνια για να αναδειχθεί σε εξέχουσα μορφή της φωτογραφικής Σχολής του Βανκούβερ ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του 1970.

Ο επιμελητής της έκθεσης Ηρακλής Παπαϊωάννου αναφέρει: «Ο Χρήστος Δικαιάκος ήταν μια έκπληξη για όλους εμάς στο Μουσείο Φωτογραφίας, καθώς το έργο του δεν είναι ιδιαίτερα γνωστό στην Ελλάδα. Είναι γεννημένος στην Θεσσαλονίκη και είναι Καναδός καλλιτέχνης ελληνικής καταγωγής, που ζει στο Βανκούβερ, περισσότερο από 60 χρόνια. Ήταν πολύ δραστήριος εκεί με μια πολύ διακριτή και επιτυχημένη καριέρα στην σχολή του Βανκούβερ, όπως έχει γίνει σήμερα πλέον γνωστή. Πολλά από τα θέματα που επεξεργάζεται σε αυτή την 50χρονη καριέρα, εξετάζουν τη σχέση του ανθρώπου με το δομημένο χώρο, την αποίκιση του ανθρώπου σε βάρος της φύσης. Μελετά επίσης με κριτικό τρόπο τις παραδοσιακές κοινότητες της περιοχής του Βανκούβερ, στην οποία μεγάλωσε».

Ο φωτογράφος στρέφει το φακό του στον τρόπο διαχείρισης του φυσικού και ανθρωπογενούς περιβάλλοντος, στον τρόπο που ο ανθρώπινος πολιτισμός, μέσα από την εξέλιξή του, διεισδύει στη φύση, καταστρέφοντάς την, ξεριζώνοντας παράλληλα ήθη, έθιμα και παραδόσεις γηγενών φυλών και ομάδων:

«Κεντρική γραμμή της έκθεσης είναι ο τρόπος που ο σύγχρονος πολιτισμός επεκτείνεται. Αυτή η σιωπηλή, αθόρυβη αλλά διαρκής αποίκιση του ανθρώπου σε βάρος της φύσης. Επίσης ο τρόπος που το τοπίο είναι διαστρωματωμένο μέσα από κρυμμένες παραδόσεις, ιστορίες και αφηγήσεις. Είναι ένα στοιχείο που ο Χρήστος Δικαιάκος αναδεικνύει με μοναδικό τρόπο. Τον ενδιαφέρει επίσης πώς ο δυτικός πολιτισμός ήρθε και αφάνισε σχεδόν τον αυτόχθονα πολιτισμό, ο οποίος κατοικούσε εκεί για πάρα πολλούς αιώνες και ακολούθως με μια πολύ ποιητική ματιά, ο τρόπος που ο άνθρωπος πρέπει να μάθει να συμβιώνει με τη φύση. Έτσι κλείνει η έκθεση. Είναι συνεπώς ένας πλήρης κύκλος από το σύγχρονο προς το παραδοσιακό και από τον τρόπο που μπορούμε να κοιταχτούμε εκ νέου μέσα από τη φύση» επισημαίνει ο επιμελητής της έκθεσης.

Η αναδρομική έκθεση καλύπτει και αναδεικνύει όλες τις φάσεις και τα ενδιαφέροντα του ελληνικής καταγωγής Καναδού καλλιτέχνη, από τις εννοιολογικές αναζητήσεις στα τέλη της δεκαετίας του ’60, μέχρι τα πρόσφατα κολάζ του. Στο επίκεντρο βρίσκονται πάντα η επέμβαση του ανθρώπου στη φύση, η οικολογία, η διαρκής αλλαγή του αστικού τοπίου και των κοινωνικοπολιτικών συνθηκών.

«Η Σχολή του Βανκούβερ, η οποία έχει δώσει πολύ διακεκριμένα μέλη στη διεθνή φωτογραφική κοινότητα, όπως ο πάρα πολύ γνωστός Jeff Wall, είναι μια σχολή που ξεκίνησε τη δεκαετία του ’70 με εννοιακούς προσανατολισμούς, κάτι που ήταν πολύ επίκαιρο τότε, στον απόηχο της δεκαετίας του ’60 και όλων των ανατροπών και των κινημάτων εκείνης της περιόδου. Ο Δικαιάκος είναι πολύ βαθιά τοποθετημένος μέσα σε αυτό το πλαίσιο. Αυτό που τον καθιστά πραγματικά ιδιαίτερο είναι ότι μέσα από το έργο του, διαβάζουμε πράγματα που δεν αφορούν μόνο μια συγκεκριμένη δεκαετία, αφορούν τη σύγχρονη ζωή και την εξέλιξη του ανθρώπου στο σύνολό της. Οι ίδιοι προβληματισμοί είναι επίκαιροι, άσχετα αν οι φωτογραφίες έχουν τραβηχτεί τη δεκαετία του ’80, του 2000 ή το 2018, που είναι τα πιο πρόσφατα έργα. Νομίζω ότι σήμερα είναι πιο επίκαιροι από ποτέ» τονίζει ο Ηρακλής Παπαϊωάννου.

Ο Χρήστος Δικαιάκος λειτουργεί ως ευαίσθητος παλμογράφος των αντιλήψεων και των πρακτικών που ακολουθούν οι αυτόχθονες της Δυτικής Ακτής. Δεν απαθανατίζει εξ’ αποστάσεως, ως παρατηρητής, τις παραδόσεις των Πρώτων Εθνών. Αντίθετα είναι ο ίδιος μέλος της φυλής Χάιντα, μεταφέροντας με αυθεντικό τρόπο το βίωμα αυτών των ανθρώπων, την αίσθηση του να είσαι διαφορετικός στο σύγχρονο κόσμο που ζεις: «Σαν μετανάστης έζησε όλες τις δυσκολίες και τις εσωτερικές τριβές αυτού του φαινομένου. Έτσι μπορούσε να κατανοήσει αντίστοιχα πολύ βαθύτερα τις ιδιαιτερότητες, τις τριβές και τα προβλήματα των αυτοχθόνων λαών και πολιτισμών. Από εκεί νομίζω ότι ξεκίνησε σιγά σιγά το νήμα της κριτικής του τοποθέτησης απέναντι στο σύγχρονο πολιτισμό και τον τρόπο με τον οποίο παραβλέπει πάρα πολλά από τα προβλήματα του ανθρώπου».

Η έκθεση «Χρήστος Δικαιάκος «Ο κόσμος ως ανοιχτό στούντιο» φιλοξενείται στο MOMus Μουσείο Φωτογραφίας Θεσσαλονίκης μέχρι τις 4 Ιουνίου.

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Χρήστος Δικαιάκος είναι Καναδός καλλιτέχνης ελληνικής καταγωγής. Γεννημένος το 1946 στη Θεσσαλονίκη, όπου ο πατέρας του εργαζόταν ως μηχανικός στο εργοστάσιο Υφανέτ, μετανάστευσε στο Βανκούβερ σε ηλικία εννέα ετών. Εκεί σπούδασε Τέχνη και ιστορία της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της British Columbia, όπου γνώρισε επίσης την Sophie, σύντροφο της ζωής του από τότε. Ο Δικαιάκος συνέβαλε στην εξέλιξη της «σχολής» Vancouver Photoconceptualism. Το έργο του πραγματεύεται την τοπική ιστορία, τη συνθήκη της νεωτερικότητας και τις κοινωνικο-οικονομικές σχέσεις συγκεκριμένων τόπων. Το έργο του έχει παρουσιαστεί εκτενώς στον Καναδά και διεθνώς.

Με το φωτογραφικό του πρότζεκτ Sites and Place Names (1991, 2015) έγινε ο πρώτος Καναδός καλλιτέχνης που φωτογράφισε αστικά τοπία της Βόρειας Αμερικής με σκοπό να εμπλέξει σ’ αυτά την προ-αποικιακή ιστορία του τόπου. Το πρότζεκτ επεκτάθηκε στην Αθήνα, το Βερολίνο, το Σασκατούν και τη Θεσσαλονίκη. Πιο πρόσφατα, ο Δικαιάκος οργάνωσε την περιοδεύουσα έκθεση Pâtisserie Duchamp / Puis-je fumer? (2011) για το McMaster Museum of Art, στην οποία ξεδίπλωσε το επί τέσσερις δεκαετίες ενδιαφέρον του για το έργο και τον στοχασμό του Marcel Duchamp. Στο πρότζεκτ αυτό συνδύασε σχέδιο, κολλάζ, γλυπτική και φωτογραφία, αντλώντας από την παράδοση του Γαλλοαμερικανού καλλιτέχνη. Ακολούθως, η σειρά Nature Morte (2014) αναπαράστησε σε βάθος τα οικονομικά και περιβαλλοντικά ζητήματα των καλλιεργειών μήλου στην περιοχή του νότιου Οκάναγκαν της British Columbia. Σε συνδυασμό με σειρές όπως η Urban Nomadic Homelessness (2005-2009), είναι προφανές πως η διαρκής πρόθεσή του ήταν να προβληματίσει τον θεατή για τις κοινωνικές και ιστορικές περιπλοκές της αστικής κατοίκησης.

Παράλληλα με την καλλιτεχνική του δραστηριότητα ο Δικαιάκος και η οικογένειά του άνοιξαν το εστιατόριο Κοσμάς το 1982 στο Βανκούβερ, το πρώτο ελληνικό εστιατόριο στην πόλη που αναζητούσε την αυθεντική ελληνική κουζίνα. Η επιχείρηση στέφθηκε από επιτυχία και έγινε τόπος συνάντησης καλλιτεχνών καθώς ο Δικαιάκος, η γυναίκα του Sophie και η αδελφή του Αλεξάνδρα προσέφεραν μια ποιότητα φιλοξενίας που συμβάδιζε με τη στάση του προς την τέχνη, τον κοινωνικό της ρόλο, και την αυτόχθονα παράδοση.

Το 2000, ο Δικαιάκος συνεργάστηκε με τον αρχιτέκτονα Noel Best στη δημόσια ανάθεση The Lookout στο Βανκούβερ. Το έργο του βρίσκεται σε δημόσιες συλλογές όπως θεσμών όπως το Museum of Canadian Contemporary Art, η National Gallery of Canada, η Vancouver Art Gallery, η Morris and Helen Belkin Art Gallery, το Canadian Museum of Contemporary Photography και το Μουσείο Βορρέ στην Ελλάδα.