Το Μουσείο Μπενάκη φιλοξενεί μια μεγάλη αναδρομική έκθεση με έργα του Γιώργου Χατζημιχάλη από το 1966-2022
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση που παρουσιάζεται σε δύο μέρη τιμά το Μουσείο Μπενάκη έναν από τους σημαντικότερους σύγχρονους Έλληνες καλλιτέχνες. Η περιπέτεια της ζωγραφικής για τον Γιώργο Χατζημιχάλη ξεκίνησε το 1966, όταν ήταν μόλις 12 ετών και συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Τα έργα του καταλαμβάνουν όλους τους χώρους του Μουσείου Μπενάκη της Πειραιώς, αποκαλύπτοντας μια πληθωρική διαδρομή 56 ετών.
Η έκθεση ακολουθεί στην αρχή της χρονολογική πορεία, για να διαρθρωθεί στη συνέχεια με άξονα κοινές θεματικές που απασχόλησαν τον καλλιτέχνη σε διαφορετικές περιόδους της ζωής του και προέκυψαν από πολυετή και συστηματική έρευνα. Στόχος της εκθεσιακής λογικής να αντιληφθεί ο θεατής όλες τις πλευρές αυτής της διαδρομής, όλες τις ιστορίες και τα ζητήματα που του κίνησαν το ενδιαφέρον. Συναντήσαμε τον δημιουργό και μιλήσαμε για το έργο και την εικαστική του πορεία:
«Κάθε ζωγράφος το ίδιο λέει. Ότι από πολύ μικρός αγάπησε τη ζωγραφική. Αυτή είναι η πραγματικότητα. Από πολύ μικρός κι εγώ αγάπησα τη ζωγραφική. Ήταν πάντα, από όταν ήμουν παιδί, μια απελευθερωτική και δημιουργική εμπειρία. Αυτό είναι το κυριότερο. Δεν ήξερα τότε, ότι μεγαλώνοντας, η ζωγραφική και το ζωγραφίζειν είναι μια πάρα πολύ αγχωτική και δύσκολη υπόθεση. Αλλά ακόμη κι αν το ήξερα, το ίδιο πράγμα θα έκανα».
Ο Γιώργος Χατζημιχάλης υπηρετεί με πάθος και δύναμη το μέσο της ζωγραφικής, προσπαθώντας να συλλάβει το ανείπωτο, να προσεγγίσει από διαφορετικές γωνίες την ίδια ιδέα, που είναι τις περισσότερες φορές μη ορατή. Ποια είναι όμως η αφετηρία δημιουργίας αυτών των έργων; Ποια είναι η πηγή έμπνευσης; Προκύπτουν από προσωπικές εμπειρίες ή από την ιστορική και κοινωνική συγκυρία; Από πού προέρχονται όλες αυτές οι ιδέες και οι ιστορίες που πρωταγωνιστούν στις θεματικές ενότητες της έκθεσης;
«Καταρχάς δεν εμπνέομαι καθόλου. Δεν έχω εμπνεύσεις. Έχω ιδέες. Αυτό που με απασχολεί κυρίως είναι πώς αυτές οι ιδέες που έχω, μπορούν να γίνουν έργα. Πολλές από αυτές τις ιδέες προέρχονται από τη λογοτεχνία, από άλλα κείμενα, από μουσική. Δουλεύω σαν ένας κινηματογραφιστής που κάνει ρεπεράζ. Έχω ιδέες που τις μελετώ. Βρίσκω βιβλιογραφία γι’ αυτές και χρησιμοποιώ διαφορετικά μέσα κατά το δοκούν, για να εξυπηρετήσω την ιδέα που κάνω. Οι ιδέες αυτές για να πραγματοποιηθούν, θέλουν χρόνο. Γι’ αυτό κρατάω σημειώσεις. Για κάποιες χρειάζομαι έως και 2-3 χρόνια για να καταλήξω στο τι θα κάνω. Αλλιώς αρχίζει ένα έργο και αλλιώς τελειώνει».
Ποια είναι τα ζητήματα που τον απασχολούν; «Τα θέματα που με απασχολούν κυρίως, είναι τα θέματα της μνήμης, είτε της κοινής, είτε της προσωπικής μνήμης. Χωρίς τη μνήμη δεν υπάρχουμε ούτε σαν κοινωνία, ούτε σαν άτομα. Οπότε η μνήμη είναι ένα πολύ καθοριστικό μέρος της θεματολογίας μου. Άρα είναι έργα τα οποία προσπαθούν να ανακαλύψουν κάτι που δεν είναι καθόλου ορατό. Αυτό είναι εξάλλου και το μεγάλο πλεονέκτημα της ζωγραφικής: να δείχνει δηλαδή πράγματα που δεν υπάρχουν. Αυτό που με ενδιαφέρει επίσης είναι να κάνω έργα που είναι κατανοητά. Δεν θέλω τα έργα μου να είναι κάπου που ο άλλος δεν θα τα καταλάβει. Θέλω τουλάχιστον να έχει μια αισθητική εμπειρία, η οποία θα τον οδηγήσει στο να δει τι είναι το κείμενο, κάτω από το έργο».
Ένα από τα βασικά στοιχεία στο έργο του Γιώργου Χατζημιχάλη είναι η χρήση και οι δυνατότητες του εικαστικού χώρου, η δημιουργία συνθέσεων με διαφορετικά μέσα που αναπτύσσονται πέρα από τις συμβατικές ζωγραφικές διαστάσεις. Έτσι διευκολύνει τη διήγησή του και εξυπηρετεί με τον καλύτερο τρόπο το θέμα του, κατασκευάζοντας κάθε φορά έναν διαφορετικό κόσμο.
«Το θέμα του χώρου στα έργα μου είναι πρωταρχικό. Τα έργα μου δηλαδή δημιουργούν χώρους. Δεν είναι ένα έργο δισδιάστατο και περιγράφει με μια τεχνική προοπτικής έναν χώρο. Είναι τα ίδια ο χώρος. Αυτό είναι πάρα πολύ σημαντικό, διότι μπαίνεις μέσα σε έναν κόσμο, που σου γεννά διάφορα συναισθήματα και ιδέες ως θεατή. Η λειτουργία του χώρου, ο οποίος είναι ζωγραφισμένος, έχει για μένα πάρα πολύ μεγάλη ένταση. Αυτά τα έργα έχουν δίπλα τους άλλα έργα. Μπορεί να είναι φωτογραφίες, ένα βίντεο. Χρησιμοποιώ πολύ συχνά το μέσο της φωτογραφίας. Δεν χρησιμοποιώ μόνο τη ζωγραφική. Και τη ζωγραφική τη χρησιμοποιώ κατά το δοκούν».
Ποιο είναι το στοιχείο που έχει ξεκλειδώσει η ζωγραφική στον ίδιο και πώς λειτουργεί; «Η ζωγραφική είναι μια καθημερινή ασχολία, είτε στην πράξη, είτε στην έρευνα. Αυτό που μου έχει προσφέρει είναι άγχος. Είναι η δυσκολία να κατασκευαστούν τα πράγματα, ως έργα και να ολοκληρωθούν. Όλα αυτά τα πράγματα δεν είναι αστεία. Αυτό που μου έχει προσφέρει η ζωγραφική και η ασχολία μου με την τέχνη όλα αυτά τα χρόνια, είναι μια κρυφή χαρά τώρα που τα βλέπω εδώ. Όταν τελειώνει κάθε έργο, υπάρχει φυσικά ένα αίσθημα ικανοποίησης. Γιατί όταν τελειώνει ένα έργο, τελειώνει μια ολόκληρη ιστορία μαζί του κι αρχίζει μια καινούργια ιστορία. Θα το πω με ένα παράδειγμα: Είναι ένα ζευγάρι που τσακώνεται και όταν τα ξαναφτιάξουν μετά, υπάρχει μια αγάπη και μια ηρεμία. Αυτό είναι».
Κατά τη διάρκεια της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν παράλληλες εκδηλώσεις και δράσεις με ξεχωριστούς καλεσμένους, καθώς και εικαστικά εργαστήρια, στα οποία σύγχρονοι εικαστικοί θα προσκαλέσουν τα παιδιά σε μία συνομιλία με το έργο του καλλιτέχνη. Το πρώτο μέρος της αναδρομικής έκθεσης του Γιώργου Χατζημιχάλη στο Μουσείο Μπενάκη διαρκεί μέχρι τις 5 Νοεμβρίου, ενώ το δεύτερο θα πραγματοποιηθεί από τις 23 Νοεμβρίου μέχρι και τις 14 Ιανουαρίου.
Στο διάστημα μεταξύ του πρώτου και του δεύτερου μέρους και συγκεκριμένα τα Σαββατοκύριακα 11 & 12 και 18 & 19 Νοεμβρίου 2023, ο χώρος της έκθεσης θα παραμείνει ανοιχτός ώστε το κοινό να έχει τη ευκαιρία να παρακολουθήσει τη ΜΕΤΑΒΑΣΗ και να ζήσει από κοντά τα παρασκήνια του στησίματος μίας έκθεσης. Η αναδρομική έκθεση «Γιώργος Χατζημιχάλης. Έργα από το 1966 έως το 2022» είναι συνδιοργάνωση του Μουσείου Μπενάκη με την Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία 2020, σε επιμέλεια του ίδιου του καλλιτέχνη. Το Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) υποστηρίζει την έκθεση ως Μέγας Δωρητής, μέσα από το Πρόγραμμα Αντιστοίχισης Συνεισφορών των Εργαζόμενων του ΙΣΝ.
Την έκθεση συνοδεύει το βιβλίο «ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΑΤΖΗΜΙΧΑΛΗΣ – Έργα από το 1966 έως το 2019», το οποίο σχεδίασε ο Γιώργος Χατζημιχάλης και επιμελήθηκε ο Σταύρος Πετσόπουλος. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Άγρα σε δύο γλώσσες (ελληνικά και αγγλικά).
Το Μουσείο Μπενάκη, λαμβάνοντας υπόψη το μέγεθος και την ιδιαιτερότητα της παρουσίασης σε δύο μέρη της μεγάλης αναδρομικής έκθεσης του Γιώργου Χατζημιχάλη, προχώρησε στη δημιουργία ενός ειδικού εισιτηρίου πολλαπλών επισκέψεων (€ 16) που θα επιτρέπει στο κοινό να επισκέπτεται την έκθεση όσες φορές το επιθυμεί καθ’ όλη τη διάρκειά της.
INFO
ΜΟΥΣΕΙΟ ΜΠΕΝΑΚΗ
Πειραιώς 138 & Ανδρονίκου Αθήνα, τηλ. 210 3453111
Ωράριο λειτουργίας: Πέμπτη & Κυριακή: 10:00-18:00, Παρασκευή & Σάββατο: 10:00-22:00, Δευτέρα, Τρίτη, Τετάρτη: κλειστά
Εισιτήριο έκθεσης: € 12, € 9 (Μέρος Πρώτο), €12, €9 (Μέρος Δεύτερο) και €16, €12 (εισιτήριο πολλαπλών επισκέψεων σε Μέρος Πρώτο και Μέρος Δεύτερο)
ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ
Ο Γιώργος Χατζημιχάλης γεννήθηκε στην Αθήνα το 1954. Το 1966 πήρε τα πρώτα του μαθήματα ζωγραφικής από τον Ανδρέα Γεωργιάδη τον Κρήτα. Από το 1971 έως το 1977 έζησε στο Λονδίνο και παρακολούθησε μαθήματα ζωγραφικής, αρχικά στο Hammersmith School of Art and Building, στη συνέχεια στο City and Guilds of London Art School, ενώ το 1975 αποφοίτησε από το προχωρημένο πρόγραμμα σπουδών St. Martin’s School of Art.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗTo 1977 και το 1981 έκανε τις πρώτες του ατομικές εκθέσεις στην γκαλερί Ώρα και ακολούθησε η διπλή έκθεση στην Γκαλερί 3 το 1984-1985. Το 1991 παρουσίασε το έργο Σύναξη Μαρωνείας στην αίθουσα εκθέσεων της 12ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων (Μέγαρο Τόκου, Καβάλα), το οποίο αναφέρεται στην ομώνυμη ανασκαφή του αρχαιολόγου Χαράλαμπου Μπακιρτζή στη Μαρωνεία της Θράκης. Μέχρι σήμερα, ατομικές εκθέσεις έχει πραγματοποιήσει στις γκαλερί Επίκεντρο, Ζουμπουλάκη, Bernier/Eliades, Batagianni και Eleftheria Tseliou Gallery.
To 1992 συμμετείχε στην Documenta IX, στο Κάσσελ. Ακολούθησαν κι άλλες διεθνείς και εγχώριες ομαδικές εκθέσεις: “De la main à la tête, l’objet théorique”, στο Centre d’Art Contemporain, Domaine de Kerguéhennec (Βρετάνη, 1992)· “Le milieu du monde”, στο Centre Régional d’Art Contemporain (Σετ, 1993)· “Im Spiegel der Freiheit, Yannis Tsarouchis, Stephen Antonakos, George Hadjimichalis” στην Schirn Kunsthalle (Φραγκφούρτη, 2001)· «Διαπολιτισμοί», στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης (Αθήνα, 2004)· «The 80s: A Topology», στο Museu de Arte Contemporânea de Serralves (Πόρτο, 2006) · «Μετά τη Βαβέλ», στο AnnexM-Κέντρο Εικαστικών Τεχνών, Μέγαρο Μουσικής Αθηνών (Αθήνα 2018).
Το 2001 οργάνωσε την έκθεση «Γιώργος Χατζημιχάλης, Έργα 1985-2000» στο ΕΜΣΤ, ενώ το 2002 παρουσίασε την έκθεση George Hadjimichalis, Seven Works (1990-2000) στο MoMA PS1 της Νέας Υόρκης.
Το 2005 εκπροσώπησε την Ελλάδα στην 51η Μπιενάλε της Βενετίας με το έργο Νοσοκομείο.
Άλλες σημαντικές εκθέσεις: Η εγκατάσταση «Η πείνα στην Αθήνα τον χειμώνα 1941-1942» σε συνεργασία με το ΕΜΣΤ (2009), που ταξίδεψε για οκτώ εβδομάδες σε διαφορετικά σημεία και γειτονιές της Αθήνας, η παρουσίαση του έργου «Ο Ζωγράφος Α.Κ. Ένα Μυθιστόρημα» στο ΕΜΣΤ (2011), η μόνιμη εγκατάσταση του έργου 1922 στο Βυζαντινό Μουσείο Διδυμοτείχου και η διοργάνωση της έκθεσης “Γιώργος Χατζημιχάλης, OFFICINAE PICTORUM c. 1221-1445, To Taξίδι» στο Βυζαντινό Μουσείο της Αθήνας (2014).
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΗ πιο πρόσφατη έκθεσή του πραγματοποιήθηκε το 2022 στην Eleftheria Tseliou Gallery με το έργο «Μια έκθεση πορτραίτων αφιερωμένη στο έργο “Ο Άγιος Ιερώνυμος στο αναγνωστήριο το” (π. 1475) του Antonello da Messina».