Μετά από δύο χρόνια εργασιών αποκατάστασης, έγιναν τα εγκαίνια της οικίας Καβάφη στο κέντρο της Αλεξάνδρειας. Το Euronews ξεναγήθηκε στον ανακαινισμένο χώρο, όπου ο φημισμένος ποιητής έζησε τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΗΝ ΑΛΕΞΑΝΔΡΕΙΑ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ
Το Σάββατο 11 Μαΐου πραγματοποιήθηκαν από την Πρόεδρο της Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου τα εγκαίνια της αποκατεστημένης οικίας του Κωνσταντίνου Καβάφη στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου. Είναι το σπίτι όπου έμεινε ο σπουδαίος ποιητής, τα τελευταία 25 χρόνια της ζωής του. Το τοπόσημο του εξωελλαδικού ελληνισμού αποκαταστάθηκε από το Ίδρυμα Ωνάση σε συνεργασία με το Ελληνικό Ίδρυμα Πολιτισμού, ώστε να γίνει ένας προορισμός που θα ελκύει επισκέπτες από όλο τον κόσμο.
Ο Κωνσταντίνος Καβάφης εγκαταστάθηκε στο διαμέρισμα του 2ου ορόφου της οδού Lepsius 10, το 1907 μαζί με το μεγαλύτερο αδελφό του Παύλο. Τον επόμενο χρόνο, ο Παύλος συνταξιοδοτήθηκε και μετακόμισε μόνιμα στην Γαλλία. Ο ποιητής έζησε εδώ, μέχρι το θάνατό του 1933, δημιουργώντας δεκάδες από τα έργα που τον ανέδειξαν σε ποιητή παγκόσμιας ακτινοβολίας. Ο δρόμος που βρίσκεται το σπίτι, πήρε το όνομά του, αρκετά χρόνια μετά το θάνατό του. Η οικία λειτούργησε στη συνέχεια και ως πανσιόν, μεταξύ άλλων χρήσεων. Το κτίριο είναι παράδειγμα εκλεκτικιστικής αρχιτεκτονικής και κτίστηκε την πρώτη δεκαετία του 20ου αιώνα.
Το 1992, με πρωτοβουλία του ιστορικού και συγγραφέα Κωστή Μοσκώφ, μορφωτικού ακολούθου στην Ελληνική Πρεσβεία του Καΐρου, εγκαινιάστηκε στο χώρο, το Μουσείο Καβάφη. Το 2022 το Ίδρυμα Ωνάση ανέλαβε την ανακατασκευή και την αποκατάσταση της οικίας, η οποία παραδόθηκε και πάλι στο κοινό τον Μάιο του 2024.
Με αυτόν τον τρόπο, το Ίδρυμα Ωνάση έχει δημιουργήσει ένα τρίπτυχο για τον σπουδαίο ποιητή. Αποτελείται από δύο φυσικούς πόλους, δηλαδή το Αρχείο Καβάφη στην Πλάκα, όπου βρίσκονται τα αυθεντικά έπιπλα, τα ντοκουμέντα και η βιβλιοθήκη του, την Οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια και έναν τρίτο, διαδικτυακό πόλο, που είναι το πλήρως ψηφιοποιημένο αρχείο Καβάφη.
Η οικία Καβάφη στην Αλεξάνδρεια έχει οκτώ δωμάτια. Το κάθε ένα έχει μια ονομασία και περιλαμβάνει σπουδαία κειμήλια, πιστά αντίγραφα τεκμηρίων, έργα από τη ζωή και το έργο του Αλεξανδρινού ποιητή, αλλά και σύγχρονα έργα τέχνης, που επιλέχτηκαν και με την αρωγή ακαδημαϊκών συμβούλων.Το κάθε δωμάτιο είναι αφιερωμένο σε μια θεματική που σχετίζεται με τον ποιητή. Τα 8 δωμάτια είναι λοιπόν τα εξής: «Ο παγκόσμιος ποιητής», «Πάντα η Αλεξάνδρεια είναι», «Γενεαλογία και προσωπική ζωή», «Το σαλόνι, μια αναδημιουργία», «Ο Καβάφης σήμερα», «Καβαφικοί Διάλογοι», «Το αρχείο», «Η οικία».
Το κτίριο της οδού Lepsius περιβαλλόταν από το Ελληνορθόδοξο Πατριαρχείο, το Νοσοκομείο της ελληνικής κοινότητας και τους οίκους ανοχής της πόλης, τα οποία ο Καβάφης αποκαλούσε ο «Ναός της Ψυχής», ο «Ναός του Σώματος» και ο «Ναός της Σάρκας», αντίστοιχα.
Η Μαριάννα Χριστοφή Project Development Manager και υπεύθυνη του Αρχείου Καβάφηξενάγησε το Euronews στην ανακαινισμένη οικία. Μπορείτε να δείτε την ξενάγηση εδώ.
Στόχος της αποκατάστασης της οικίας είναι ο επισκέπτης να αποκτήσει μια αίσθηση από την εποχή του, τη ζωή και το έργο του. Να πάρει μια γεύση από το περιβάλλον που έγραφε, από το σύμπαν που εμπνεόταν, αλλά και από τη μυθική, κοσμοπολίτικη πόλη που έζησε. Ο Πρόεδρος του Ιδρύματος Ωνάση, Αντώνης Παπαδημητρίου, που έχει επίσης καταγωγή από την Αλεξάνδρεια, επισημαίνει:
«Βρισκόμαστε στο σπίτι του Καβάφη στην Αλεξάνδρεια, πολλά χρόνια μετά το θάνατό του. Είναι κάτι ιδιαίτερο γιατί ο Καβάφης είναι εκτός τόπου, εκτός χρόνου και εκτός οποιασδήποτε άλλης προσπάθειας να τον περιορίσουμε σε κάποιο καλούπι. Επομένως, το να τον επανατοποθετούμε στην Αλεξάνδρεια, να τον τοποθετούμε στο Αρχείο του, είναι και λίγο οξύμωρο. Ο Καβάφης είναι ένας ποιητής, ο οποίος πέρασε τη ζωή του, αγνοώντας τα πολύ σημαντικά γεγονότα, τα οποία σημάδεψαν αυτή την περίοδο, από την εξέγερση του Ουράμπι, τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τη Μικρασιατική Καταστροφή, ως το μεγάλο κραχ στα τέλη της δεύτερης δεκαετίας του 20ου αιώνα. Παρόλα αυτά ήταν και συνεχίζει μέχρι σήμερα να είναι επίκαιρος.
Αυτό λοιπόν το οποίο προσπαθήσαμε να κάνουμε είναι να μην ξαναφτιάξουμε το σπίτι του Καβάφη. Δεν κάναμε δηλαδή ένα μουσείο. Προσπαθούμε να φέρουμε την αίσθηση, όπως θα έλεγε και ο Καβάφης, της ζωής του, τον τρόπο με τον οποίο έζησε, στην ευρύτερη έννοια αυτού του πράγματος. Έτσι ανοίγοντας αυτό το παράθυρο, μπορεί να δει κανείς ακριβώς την ίδια θέα που έβλεπε και ο Καβάφης: το γκαράζ και απέναντι τον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Σάββα. Παλιότερα, εκεί ήταν ο ναός του Μίθρα και υπάρχουν ακόμη τα λείψανά του.
Αυτή είναι και η ιστορία του Καβάφη: η Αλεξάνδρεια, η οδός Lepsius, η οποία φιλοξενούσε τότε πορνεία, η πανσιόν Αμίρ, το Πατριαρχείο. Η προσπάθειά μας λοιπόν δεν ήταν να αποκαταστήσουμε ακριβώς αυτό που ήταν το σπίτι του Καβάφη. Θέλουμε, όσο γίνεται, να αποκαταστήσουμε την ιδέα, το συναίσθημα, το οποίο έχει κάποιος, μπαίνοντας σε έναν τέτοιο χώρο. Αυτό το κάνουμε και στην Αθήνα, όπου έχουμε τα προσωπικά αντικείμενα, τα χειρόγραφα, τα βιβλία του Καβάφη, τα οποία τον περιέβαλαν την εποχή που ζούσε. Εδώ στην Αλεξάνδρεια έχουμε τους τοίχους, τη θέα, την αίσθηση του σπιτιού, τον ήχο και τις μυρωδιές της πόλης».
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΡΓΟΥ ΟΙΚΙΑΣ ΚΑΒΑΦΗ
ΙΔΡΥΜΑ ΩΝΑΣΗ
Αντώνης Σ. Παπαδημητρίου, Πρόεδρος Ιδρύματος Ωνάση
ONASSIS CULTURE
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑφροδίτη Παναγιωτάκου, Director of Culture
Δημήτρης Θεοδωρόπουλος, Deputy Director of Culture
ONASSIS EDUCATION
Έφη Τσιότσιου, Executive Director & Director of Education
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜαριάννα Χριστοφή, Project Development Manager
Αγγελική Μούσιου, Cavafy Archive Researcher
Ελεάννα Σεμιτέλου, Projects Coordinator
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΕΚΘΕΣΗΣ ΟΙΚΙΑΣ ΚΑΒΑΦΗ
Σχεδιασμός & Επιμέλεια: Flux-office, Εύα Μανιδάκη – Θανάσης Δεμίρης
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΣυνεργάτρια: Ελένη Αραποστάθη
Γραφιστικός Σχεδιασμός: Κατερίνα Βλάχμπεη
Μεταφράσεις & Επιμέλεια στα αγγλικά: Karren Emmerich
Μεταφράσεις & Επιμέλεια στα ελληνικά: Βασίλης Δουβίτσας
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΜεταφράσεις στα αραβικά: Khaled Raouf
Διορθώσεις στα αραβικά: Roni Bou Saba
Συντονισμός έργου: Έφη Τσιότσιου, Μαριάννα Χριστοφή, Ελεάννα Σεμιτέλου
Ανάδοχος αποκατάστασης κτιρίου: CODEP LTD EGYPT
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΑναπαραγωγή αρχειακών τεκμηρίων: Μπάμπης Λέγγας
Ανάρτηση έργων τέχνης: MOVEART
Παραγωγή & επίβλεψη εγκατάστασης ειδικών κατασκευών & μονάδων προβολής: Cluster
Λίγα λόγια για το Αρχείο Καβάφη
Διαχρονικά σύγχρονος, πολιτικός, αισθησιακός, εμβριθής και πάντα επίκαιρος, ο Κ. Π. Καβάφης φρόντιζε να αρχειοθετεί το έργο του συστηματικά, δημιουργώντας έτσι ένα μοναδικό λογοτεχνικό και προσωπικό αρχείο. Το αρχείο Καβάφη αποτελείται από 2.000 και πλέον τεκμήρια, στα οποία περιλαμβάνονται χειρόγραφα ποιημάτων, αυτοσχέδιες έντυπες εκδόσεις, πεζά λογοτεχνικά έργα, άρθρα, μελέτες και σημειώσεις του Αλεξανδρινού ποιητή, καθώς και το προσωπικό του αρχείο, με μια πλούσια συλλογή αλληλογραφίας, κειμένων και φωτογραφιών.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗΤο Ίδρυμα Ωνάση απέκτησε το αρχείο Καβάφη στα τέλη του 2012. Η απόκτηση αυτή διασφάλισε την παραμονή του στην Ελλάδα και απέτρεψε τον ενδεχόμενο κατακερματισμό του. Στόχος του Ιδρύματος Ωνάση είναι να εξασφαλίσει την ανοιχτότητα του αρχείου και την ελεύθερη πρόσβαση κοινού και ερευνητών σε αυτό, καθώς και να προβάλει τον οικουμενικό χαρακτήρα της ποίησης του Καβάφη.
Το Ίδρυμα Ωνάση προχώρησε στην ψηφιοποίηση, την ταξινόμηση και την πλήρη τεκμηρίωση του συνόλου των περιεχομένων του αρχείου Καβάφη στα ελληνικά και στα αγγλικά, ενώ τον Μάιο του 2019 η ψηφιακή συλλογή του αρχείου δημοσιεύτηκε στην ιστοσελίδα cavafy.onassis.org, καθιστώντας το προσβάσιμο σε όλους.
Ανταποκρινόμενο και πάλι στην ανάγκη για ανοιχτή πρόσβαση και διάδοση του έργου του ποιητή, το Ίδρυμα Ωνάση επένδυσε στη δημιουργία του Αρχείου Καβάφη, ενός ειδικά διαμορφωμένου χώρου στην Αθήνα αφιερωμένου στο αρχείο του, ο οποίος εγκαινιάστηκε τον Νοέμβριο του 2023 και αποτελεί ακόμα έναν πόλο έλξης διεθνούς πολιτιστικής κληρονομιάς για όλους τους κατοίκους, τους ερευνητές και τους επισκέπτες υπό τον αρχιτεκτονικό σχεδιασμό του Flux-office της Εύας Μανιδάκη και του Θανάση Δεμίρη.
Το Αρχείο Καβάφη στο ιστορικό κέντρο της Αθήνας, στη Φρυνίχου 16Β στην Πλάκα, φιλοξενεί το λογοτεχνικό και το προσωπικό αρχείο του ποιητή, 966 βιβλία από τη βιβλιοθήκη του, καθώς και μια συλλογή αντικειμένων και έργων τέχνης με αναφορές στον Καβάφη. Ο στόχος ήταν να δημιουργηθεί ένας χώρος για τα γραπτά και τα βιβλία του ποιητή, τα προσωπικά του αντικείμενα και έπιπλα, περιτριγυρισμένος από έργα τέχνης που θα μας επιτρέψουν να κατανοήσουμε σε βάθος την αυξανόμενη επίδρασή του στην παγκόσμια λογοτεχνία και τέχνη από την εποχή του μέχρι σήμερα – ένας χώρος ανοιχτός στους ερευνητές και το κοινό, ανοιχτός σε όλους.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
ΟΙΚΙΑ ΚΑΒΑΦΗ
Οδός Κ. Π. Καβάφη 4, Αλεξάνδρεια, Αίγυπτος
2ος όροφος
Ημέρες και ώρες λειτουργίας: Τρίτη – Κυριακή, 10:00-17:00
Είσοδος ελεύθερη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ