Τι σημαίνει το πράσινο φως από το ECOFIN για τις χώρες που ζητούσαν εξαίρεση των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες της ΕΕ - Η δήλωση του Έλληνα υπουργού Οικονομικών Κυριάκου Πιερρακάκη
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι υπουργοί Οικονομικών της ΕΕ παραχώρησαν την Τρίτη σε 15 κράτη μέλη το δικαίωμα να παρεκκλίνουν από τους δημοσιονομικούς κανόνες, προκειμένου να αυξήσουν τις αμυντικές τους δαπάνες.
Η ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής αφορά την Ελλάδα και για 14 ακόμη κράτη-μέλη, που υπέβαλαν το σχετικό αίτημα, να αποκλίνουν από την πορεία του εθνικού προϋπολογισμού τους έως και 1,5% του εθνικού ΑΕΠ ετησίως, την περίοδο 2025-2028, ώστε να διευκολυνθούν με τις υψηλότερες αμυντικές δαπάνες σε εθνικό επίπεδο, διασφαλίζοντας παράλληλα τη βιωσιμότητα του χρέους.
"Σε αυτή την κρίσιμη συγκυρία, οι επενδύσεις στις αμυντικές μας ικανότητες πρέπει να παραμείνουν κορυφαία προτεραιότητά μας", ανέφερε σε δήλωσή της η Στέφανι Λόουζ, υπουργός Οικονομικών της Δανίας, η οποία ασκεί επί του παρόντος την εκ περιτροπής προεδρία του Συμβουλίου της ΕΕ.
"Η σημερινή ενεργοποίηση της ρήτρας εθνικής διαφυγής θα επιτρέψει στα κράτη μέλη να αυξήσουν τις αμυντικές δαπάνες διατηρώντας παράλληλα βιώσιμα δημόσια οικονομικά", πρόσθεσε.
«Η σημερινή απόφαση του ECOFIN για την υιοθέτηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες αποτελεί μια στρατηγική νίκη για την Ελλάδα και μια στιγμή θεσμικής ωρίμανσης για την Ευρώπη. Η Ελλάδα, εκτός από την κυριαρχία της, υπερασπίζεται και τα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης και χρειάζεται τα εργαλεία για να το πράττει αποτελεσματικά», δήλωσε ο υπουργός Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών Κυριάκος Πιερρακάκης από τις Βρυξέλλες, όπου συμμετείχε στις συνεδριάσεις του Eurogroup και του ECOFIN.
«Η χώρα μας ήταν ένα από τα κράτη-μέλη που πήραν την πρωτοβουλία για την εξαίρεση μέρους των αμυντικών δαπανών από τους δημοσιονομικούς κανόνες. Ήμασταν από τους πρώτους που υποβάλαμε το σχετικό αίτημα και πλέον έχουμε στη διάθεσή μας επιπλέον 500 εκατομμύρια ευρώ για να ενισχύσουμε την άμυνα το 2026 και να στηρίξουμε τους Έλληνες πολίτες, αφού έτσι ανοίγει δημοσιονομικός χώρος. Η εθνική κυριαρχία δεν χτίζεται με συνθήματα, αλλά με πρωτοβουλίες και αποφάσεις. Και σήμερα, αποδείξαμε ότι η Ελλάδα μπορεί να διεκδικεί και να πετυχαίνει».
Οι χώρες που είδαν να εγκρίνεται το αίτημά τους για την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής στο Σύμφωνο Σταθερότητας και Ανάπτυξης (ΣΣΑ) είναι εκτός από την Ελλάδα, το Βέλγιο, η Κροατία, η Τσεχία, η Δανία, η Εσθονία, η Φινλανδία, η Ουγγαρία, η Λετονία, η Λιθουανία, η Πολωνία, η Πορτογαλία, η Σλοβακία και η Σλοβενία.
Η Γερμανία έχει επίσης ζητήσει να επωφεληθεί από ηπιότερους δημοσιονομικούς κανόνες για την άμυνα, αλλά το Συμβούλιο της ΕΕ δεν είναι ακόμη σε θέση να λάβει απόφαση, καθώς το Βερολίνο, του οποίου η νέα κυβέρνηση ανέλαβε καθήκοντα τον Απρίλιο, δεν έχει υποβάλει το μεσοπρόθεσμο δημοσιονομικό-διαρθρωτικό σχέδιό του που περιγράφει τις δημόσιες επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις προτεραιότητας για τα επόμενα χρόνια. Αναμένεται να το πράξει πριν από το τέλος του μήνα, ενώ το αίτημά της για την ενεργοποίηση της ρήτρας εθνικής διαφυγής είναι πιθανό να ψηφιστεί τον Σεπτέμβριο.
Προθεσμία έως το 2030
Στην πράξη, η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής, η οποία καλύπτει περίοδο τεσσάρων ετών, σημαίνει ότι η Επιτροπή και το Συμβούλιο μπορούν να αποφασίσουν να μην ανοίξουν νέα διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος για αυτά τα 15 κράτη μέλη, ακόμη και αν υπερβούν τη μέγιστη πορεία καθαρών δαπανών, υπό την προϋπόθεση ότι η υπέρβαση αυτή οφείλεται σε αυξημένες αμυντικές δαπάνες.
Για όλα τα άλλα έξοδα, τα κράτη μέλη παραμένουν δεσμευμένα από τους δημοσιονομικούς κανόνες και πρέπει να παραμείνουν προσηλωμένα στην εφαρμογή του αναθεωρημένου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης ανεξάρτητα από την ενεργοποίηση της ρήτρας.
Η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής αποτελεί μέρος του προγράμματος "Ετοιμότητα 2030" της ΕΕ ύψους 800 δισεκατομμυρίων ευρώ για την αύξηση των αμυντικών δαπανών τα επόμενα τέσσερα χρόνια, με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκτιμά προηγουμένως ότι θα μπορούσαν να εισρεύσουν στον τομέα έως και 650 δισ. ευρώ.
Οι χώρες της ΕΕ που θα επωφεληθούν από τους ηπιότερους δημοσιοομικούς κανόνες είναι ταυτόχρονα μέλη της στρατιωτικής συμμαχίας του ΝΑΤΟ, η οποία συμφώνησε στα τέλη του περασμένου μήνα να υπερδιπλασιάσει τον στόχο της για τις αμυντικές δαπάνες στο 5% του ΑΕΠ έως το 2035.
Η ενεργοποίηση της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες αποτελούσε πάγιο αίτημα για τα κράτη - μέλη της ΕΕ που είναι ταυτόχρονα μέλη του ΝΑΤΟ, με ορισμένα - Βέλγιο, Ιταλία, Ουγγαρία, Ρουμανία, Γαλλία, Πολωνία, Σλοβακία - να έχουν ήδη στοχοποιηθεί από τις Βρυξέλλες με διαδικασία υπερβολικού ελλείμματος λόγω της κακής κατάστασης των δημόσιων οικονομικών τους.
Ενώ η απόκλιση από τους δημοσιονομικούς κανόνες για την άμυνα δεν θα τις οδηγήσει σε κυρώσεις, οι οκτώ αυτές χώρες "εξακολουθούν να δεσμεύονται από τους δημοσιονομικούς κανόνες και πρέπει να παραμείνουν προσηλωμένες στην εφαρμογή του αναθεωρημένου πλαισίου οικονομικής διακυβέρνησης ανεξάρτητα από την ενεργοποίηση της ρήτρας" για όλες τις άλλες δαπάνες, αναφέρεται επίσης στην ανακοίνωση του Συμβουλίου.
Τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ αξιολογούν εν τω μεταξύ επί του παρόντος εάν θα συμμετάσχουν στο SAFE, τον άλλο σημαντικό χρηματοδοτικό πυλώνα που περιλαμβάνεται στο σχέδιο επανεξοπλισμού της ΕΕ. Αναμένεται να καταθέσουν τα σχέδια και τα αιτήματά τους για χρηματοδότηση προς το τέλος του μήνα, ενώ η Επιτροπή θα αρχίσει να συγκεντρώνει τα 150 δισ. ευρώ για το πρόγραμμα από τις αγορές στις αρχές του 2026.
Όλα τα κράτη-μέλη έχουν δεσμευτεί για την ανάπτυξη των απαραίτητων αμυντικών δυνατοτήτων στην ΕΕ, όπως επισημαίνεται στα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την ευρωπαϊκή άμυνα της 6ης Μαρτίου 2025. Το αναθεωρημένο πλαίσιο οικονομικής διακυβέρνησης της ΕΕ επιτρέπει στα κράτη μέλη να κάνουν χρήση της ευελιξίας, όταν «εξαιρετικές περιστάσεις εκτός ελέγχου του εν λόγω κράτους μέλους» έχουν σημαντικό αντίκτυπο στα δημόσια οικονομικά του, διασφαλίζοντας παράλληλα τη δημοσιονομική βιωσιμότητα μεσοπρόθεσμα.
Ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας και η απειλή της για την ευρωπαϊκή ασφάλεια αποτελούν «εξαιρετική περίσταση». Στο πλαίσιο αυτό, τα 15 προαναφερθέντα κράτη-μέλη αποφάσισαν να ζητήσουν την ενεργοποίηση της εθνικής ρήτρας διαφυγής.
Η νέα κούρσα εξοπλισμών της ΕΕ έρχεται εν μέσω προειδοποιήσεων των μυστικών υπηρεσιών ότι η Ρωσία θα μπορούσε να είναι σε θέση να επιτεθεί σε ευρωπαϊκή χώρα προς το τέλος της δεκαετίας.