Ο Ιταλός υπουργός Εξωτερικών χαρακτήρισε την ευρωπαϊκή σημαία ως σύμβολο των «ιουδαιοχριστιανικών ριζών» της Ευρώπης, προκαλώντας αντιδράσεις
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μια ανάρτηση του Αντόνιο Ταγιάνι, αναπληρωτή πρωθυπουργού και υπουργού Εξωτερικών της Ιταλίας, στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, έχει προκαλέσει συζήτηση σχετικά με την προέλευση και τον συμβολισμό της ευρωπαϊκής σημαίας.
Γράφοντας στο X με αφορμή τη συμπλήρωση 40 ετών από την επίσημη υιοθέτησή της ως εμβλήματος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ο Ταγιάνι περιέγραψε τη σημαία ως "μπλε σαν τον μανδύα της Παναγίας, με τα 12 αστέρια των φυλών του Ισραήλ τοποθετημένα σε κύκλο".
"Ένα σύμβολο των αξιών της ελευθερίας μας, των ιουδαιοχριστιανικών μας ριζών", πρόσθεσε.
Αυτό προκάλεσε κύμα αντιδράσεων στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, με τους χρήστες να επισημαίνουν ότι η ίδια η ΕΕ περιγράφει τη σημαία ως αντιπροσωπεύουσα "τις αξίες και την κοινή ταυτότητα εκατομμυρίων Ευρωπαίων που είναι ενωμένοι στην ποικιλομορφία τους" και ως "σύμβολο ενότητας, δημοκρατίας και ειρήνης".
Δεν είναι η πρώτη φορά που ο Αντόνιο Ταγιάνι διατυπώνει αυτόν τον ισχυρισμό. Το Euroverify εντόπισε άλλες δύο αναρτήσεις στο X, το 2013 και το 2021, στις οποίες συνδέει το μπλε χρώμα με τον μανδύα της Παναγίας και τα αστέρια με τις 12 φυλές του Ισραήλ.
Ένας ιστορικός δήλωσε στο Euroverify ότι η ερμηνεία του Ταγιάνι είναι "ουσιαστικά λανθασμένη".
Η αναζήτηση μιας «κοσμικής» σημαίας
Η αναζήτηση μιας ευρωπαϊκής σημαίας ξεκίνησε τη δεκαετία του 1950, όταν το Συμβούλιο της Ευρώπης -ο οργανισμός ανθρωπίνων δικαιωμάτων με έδρα το Στρασβούργο, ο οποίος περιλαμβάνει 46 κράτη - μέλη και δεν είναι θεσμικό όργανο της ΕΕ- άρχισε να εξετάζει δεκάδες προτάσεις.
Οι προτάσεις αυτές έχουν διατηρηθεί και αρχειοθετηθεί στον ιστότοπο του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο οποίος διευκρινίζει ότι αρκετά σχέδια απορρίφθηκαν λόγω των θρησκευτικών τους προεκτάσεων, όπως οι αναφορές στην Παναγία.
"Αυτά παραμερίστηκαν για να παραμείνει η σημαία κοσμική", αναφέρει ο ιστότοπος.
Το Συμβούλιο της Ευρώπης κατέληξε σε δύο επιλογές, μία εκ των οποίων ήταν ο κύκλος των 12 κίτρινων αστεριών σε μπλε φόντο, που πρότεινε ένας υπάλληλος με το όνομα Arsène Heitz.
Η πρόταση του Heitz εγκρίθηκε από την επιτροπή υπουργών του Συμβουλίου της Ευρώπης το 1955.
Τρεις δεκαετίες αργότερα, το 1983, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αποφάσισε να υιοθετήσει την ίδια σημαία ως σύμβολο των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων, που αργότερα έγιναν η Ευρωπαϊκή Ένωση. Η απόφαση αυτή εγκρίθηκε από τους ηγέτες της ΕΕ το 1985.
Σύμφωνα με τον ιστότοπο του Συμβουλίου της Ευρώπης, ο αριθμός των αστεριών επιλέχθηκε για τον "συμβολισμό" του, αντιπροσωπεύοντας την "αρμονία και την τελειότητα".
Δεν υπάρχουν θρησκευτικές αναφορές
Ο Piero Graglia, καθηγητής ιστορίας των διεθνών σχέσεων στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, δήλωσε στο Euroverify ότι η ερμηνεία της σημαίας από τον Ταγιάνι είναι "λανθασμένη".
Ο αριθμός των αστεριών, 12, επιλέχθηκε επειδή αντιπροσωπεύει την "τελειότητα" και για την ευρύτερη συμβολική του σημασία στον ευρωπαϊκό πολιτισμό, εξήγησε, προσθέτοντας ότι ο αριθμός φέρει συμβολισμό στην αρχαία ελληνική φιλοσοφία, τα μαθηματικά, καθώς και στη μυθολογία.
"Το Συμβούλιο της Ευρώπης, όταν υιοθέτησε τη σημαία, είπε ότι το μπλε είναι σύμβολο του δυτικού ουρανού στο ηλιοβασίλεμα και τα δώδεκα αστέρια αντιπροσωπεύουν την τελειότητα. Αυτή είναι η μόνη αποδεκτή ερμηνεία", εξήγησε.
Ο επίσημος ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Ένωσης περιγράφει τον κύκλο των 12 χρυσών αστεριών σε μπλε φόντο ότι αντιπροσωπεύει τα "ιδανικά της ενότητας, της αλληλεγγύης και της αρμονίας μεταξύ των λαών της Ευρώπης". Δεν υπάρχει καμία αναφορά σε θρησκευτικό συμβολισμό.
Ωστόσο, παρά το γεγονός ότι το Συμβούλιο της Ευρώπης δήλωσε ότι είχε απορρίψει προτάσεις για σημαίες λόγω των θρησκευτικών τους υπονοούμενων τη δεκαετία του 1950, ο θεσμός κάνει μια έμμεση αναφορά σε θρησκευτικές αναλογίες στην περιγραφή της σημαίας στην ιστοσελίδα του.
Περιγράφει τον αριθμό των αστεριών, 12, ως υπενθύμιση "των αποστόλων, των γιων του Ιακώβ, των άθλων του Ηρακλή και των μηνών του έτους".
Οι γιοι του Ιακώβ, ο οποίος ήταν ο τρίτος από τους τρεις πατριάρχες του εβραϊκού λαού, είναι επίσης γνωστοί ως οι δώδεκα φυλές του Ισραήλ, στις οποίες αναφέρεται ο Ταγιάνι στη δήλωσή του για το Χ.
Ο σχεδιαστής Heitz επικαλέστηκε θρησκευτική έμπνευση
Ενώ η ίδια η σημαία θεωρείται κοσμική, ο σχεδιαστής της, Arsène Heitz, αναφέρθηκε σε θρησκευτική έμπνευση.
Σύμφωνα με τον καθηγητή Graglia, είναι γνωστό ότι ένα άγαλμα της Παναγίας στον καθεδρικό ναό του Στρασβούργου, όπου ζούσε και εργαζόταν ο Heitz, ενέπνευσε το σχέδιό του. Παρουσιάζει σαφή ομοιότητα με τη σημαία.
Ένα άρθρο του 2004 στον Economist αποδίδει επίσης μια δήλωση του Heitz στην οποία είπε ότι εμπνεύστηκε από ένα βιβλικό εδάφιο από την Αποκάλυψη του Ιωάννη, το οποίο αναφέρεται σε μια "γυναίκα ντυμένη με τον ήλιο, με το φεγγάρι κάτω από τα πόδια της και στο κεφάλι της ένα στέμμα από δώδεκα αστέρια".