Από τότε που η Ρωσία ξεκίνησε την πλήρους κλίμακας εισβολή της στην Ουκρανία το 2022, οι Βρυξέλλες έχουν καταστήσει σαφές ότι αναμένουν να έχουν σημαντικό ρόλο σε οποιαδήποτε ειρηνευτική διευθέτηση
Η Ε.Ε. αντιδρά σε σχέδιο 28 σημείων για τον τερματισμό του πολέμου στην Ουκρανία, το οποίο φέρεται να καταρτίστηκε κεκλεισμένων των θυρών από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία. Οι Βρυξέλλες απαιτούν σε κάθε διπλωματική προσπάθεια να συμμετέχουν το Κίεβο και οι Ευρωπαίοι ηγέτες.
Το σχέδιο, που αναφέρθηκε για πρώτη φορά από το αμερικανικό πρακτορείο Axios, φέρεται να περιλαμβάνει όρους που θα είναι εξαιρετικά δυσμενείς για την Ουκρανία, όπως η πλήρης παράδοση του Ντονμπάς, το οποίο οι ρωσικές δυνάμεις δεν έχουν καταφέρει να ελέγξουν πλήρως καθώς και την επιβολή περιορισμών στις ένοπλες δυνάμεις.
Οι πληροφορίες είδαν το φως της δημοσιότητας κατά την προετοιμασία της συνόδου των υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ στις Βρυξέλλες, όπου ο επιθετικός πόλεμος της Ρωσίας βρέθηκε στην κορυφή της ατζέντας.
«Αυτό που εμείς, ως Ευρωπαίοι, πάντα υποστηρίζαμε είναι μια μακροχρόνια και δίκαιη ειρήνη και χαιρετίζουμε κάθε προσπάθεια για την επίτευξη αυτού του στόχου», δήλωσε η Ύπατη Εκπρόσωπος για θέματα εξωτερικής πολιτικής Κάγια Κάλας στους δημοσιογράφους. «Φυσικά, για να λειτουργήσει οποιοδήποτε σχέδιο, Ουκρανοί και Ευρωπαίοι πρέπει να έχουν λόγο. Αυτό είναι απολύτως σαφές».
«Ο Βλαντιμίρ Πούτιν θα μπορούσε να τερματίσει αυτόν τον πόλεμο, αν απλά σταματούσε να βομβαρδίζει αμάχους και να σκοτώνει ανθρώπους, αλλά δεν έχουμε δει καμία παραχώρηση από τη ρωσική πλευρά».
Ερωτηθείς αν υπήρξε κάποια ευρωπαϊκή εμπλοκή στη σύνταξη του αναφερόμενου σχεδίου, η Κάλας είπε: «Όχι απ' όσο γνωρίζω».
Ο Ολλανδός υπουργός Εξωτερικών Ντέιβιντ βαν Βιλ επίσης επιβεβαίωσε τη μη συμμετοχή της Ευρώπης.
«Όχι, δεν έχουμε εμπλακεί στο σχέδιο. Δεν ξέρω αν η Ουκρανία έχει εμπλακεί. Αλλά αυτό που είναι σημαντικό για εμάς είναι ότι όποιο ειρηνευτικό σχέδιο βρίσκεται στο τραπέζι, πρέπει να φέρει την υπογραφή της Ουκρανίας βρίσκεται πίσω από αυτό», δήλωσε ο Ολλανδός Υπεξ.
«Χωρίς τη συμμετοχή της Ουκρανίας, δεν θα έχετε την υποστήριξη των Ευρωπαίων»
Ο Γάλλος και ο Δανός υπουργός εξωτερικών ζήτησαν εκ νέου άμεση και άνευ όρων κατάπαυση του πυρός ως απαραίτητο σημείο εκκίνησης. Η θέση αυτή, η οποία υποστηρίχθηκε επίσης από το Κίεβο και την Ουάσινγκτον, απορρίφθηκε σθεναρά από τη Μόσχα.
«Οι συζητήσεις θα πρέπει να ξεκινήσουν με κατάπαυση του πυρός στη γραμμή επαφής που θα επιτρέπει διαπραγματεύσεις για το ζήτημα των εδαφών και για το ζήτημα των εγγυήσεων ασφαλείας», δήλωσε ο Μπαρό.
«Το μόνο εμπόδιο σε τέτοιες διατεταγμένες συζητήσεις, μέχρι στιγμής, είναι ο Βλαντιμίρ Πούτιν».
Ο Ράσμουσεν δήλωσε ότι είναι σημαντικό να διαπιστωθεί εάν το «μεγάλο αφεντικό», εννοώντας τον πρόεδρο των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ, υποστηρίζει επίσης το σχέδιο, του οποίου φέρεται να ηγείται ο Στιβ Γουίτκοφ, ο ειδικός απεσταλμένος του για τη Μέση Ανατολή.
Ο Γουίτκοφ είναι μια αμφιλεγόμενη φιγούρα στην Ουκρανία και την Ευρώπη λόγω της τάσης του να υιοθετεί άκριτα τα σημεία συζήτησης του Κρεμλίνου.
«Δεν μπορείτε να φέρετε την ειρήνη στην Ουκρανία χωρίς τους Ουκρανούς και τους Ευρωπαίους», δήλωσε ο Ράσμουσεν στους δημοσιογράφους. «Πρέπει να υπερασπιστούμε την Ουκρανία».
Η Ευρώπη στο περιθώριο;
Η είδηση του σχεδίου ΗΠΑ-Ρωσίας επανέφερε ερωτήματα σχετικά με το αν η Ε.Ε. κινδυνεύει να βρεθεί στο περιθώριο της ειρηνευτικής διαδικασίας, παρά το γεγονός ότι είναι ο μεγαλύτερος υποστηρικτής του αγώνα της Ουκρανίας για ελευθερία.
Μετά την επανεκλογή του Τραμπ, το μπλοκ έχει εναλλάξ εμπλακεί και αποκλειστεί από τη συζήτηση, τροφοδοτώντας την εντύπωση ότι οι Αμερικανοί δεν ενδιαφέρονται για τις απόψεις του.
«Δεν βλέπω καμία μεγάλη τραγωδία», δήλωσε ο Λιθουανός Kęstutis Budrys, προσθέτοντας ότι η Ευρώπη θα αναλάβει ενεργό ρόλο στη «νέα φάση» αν υπάρξει και θα υπερασπιστεί τις αρχές της κυριαρχίας και της εδαφικής ακεραιότητας.
«Αν υπάρχει κάτι που σχετίζεται με την Ευρώπη, είμαστε η Ευρώπη και πρέπει να συζητήσουμε τι είναι η Ευρώπη και η ασφάλειά μας».
Καθώς οι αναφορές για το σχέδιο των 28 σημείων έκαναν διεθνή πρωτοσέλιδα, ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάρκο Ρούμπιο προσπάθησε να κατευνάσει τις δυτικές ανησυχίες.
«Ο τερματισμός ενός πολύπλοκου και θανατηφόρου πολέμου όπως αυτός στην Ουκρανία απαιτεί μια εκτεταμένη ανταλλαγή σοβαρών και ρεαλιστικών ιδεών. Η επίτευξη βιώσιμης ειρήνης θα απαιτήσει και από τις δύο πλευρές να συμφωνήσουν σε δύσκολες αλλά αναγκαίες παραχωρήσεις», ανέφερε ο Ρούμπιο στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο αναπτύσσουμε και θα συνεχίσουμε να αναπτύσσουμε έναν κατάλογο πιθανών ιδεών για τον τερματισμό αυτού του πολέμου με βάση τις συνεισφορές και των δύο πλευρών αυτής της σύγκρουσης».
Η συνάντηση των υπουργών Εξωτερικών της Πέμπτης αποτελεί την πρώτη πολιτική συζήτηση σχετικά με το «έγγραφο επιλογών» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη στήριξη των στρατιωτικών και οικονομικών αναγκών της Ουκρανίας το 2026 και το 2027, οι οποίες εκτιμάται ότι θα ανέλθουν συνολικά σε περίπου 135 δισεκατομμύρια ευρώ.
Μία από τις επιλογές θα χρησιμοποιούσε τα ακινητοποιημένα περιουσιακά στοιχεία της ρωσικής Κεντρικής Τράπεζας για την έκδοση ενός μηδενικού επιτοκίου δανείου αποζημιώσεων προς την Ουκρανία, ένα σχέδιο χωρίς προηγούμενο. Οι άλλες δύο επιλογές θα συνεπάγονταν τον δανεισμό φρέσκου χρήματος από τις αγορές, κάτι που θα μπορούσε να αποτελέσει πρόκληση για τις υπερχρεωμένες χώρες που ανησύχουν για τις αντιδράσεις των φορολογουμένων και των επενδυτών.
Η Μαρία Μάλμερ Στένεργκαρντ της Σουηδίας ήταν μία από εκείνους που υποστήριξαν το δάνειο για τις αποζημιώσεις το πρωί της Πέμπτης, χαρακτηρίζοντάς το ως "καλή αρχή" για τη διασφάλιση της δικαιοσύνης.
Η Στένεργκαρντ ζήτησε η στρατηγική του μπλοκ να επικεντρωθεί σε δύο κύριους άξονες: περισσότερη βοήθεια για την Ουκρανία και περισσότερη πίεση στη Ρωσία. Αυτό, είπε, θα «άλλαζε την εξίσωση» και θα ανάγκαζε το Κρεμλίνο να λάβει σοβαρά υπόψη του τις ειρηνευτικές διαπραγματεύσεις.
«Δεν μπορεί να υπάρξει ειρήνη χωρίς την Ουκρανία και η Ευρώπη πρέπει να βρίσκεται στο τραπέζι», σημείωσε