H υπουργός Εξωτερικών της Σουηδίας ισχυρίστηκε την περασμένη εβδομάδα ότι η Ευρώπη εισήγαγε περισσότερα από τη Ρωσία κατά τη διάρκεια του πολέμου από όσα δαπάνησε για την υποστήριξη της Ουκρανίας. Μια επισκόπηση των αριθμών δείχνει ότι έχει δίκιο.
Την περασμένη Πέμπτη έγινε viral στο διαδίκτυο μια ανάρτηση της υπουργού Εξωτερικών της Σουηδίας Maria Malmer Stenergard, η οποία ισχυριζόταν ότι οι εισαγωγές της ΕΕ από τη Ρωσία από την έναρξη της πλήρους εισβολής της στην Ουκρανία ξεπερνούν το ποσό της βοήθειας που έχει δοθεί στο Κίεβο από την Ευρώπη.
Σύμφωνα με την Stenergard, "οι ευρωπαϊκές χώρες και η Ευρώπη" έχουν στηρίξει την Ουκρανία με 187 δισεκατομμύρια ευρώ.
"Κατά την ίδια περίοδο, έχουμε εισάγει ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο ύψους 201 δισεκατομμυρίων ευρώ", δήλωσε ο Στένεργκαρντ. "Και στη συνέχεια, αν προσθέσουμε και τις άλλες εισαγωγές, τότε το σύνολο ανέρχεται σε 311 δισ. ευρώ".
Η ίδια δήλωσε στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες ότι αυτό αντιπροσωπεύει "αρνητική στήριξη προς την Ουκρανία ύψους 124 δισ. ευρώ".
Είναι όμως σωστά τα στοιχεία της Stenergard; Εξετάσαμε τους ισχυρισμούς της χρησιμοποιώντας δημόσια διαθέσιμα στοιχεία και διαπιστώσαμε ότι οι υπολογισμοί της είναι σε γενικές γραμμές ακριβείς, ανάλογα με το ποια στοιχεία χρησιμοποιήθηκαν και πώς ορίζεται η "βοήθεια".
Πόσα εισάγει η Ευρώπη από τη Ρωσία;
Μετά την πλήρους κλίμακας εισβολή της Μόσχας στην Ουκρανία, η ΕΕ έχει επιβάλει κυρώσεις στα ρωσικά ενεργειακά προϊόντα σε μια προσπάθεια να μειώσει τη βαριά προπολεμική εξάρτηση της Ευρώπης από το ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο.
Οι εισαγωγές της Ευρώπης από τη Ρωσία έχουν μειωθεί κατά περίπου 89% από την έναρξη της εισβολής, σύμφωνα με τη Eurostat, αλλά παραμένουν σημαντικές.
Η έρευνα του ανεξάρτητου Κέντρου Έρευνας για την Ενέργεια και τον Καθαρό Αέρα (CREA) δείχνει ότι τα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν αγοράσει ρωσικά ορυκτά καύσιμα αξίας άνω των 216 δισεκατομμυρίων ευρώ -συμπεριλαμβανομένου του πετρελαίου, των διυλισμένων προϊόντων, του αερίου αγωγών και του υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG)- από τον Φεβρουάριο του 2022.
Σύμφωνα με την CREA, τον Οκτώβριο του 2025, τα μηνιαία έσοδα της Ρωσίας από τις εξαγωγές ορυκτών καυσίμων μειώθηκαν στο χαμηλότερο επίπεδο από την έναρξη της πλήρους εισβολής.
Η ΕΕ εξακολουθεί, ωστόσο, να είναι ο μεγαλύτερος αγοραστής υγροποιημένου φυσικού αερίου. Οι πέντε μεγαλύτεροι εισαγωγείς της - Ουγγαρία, Σλοβακία, Γαλλία, Βέλγιο και Ρουμανία - πλήρωσαν συνολικά 938 εκατ. ευρώ για ρωσικά ορυκτά καύσιμα μόνο τον Οκτώβριο του 2025, αναφέρει η CREA.
Τον Οκτώβριο, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο δήλωσε ότι το ρωσικό φυσικό αέριο εξακολουθεί να αντιπροσωπεύει το 13% των εισαγωγών της ΕΕ το 2025 -μια πτώση από το 18% το προηγούμενο έτος- αλλά εξακολουθεί να είναι σημαντικό.
Το φυσικό αέριο παραμένει μη εγκεκριμένο και η ΕΕ έχει θέσει ως προθεσμία το 2027 για τα 27 κράτη μέλη να καταργήσουν σταδιακά όλες τις εναπομείνασες αγορές. Το χρονοδιάγραμμα αυτό έχει αμφισβητηθεί, ιδίως από την Ουγγαρία, η οποία έχει ζητήσει εξαιρέσεις από τις προτεινόμενες ρυθμίσεις.
Ο Issac Levi, επικεφαλής της ομάδας ενεργειακής ανάλυσης της CREA, δήλωσε στην ομάδα ελέγχου γεγονότων του Euronews, The Cube, ότι οι εισαγωγές "που παραμένουν εκτός του πλαισίου των κυρώσεων - LNG, αέριο από τον αγωγό TurkStream και αργό μέσω του αγωγού Druzhba προς την Ουγγαρία και τη Σλοβακία - έχουν επιμείνει ή και αυξηθεί, επιτρέποντας τη συνέχιση σημαντικών ρωσικών ροών εσόδων".
Συμπεριλαμβανομένων του πετρελαίου και του φυσικού αερίου μαζί με άλλες εισαγωγές, τα στοιχεία της Eurostat που αναλύθηκαν από το Reuters τον Αύγουστο δείχνουν ότι η ΕΕ εισήγαγε 297 δισεκατομμύρια ευρώ από τον Φεβρουάριο του 2022 - συμπεριλαμβανομένων των λιπασμάτων, του νικελίου και του σιδήρου και του χάλυβα.
Πόσα έχει δώσει η Ευρώπη στην Ουκρανία;
Η σύγκριση της Stenergard ευθυγραμμίζεται σε γενικές γραμμές όταν χρησιμοποιούνται τα κεντρικά στοιχεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και τα εκτιμώμενα στοιχεία για το σύνολο των εισαγωγών.
Σύμφωνα με τον κεντρικό απολογισμό που δημοσίευσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της έχουν παράσχει στην Ουκρανία στήριξη ύψους άνω των 187 δισεκατομμυρίων ευρώ από τον Φεβρουάριο του 2022, με δάνεια με ιδιαίτερα ευνοϊκούς όρους που αντιπροσωπεύουν περίπου το 35% αυτού του συνόλου.
Το The Cube επικοινώνησε με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, η οποία μας υπέδειξε το εν λόγω ποσό.
Χρησιμοποιώντας αυτόν τον ορισμό, οι αριθμοί του Stenergard είναι περίπου συνεπείς στο ότι η Ευρώπη έχει όντως εισάγει περισσότερα από τη Ρωσία -ιδίως ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο- από όσα έχει δαπανήσει για βοήθεια προς την Ουκρανία από την έναρξη του πολέμου.
Η έρευνα του Ινστιτούτου του Κιέλου, το οποίο παρακολουθεί τη χορηγηθείσα υποστήριξη προς την Ουκρανία, δείχνει ότι ο αριθμός είναι αρχικά χαμηλότερος σύμφωνα με τον ορισμό του για τη χορηγηθείσα βοήθεια.
Οι κατανομές δείχνουν τι έχουν συμφωνήσει να παράσχουν οι κυβερνήσεις και όχι τι έχει καταβληθεί πλήρως. Οι πραγματικές εκταμιεύσεις μπορεί να είναι χαμηλότερες ή να αργήσουν περισσότερο να υλοποιηθούν.
Σύμφωνα με το Ινστιτούτο του Κιέλου, τα θεσμικά όργανα της ΕΕ και τα κράτη μέλη έχουν ήδη διαθέσει 150 δισ. ευρώ στην Ουκρανία από την έναρξη της εισβολής.
Εξετάζοντας τη γεωγραφική Ευρώπη στο σύνολό της, και συμπεριλαμβανομένων των κρατών μελών που δεν είναι μέλη της ΕΕ, όπως η Νορβηγία, η Ελβετία, η Ισλανδία και το Ηνωμένο Βασίλειο, το ποσό της συνολικής διατιθέμενης βοήθειας ανέρχεται σε 177 δισεκατομμύρια ευρώ.
Αυτοί οι αριθμοί περιλαμβάνουν διμερή οικονομική, στρατιωτική και ανθρωπιστική στήριξη που έχουν συγκεντρωθεί από έγγραφα του κυβερνητικού προϋπολογισμού, επίσημες ανακοινώσεις και άλλες δημόσια διαθέσιμες πηγές, ανέφερε το ινστιτούτο.
Εκτός από τις κατανομές, οι ευρωπαϊκές κυβερνήσεις έχουν αναλάβει περαιτέρω δεσμεύσεις, αλλά δεν έχουν ακόμη κατανείμει τις υποσχέσεις.
Για την ΕΕ και τα κράτη μέλη της, οι συνολικές δεσμεύσεις ανέρχονται σε 214 δισ. ευρώ. Για το σύνολο της γεωγραφικής Ευρώπης οι συνολικές δεσμεύσεις φθάνουν τα 273 δισ. ευρώ.
Αυτό μειώνει το χάσμα μεταξύ των αριθμών για τις ρωσικές εισαγωγές και τη βοήθεια, αλλά δεν το κλείνει απαραίτητα.
Στους αριθμούς του Ινστιτούτου του Κιέλου δεν περιλαμβάνονται επίσης οι δαπάνες για τη φιλοξενία ουκρανών προσφύγων που φεύγουν από τον πόλεμο και οι οποίες έχουν απορροφηθεί από τις ευρωπαϊκές χώρες.
Το Ινστιτούτο του Κιέλου αναφέρει ότι σε μια υποθετική ανώτερη εκτίμηση, στην οποία όλοι οι Ουκρανοί πρόσφυγες θεωρείται ότι βασίζονται στη δημόσια στήριξη, η Ευρώπη θα έχει δαπανήσει 160 δισεκατομμύρια ευρώ για τη φιλοξενία Ουκρανών προσφύγων από το 2022. Ο πραγματικός αριθμός είναι πιθανότατα χαμηλότερος.
Τα ποσά αυτά καλύπτουν τη στέγαση, την εκπαίδευση, την υγειονομική περίθαλψη και την κοινωνική στήριξη των Ουκρανών που διέφυγαν από τον πόλεμο και πληρώνονται μέσω των εσωτερικών προϋπολογισμών των ευρωπαϊκών χωρών.
Επομένως, η σύγκριση του Stenergard είναι σε γενικές γραμμές ακριβής όταν χρησιμοποιεί την ανακοίνωση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη βοήθεια και τη συγκρίνει με τις συνολικές εισαγωγές της ΕΕ από τη Ρωσία.
Ωστόσο, αν συμπεριλάβετε τις μελλοντικές δεσμεύσεις στη συνολική οικονομική ανταπόκριση της Ευρώπης στον πόλεμο, όπως αναφέρει το Ινστιτούτο του Κιέλου, καθώς και τουλάχιστον ένα ορισμένο ποσό στήριξης που έχει καταβάλει η Ευρώπη για τους Ουκρανούς πρόσφυγες, το χάσμα που επισημαίνει ο υπουργός στενεύει, αλλά δεν εξαφανίζεται απαραίτητα.
Καλύπτοντας μελλοντικά κενά
Παρά το γεγονός ότι η ανθρωπιστική βοήθεια παραμένει σχετικά σταθερή, οι εκτιμήσεις του Ινστιτούτου του Κιέλου δείχνουν ότι η στρατιωτική βοήθεια για το Κίεβο έχει πέσει κατακόρυφα από το καλοκαίρι.
Οι στρατιωτικές χορηγήσεις προς την Ουκρανία από ευρωπαϊκές χώρες μειώθηκαν κατά 57% σε σύγκριση με το πρώτο εξάμηνο του έτους, όταν η Ευρώπη παρενέβη και επέκτεινε τη στρατιωτική της υποστήριξη για να καλύψει το κενό που άφησαν οι ΗΠΑ.
Την περασμένη εβδομάδα, η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν παρακάλεσε τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης να καταλήξουν σε συμφωνία έως τον Δεκέμβριο για την κάλυψη των στρατιωτικών και οικονομικών αναγκών της Ουκρανίας για τα επόμενα δύο χρόνια.
Ο αριθμός αυτός εκτιμάται σε 135,7 δισεκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με επιστολή που εστάλη τη Δευτέρα και είδε το Euronews, η οποία παρουσίαζε τρεις βασικές επιλογές που θα μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν τα ευρωπαϊκά κράτη μέλη για να στηρίξουν το Κίεβο.