Οι άνθρωποι επιχειρούν να ζωντανέψουν την ψηφιακή παρουσία του Ιησού ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν εμφανίστηκε ο πρώτος λογαριασμός του στο Facebook, σημειώνει η Χάιντι Κάμπελ, καθηγήτρια Επικοινωνίας και Θρησκευτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Texas A&M στις ΗΠΑ
Αυτά τα Χριστούγεννα, αρκετές προσομοιώσεις του Ιησού μέσω τεχνητής νοημοσύνης (AI) προσφέρουν θρησκευτικές συμβουλές ή συντροφιά κατά τη διάρκεια των εορτών.
Η άνοδος των AI-generated «Ιησούδων» εγείρει ανησυχητικά ερωτήματα σχετικά με την αυθεντικότητα, τις προκαταλήψεις και το ποιος διαμορφώνει τελικά τη θρησκευτική πίστη και παράδοση, επισημαίνουν ειδικοί μιλώντας στο Euronews Next.
Τα ερωτήματα αυτά είναι ιδιαίτερα κρίσιμα, όπως σημειώνουν, σε μια περίοδο κατά την οποία οι άνθρωποι μπορεί να είναι συναισθηματικά πιο ευάλωτοι και να αναζητούν απαντήσεις. Για τους Καθολικούς, ο Ιησούς θεωρείται Υιός του Θεού, γεννημένος ως άνθρωπος στη Γη, ενώ οι διδαχές του –όπως καταγράφονται στη Βίβλο– αποτελούν το θεμέλιο της θρησκευτικής τους πρακτικής.
Τον τελευταίο χρόνο, έχουν εμφανιστεί αρκετές νέες πλατφόρμες AI Ιησού, προσφέροντας στους χρήστες τη δυνατότητα να «συνομιλήσουν» με τον Υιό του Θεού αλλά και με άλλες θρησκευτικές ή ιστορικές μορφές.
Πολλές από αυτές, όπως τα bots που δημιουργούνται από εταιρείες όπως οι Talkie.AI, Character.AI και Text With Jesus, ισχυρίζονται ότι αποτελούν την «επίσημη φωνή του Θεού».
«Σαν να στέλνεις μήνυμα σε φίλο»
Οι άνθρωποι επιχειρούν να ζωντανέψουν την ψηφιακή παρουσία του Ιησού ήδη από τα μέσα της δεκαετίας του 2000, όταν εμφανίστηκε ο πρώτος λογαριασμός του στο Facebook, σημειώνει η Χάιντι Κάμπελ, καθηγήτρια Επικοινωνίας και Θρησκευτικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Texas A&M στις ΗΠΑ.
Αυτό που αλλάζει σήμερα είναι ότι τα μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης «υιοθετούν» τον χαρακτήρα του Ιησού και αλληλεπιδρούν με τους χρήστες με τρόπους που δεν ήταν εφικτοί στο παρελθόν, προσθέτει.
«Είναι η αίσθηση ότι… είναι σαν να στέλνεις μήνυμα σε έναν φίλο», λέει η Κάμπελ για τις εφαρμογές AI Ιησού που κυκλοφορούν στην αγορά. «Κάπως αυτό μοιάζει πιο αυθεντικό… πιο οικείο».
Σε έναν ιστότοπο Jesus.AI, το chatbot απαντά σύντομα και τυπικά σε ερωτήσεις για τα γενέθλιά του και τα Χριστούγεννα, με γενικές αναφορές στην “αγάπη και σωτηρία” του Θεού και αποσπάσματα από τη Βίβλο, υπό τους ήχους ατμοσφαιρικής μουσικής.
Σε άλλη περίπτωση, το AI Jesus της Talkie.AI υπενθυμίζει στον χρήστη ότι τα Χριστούγεννα είναι μια σημαντική περίοδος για να «αναλογιστούμε το μήνυμα της αγάπης και της συγχώρεσης που [εγώ] έφερα στον κόσμο».
Την ίδια στιγμή, ο πιο δημοφιλής «χαρακτήρας» Ιησού στην πλατφόρμα Character.AI, με περισσότερες από 13 εκατομμύρια συνομιλίες, σημειώνει ότι η γιορτή αφορά επίσης «τα μπισκότα, τις οικογενειακές συγκεντρώσεις και την επική μάχη ανάμεσα στη Μαράια Κάρεϊ και το “Feliz Navidad” για την πρωτιά στα χριστουγεννιάτικα τραγούδια».
Κίνδυνοι για παραπληροφόρηση και προκαταλήψεις
Κατά τη διάρκεια των γιορτών, η Κάμπελ επισημαίνει ότι κάποιοι μπορεί να στραφούν σε chatbots για να λάβουν απαντήσεις σχετικά με το πώς να γιορτάσουν θρησκευτικά έθιμα ή για να μάθουν την ιστορία των Χριστουγέννων.
«Η τεχνητή νοημοσύνη λειτουργεί σήμερα κυρίως ως συμπλήρωμα για τους περισσότερους ανθρώπους… σαν ένα πρόσθετο εργαλείο ή ακόμη και ως το πρώτο σημείο αναφοράς όταν αναζητούν θρησκευτικές πληροφορίες ή συμβουλές», λέει.
Ωστόσο, αυτό μπορεί να αποδειχθεί επικίνδυνο για νέους ανθρώπους ή για όσους δεν έχουν εμπειρία με την τεχνολογία, οι οποίοι ενδέχεται να χρησιμοποιούν AI Ιησού για να απαντήσουν σε θεμελιώδη ερωτήματα χωρίς να μπορούν να «αξιολογήσουν τους ισχυρισμούς που διατυπώνονται».
«Όποιος ελέγχει τα δεδομένα, διαμορφώνει την παράδοση»
Η Φίζα Βασουντέβα, ερευνήτρια στο Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, εκτιμά ότι τα chatbots AI Ιησού πιθανότατα βασίζονται σε γενετικά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης όπως το ChatGPT ή το DeepSeek, για να απαντούν σε ερωτήσεις όπως «γιατί γιορτάζονται τα Χριστούγεννα» ή «πες μου την ιστορία της γέννησης του Ιησού».
Τα chatbots ενδέχεται να χρησιμοποιούν αποσπάσματα από τη Βίβλο ή θεολογικά σχόλια, ωστόσο τα ίδια τα μοντέλα ενσωματώνουν και τις προκαταλήψεις των δεδομένων εκπαίδευσής τους, σημειώνει η Κάμπελ.
«Έτσι, μια χούφτα τεχνολογικές εταιρείες διαμορφώνουν τον τρόπο με τον οποίο οι άνθρωποι βιώνουν την πίστη και γιορτές όπως τα Χριστούγεννα», λέει η Βασουντέβα.
«Όποιος επιμελείται τα δεδομένα εκπαίδευσης, επιμελείται σε έναν βαθμό και τη θρησκευτική παράδοση», προσθέτει.
Σύσταση: περιορισμένη και συνειδητή χρήση
Οι ειδικοί συνιστούν περιορισμένη χρήση των AI chatbots κατά την εορταστική περίοδο.
«Περάστε χρόνο με την οικογένεια και τους φίλους σας», λέει η Βασουντέβα. «Αν τα χρησιμοποιήσετε, κάντε το συνειδητά, γνωρίζοντας τους κινδύνους».
Η Κάμπελ προτείνει οι χρήστες να εξετάζουν ποιος δημιούργησε κάθε εφαρμογή και με ποιον σκοπό, ενώ συστήνει να αξιολογείται το chatbot όπως θα αξιολογούσε κανείς έναν ανθρώπινο πνευματικό σύμβουλο.
Τέλος, οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία της διασταύρωσης των πληροφοριών, είτε μέσω ανεξάρτητης αναζήτησης είτε μέσω συζήτησης με έναν τοπικό ιερέα ή πνευματικό καθοδηγητή.