Μεγάλη αύξηση των ψυχικών διαταραχών, λόγω άγχους, κατάθλιψης και αδυναμίας διαχείρισης της κατάστασης που έχει διαμορφωθεί
Μια συνηθισμένη μέρα στο νοσοκομείο Εντουάρ Εριό στην Λυών. Είναι το μεγαλύτερο νοσοκομείο της περιοχής, που δέχεται τον μεγαλύτερο αριθμό ασθενών με ψυχολογικά προβλήματα. Ο Εμανουέλ Πουλέ είναι επικεφαλής της ψυχιατρικής μονάδας επειγόντων περιστατικών. Μας επέτρεψε να τραβήξουμε μία από τις συμβουλευτικές του συνεδρίες.
Αυτός ο 19χρονος φοιτητής προσπάθησε να αυτοκτονήσει παίρνοντας πολλά χάπια. Έπαιρνε ψυχοτρόπες ουσίες αλλά ήταν τώρα στη φάση της αποτοξίνωσης. Στο τελευταίο lockdown όμως δεν άντεξε: «Είμαι απελπισμένος. Αισθάνομαι ότι τίποτε δεν αξίζει πλέον και πρέπει να βάλω ένα τέλος. Πίστευα ότι έτσι θα βγω από το αδιέξοδο. Νομίζω ότι έχω εγκλωβιστεί. Και με την παρούσα κατάσταση, είμαστε πραγματικά εγκλωβισμένοι μέσα στους τέσσερις τοίχους όλη την ώρα. Αυτό δεν βοηθά καθόλου».
Πώς βλέπει το μέλλον; _«Θέλω να πιστεύω ότι όλα αυτά θα τελειώσουν, γιατί όλα έχουν ένα τέλος. Και τότε θα μπορέσουμε να προχωρήσουμε παρακάτω. Λέω στον εαυτό μου ότι είναι απλά μια άσχημη περίοδος που πρέπει να ξεπεράσω. Δεν μπορώ να φανταστώ το μέλλον, αλλά θέλω να το βλέπω θετικά. Από αυτό κρατιέμαι». _
Παρόλο που αυτοί που είχαν προβλήματα πριν την πανδημία, είναι πιο εκτεθειμένοι στο άγχος και την κατάθλιψη, κανείς δεν μένει αλώβητος από ο,τι συμβαίνει γύρω μας, υποστηρίζει ο ψυχίατρος: «Έχουμε ασθενείς που δεν είχαν βρεθεί με κάποιο πρόβλημα ψυχικής υγείας στο παρελθόν. Είναι σαφές. Λαμβάνοντας το πλαίσιο των παραμέτρων της αστάθειας και του άγχους, είτε αυτές είναι επιδημιολογικές, κοινωνιολογικές ή οικονομικές, μπορούμε να πούμε ότι υπάρχει μια σημαντική αύξηση των διαταραχών που συνδέονται με την κατάθλιψη και το άγχος και αύξηση των κρίσεων αυτοκτονίας. Έχουμε ήδη αρχίσει να το βλέπουμε».
Ο άνδρας που μας καλωσορίζει στο σπίτι του δεν φανταζόταν ποτέ ότι θα έφτανε στο σημείο να θέλει να πεθάνει, κατά τη διάρκεια της πρώτης καραντίνας: «Το βίωσα ως στέρηση της ελευθερίας μου, ως καταπίεση, σαν να με έχουν κλειδώσει κάπου. Αισθάνθηκα σαν να μην έχει νόημα πλέον η ζωή μου. Ότι μου άρεσε να κάνω, απαγορευόταν. Ήταν τρομερά στρεσογόνο για μένα. Σωματικά αισθανόμουν τρομερή πίεση. Είχα πόνο στο στομάχι. Ο λαιμός μου σαν να είχε κλείσει. Και μετά τα ’χασα και κατέστρεψα σχεδόν τα πάντα στο σπίτι. Οι γιατροί με έστειλαν στο νοσοκομείο και η διάγνωση ήταν τρομώδες παραλήρημα. Και μετά προέκυψε ότι ήμουν θετικός στον κορονοϊό. Αυτό επιδείνωσε την κρίση μου. Ήταν σίγουρο».
Ο άντρας αυτός χρειάστηκε να παραμείνει αρκετούς μήνες στο νοσοκομείο, πριν ανακτήσει τη διάθεσή του για ζωή. Έμεινε και στο ψυχιατρικό νοσοκομείο της πόλης. Εδώ είναι και ο Μπένι. Αυτό δεν είναι το αληθινό του όνομα. Ένας νέος που έχει νοσηλευτεί ξανά για ψυχικά προβλήματα που είχε. Δεν μπορούσε να διαχειριστεί την τελευταία καραντίνα και ζήτησε να μπει ξανά στο νοσοκομείο: «Την πρώτη φορά δεν με επηρέασε πολύ, γιατί ήμουν ακόμη σε κατάσταση ψύχωσης. Όταν βγήκα από το σπίτι, δεν κυκλοφορούσε κανείς στους δρόμους και αυτό με καθησύχασε. Τώρα όμως που έχω συνέλθει κάπως, μου λείπει η στήριξη των άλλων ανθρώπων. Θέλω η ζωή να βρει ξανά το ρυθμό της».
Ο Νικολά Φρανκ είναι ψυχίατρος, επικεφαλής του ψυχιατρικού νοσοκομείου Λε Βινατιέ στη Λυών. Έγραψε ένα βιβλίο και κυκλοφόρησε μια μελέτη για τις ψυχολογικές συνέπειες της καραντίνας. Ανησυχεί για τον αντίκτυπο αυτού που βιώνουμε σε βάθος χρόνου, καθώς η πίεση και τα προβλήματα συσσωρεύονται: «Είχαμε το πρώτο lockdown που άφησε τα σημάδια του. Και μετά το επόμενο lockdown, όπου υπάρχει μείωση της ηλιοφάνειας και η κατάθλιψη του χειμώνα. Έχουμε την οικονομική κρίση που έχει πλέον εγκατασταθεί για τα καλά, τους ανθρώπους που ανησυχούν για τις δουλειές και τις μικρές τους επιχειρήσεις. Και στις συνέπειες του εγκλεισμού, πρέπει να προσθέσουμε την αναστάτωση των κοινωνικών δεσμών για όσους είναι μόνοι τους στην καραντίνα, τον φόβο για τις συνέπειες του ιού, τον φόβο να μην κολλήσουμε, τον φόβο για την υγεία και την επιβίωσή μας».
Οι δομές ψυχικής υγείας προσφέρουν νέες υπηρεσίες για να ανταποκριθούν στο αυξανόμενο στρες του πληθυσμού. Στο νοσοκομείο, η ομάδα της τηλεφωνικής γραμμής υποστήριξης είναι στις επάλξεις επτά μέρες την εβδομάδα, από τον περασμένο Μάρτιο.
Το τηλεφώνημα που σας παρουσιάζουμε είναι η αναπαράσταση ενός διαλόγου που πραγματικά έγινε:
Γυναίκα που καλεί: Έχω πολλά προβλήματα στην ζωή μου. Δεν έχω μιλήσει ποτέ πολύ γι’ αυτά.
Ψυχίατρος: Σας έχει δει κάποιος ψυχολόγος ή ψυχίατρος;
Γυναίκα που καλεί: Όχι! Δεν είμαι τρελή!
Ψυχίατρος: Ναι σας ακούω καλά. Αναφέρθηκα στους ειδικούς, γιατί ακούω ότι έχετε πολύ άγχος. Μήπως θέλετε κάποια βοήθεια;
Γυναίκα που καλεί: Δεν γνωρίζω. Έπρεπε να έρθουν να με δουν, γιατί εγώ δεν μπορώ να βγω από το σπίτι. Είναι στιγμές που δεν μπορώ να αναπνεύσω. Μένω στο δωμάτιό μου. Δεν βλέπω κανέναν. Δεν μπορώ να αγγίξω κάτι γύρω μου. Αποτέλεσμα είναι ότι πλέον δεν τρώω.
Ψυχίατρος: Εντάξει. Θα σας πρότεινα να σας φέρουμε σε επαφή με την κινητή μας ομάδα. Υπάρχουν νοσηλεύτριες, ψυχολόγοι, γιατροί. Θα σας βοηθούσε να πάρετε μια ιατρική γνώμη, να τους μιλήσετε λίγο και να δούμε αν μπορούμε να κανονίσουμε μια δεύτερη επικοινωνία μετά από κάποιες μέρες.
Το νοσοκομείο άνοιξε πρόσφατα ένα συμβουλευτικό κέντρο αφιερωμένο στον κορονοϊό. Βρίσκεται εντός του κέντρου ψυχολογίας και ημερήσιας φροντίδας. Είναι μια πολύ πιο εύκολη επιλογή από τις νοσοκομειακές ψυχιατρικές μονάδες ή τους ιδιώτες που έχουν πνιγεί από την πολλή δουλειά. Υπάρχουν πολλές αιτίες για να υπάρχει δυσφορία: απομόνωση, αβεβαιότητα, ανησυχία για το μέλλον, φόβος για την υγεία συγγενικών προσώπων, μετατραυματικό στρες, απώλειες. Ποια είναι τα συμπτώματα που επιστρέφουν πιο συχνά;
«Υπάρχει μεγάλη διαταραχή ύπνου στους ανθρώπους που έχει αλλάξει ο ρυθμός της ζωής τους και κυρίως σ’ αυτούς που έχουν σταματήσει την επαγγελματική τους δραστηριότητα. Υπάρχουν κρίσεις άγχους, σε άτομα που δεν είχαν ποτέ ξανά εμφανίσει κάτι τέτοιο. Υπάρχει μερικές φορές κοινωνική απομόνωση με απώλεια ευχαρίστησης ή με έλλειψη ενδιαφέροντος για καθημερινά πράγματα. Βλέπουμε επίσης ιδεοψυχαναγκαστικές διαταραχές σε ασθενείς που καθαρίζουν για παράδειγμα πολύ τα σπίτια τους. Και με αυτό το δεύτερο κύμα πανδημίας, βλέπουμε άτομα με αύξηση των συμπτωμάτων. Δυστυχώς υπάρχουν πολλοί που φοβούνται να ζητήσουν βοήθεια. Και το δυσάρεστο είναι ότι όταν κάνουν την εμφάνισή τους τα ψυχιατρικά παθολογικά συμπτώματα, πρέπει να ζητήσουν βοήθεια από επαγγελματίες, γιατί είναι λίγες οι πιθανότητες να βελτιωθούν τα πράγματα από μόνα τους» εξηγεί η ψυχίατρος Ελοντί Ζάντε.
Η αποστιγματοποίηση της ψυχικής υγείας και η αύξηση των πόρων είναι προτεραιότητες για τους επαγγελματίες ώστε να καταφέρουμε να ξεπεράσουμε το επόμενο κύμα της πανδημίας, το οποίο σύμφωνα με τους ειδικούς θα έχει να κάνει με την ψυχική υγεία.