Η συμφωνία ετοιμάζεται εδώ και 25 χρόνια και αποσκοπεί στη δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο - αλλά οι αγρότες στην Ευρώπη αντιτίθενται σθεναρά στην επισφράγισή της, λέγοντας ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους κτηνοτρόφους της Νότιας Αμερικής.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Μετά από περισσότερα από 20 χρόνια διαπραγματεύσεων, η Ευρωπαϊκή Ένωση των 27 κρατών μελών και η Mercosur - ένα εμπορικό μπλοκ της Νότιας Αμερικής που αποτελείται από τη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Παραγουάη, την Ουρουγουάη και τη Βολιβία - εξακολουθούν να προσπαθούν να οριστικοποιήσουν μια σημαντική εμπορική συμφωνία που προκαλεί διαμαρτυρίες από τους Ευρωπαίους αγρότες.
Ένα σχέδιο συμφωνίας ανακοινώθηκε το 2019, αλλά οι διαφωνίες σχετικά με περιβαλλοντικά, οικονομικά και πολιτικά ζητήματα καθυστερούν την τελική έγκρισή της.
Ακολουθεί μια ματιά στη συμφωνία, στο γιατί έχει σημασία και στις προκλήσεις που αντιμετωπίζει.
Τι αφορά η συμφωνία;
Στόχος της είναι η δημιουργία μιας από τις μεγαλύτερες ζώνες ελεύθερου εμπορίου στον κόσμο, η οποία θα καλύπτει πάνω από 700 εκατομμύρια ανθρώπους και σχεδόν το 25% του παγκόσμιου ΑΕΠ. Όπως και η συμφωνία ελεύθερου εμπορίου ΗΠΑ-Μεξικού-Καναδά, αποσκοπεί στη μείωση των δασμών και των εμπορικών φραγμών, διευκολύνοντας τις επιχειρήσεις και στις δύο πλευρές να εξάγουν αγαθά.
Η συμφωνία θα σήμαινε χαμηλότερους δασμούς σε προϊόντα όπως αυτοκίνητα, μηχανήματα και χημικά για την ΕΕ. Οι χώρες της Mercosur θα επωφεληθούν από την καλύτερη πρόσβαση στις αγορές της ΕΕ για τις γεωργικές εξαγωγές, όπως το βόειο κρέας, τα πουλερικά και η ζάχαρη.
Οι διαπραγματεύσεις ξεκίνησαν το 1999 και μια αρχική συμφωνία επιτεύχθηκε το 2019, αλλά παραμένει μη επικυρωμένη λόγω σημαντικών αντιδράσεων, ιδίως από τη Γαλλία.
Γιατί ορισμένοι αγρότες αντιτίθενται στη συμφωνία;
Οι Ευρωπαίοι αγρότες, ιδίως στη Γαλλία, ανησυχούν ότι η εισροή νοτιοαμερικανικών προϊόντων θα γεμίσει τις αγορές τους και θα υποβαθμίσει την τοπική γεωργία.
Ένα χρόνο μετά από ένα μαζικό κίνημα διαμαρτυρίας των Ευρωπαίων αγροτών, ένας άλλος γύρος διαμαρτυριών έχει ξεσπάσει σε ολόκληρη την ήπειρο, με πολλούς να υποστηρίζουν ότι οι μειωμένοι δασμοί ή οι αφορολόγητες ποσοστώσεις για τα προϊόντα της Νότιας Αμερικής θα μπορούσαν να αποβούν μοιραίοι για αυτούς.
Για παράδειγμα, 99.000 τόνοι βοείου κρέατος θα αντιμετωπίσουν μειωμένο δασμό μόλις 7,5%, ενώ 180.000 τόνοι πουλερικών θα εισέλθουν αφορολόγητα. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή λέει ότι αυτό αντιστοιχεί σε λιγότερο από το 2% της ετήσιας κατανάλωσης βοείου κρέατος της ΕΕ.
Οι κτηνοτρόφοι υποστηρίζουν ότι δεν μπορούν να ανταγωνιστούν τους παραγωγούς της Νότιας Αμερικής, οι οποίοι επωφελούνται από το χαμηλότερο εργατικό κόστος, τις μεγαλύτερες φάρμες και τους λιγότερο αυστηρούς κανονισμούς για πρακτικές όπως η χρήση αυξητικών ορμονών σε σύγκριση με τα πρότυπα της ΕΕ.
Τον Οκτώβριο, ένας έλεγχος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής διαπίστωσε ότι η Βραζιλία, ο μεγαλύτερος εξαγωγέας βοείου κρέατος στον κόσμο, δεν μπορεί να εγγυηθεί ότι οι εξαγωγές της στην ΕΕ είναι απαλλαγμένες από την αυξητική ορμόνη "οιστραδιόλη 17-β", η οποία έχει απαγορευτεί στην Ευρώπη εδώ και δεκαετίες.
Ποιος την υποστηρίζει;
Η Γερμανία, η Ισπανία, η Ιταλία και η Πορτογαλία είναι μεταξύ των χωρών της ΕΕ που πιέζουν για την ολοκλήρωση της συμφωνίας μέχρι το τέλος του έτους. Η Γερμανία, ειδικότερα, βλέπει τη Mercosur ως βασική αγορά για τις αυτοκινητοβιομηχανίες της.
Ηγέτες όπως ο πρόεδρος της Βραζιλίας Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα στη Νότια Αμερική βλέπουν τη συμφωνία ως ώθηση για το περιφερειακό εμπόριο και την οικονομική ανάπτυξη. Χώρες όπως η Ουρουγουάη και η Παραγουάη υποστηρίζουν επίσης τη συμφωνία, ελπίζοντας να διαφοροποιήσουν τους εμπορικούς τους εταίρους και να μειώσουν την εξάρτηση από την Κίνα. Ο πρόεδρος της Αργεντινής Χαβιέρ Μιλέι την υποστήριξε επίσης, σηματοδοτώντας μια μεταστροφή από τον σκεπτικισμό του προκατόχου του.
Οι βιομηχανίες και στις δύο περιοχές υποστηρίζουν επίσης τη συμφωνία. Οι ευρωπαϊκές αυτοκινητοβιομηχανίες και οι φαρμακευτικές εταιρείες τη βλέπουν ως έναν τρόπο πρόσβασης στις αναπτυσσόμενες αγορές της Mercosur.
Η Ούρσουλα Φον Ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, εξέφρασε επίσης ισχυρή υποστήριξη, χαρακτηρίζοντάς την "συμφωνία μεγάλης οικονομικής και στρατηγικής σημασίας" - παρά την αντίθεση ορισμένων κρατών μελών της ΕΕ.
Ποιοι αντιτίθενται;
Η Γαλλία, με τον μεγαλύτερο γεωργικό τομέα στην Ευρώπη, έχει ηγηθεί της αντιπολίτευσης εντός της ΕΕ, μαζί με την Πολωνία, την Αυστρία και τις Κάτω Χώρες. Ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν ζήτησε αυστηρότερα περιβαλλοντικά και εργασιακά πρότυπα, δηλώνοντας ότι "η Γαλλία δεν θα υπέγραφε τη συμφωνία ως έχει".
Η Γαλλία έχει επίσης ζητήσει από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να επαναδιαπραγματευτεί το κείμενο, ιδίως με την ενσωμάτωση "ρητρών καθρέφτη", οι οποίες θα επιβάλλουν πανομοιότυπα πρότυπα στα προϊόντα που διακινούνται μεταξύ των δύο μπλοκ.
Ωστόσο, η δυνατότητα της Γαλλίας να εμποδίσει τη συμφωνία είναι περιορισμένη, καθώς οι εμπορικές συνομιλίες εμπίπτουν στην αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία διαπραγματεύεται για λογαριασμό των 27 κρατών μελών.
Περιβαλλοντικές ομάδες, συμπεριλαμβανομένης της Greenpeace, έχουν επίσης επικρίνει τη συμφωνία, προειδοποιώντας ότι θα μπορούσε να επιταχύνει την αποψίλωση των δασών στον Αμαζόνιο και να αυξήσει τη χρήση επιβλαβών φυτοφαρμάκων.
Τι ακολουθεί;
Η σύνοδος κορυφής της Mercosur στις 5 και 6 Δεκεμβρίου στην Ουρουγουάη θα μπορούσε να αποτελέσει μια σημαντική στιγμή για τη συμφωνία. Ωστόσο, ακόμη και αν η συμφωνία υπογραφεί, πρέπει να επικυρωθεί από τα 27 κράτη μέλη της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και τα εθνικά κοινοβούλια όλων των κρατών μελών πριν τεθεί σε ισχύ.
Αυτό θα έδινε τη δυνατότητα στη Γαλλία να ασκήσει βέτο.
Για να επιταχυνθεί και να διευκολυνθεί η έγκριση, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εξετάζει το ενδεχόμενο να χωρίσει τη συμφωνία σε μια ευρύτερη συμφωνία συνεργασίας και μια συμφωνία με επίκεντρο το εμπόριο. Η τελευταία θα απαιτούσε μόνο πλειοψηφία σύμφωνα με τους κανόνες της ΕΕ, παρακάμπτοντας την ανάγκη για ομόφωνη έγκριση.
Σύμφωνα με αυτό το σχέδιο, η Γαλλία θα έχανε το δικαίωμα βέτο της, εκτός εάν μπορούσε να συγκεντρώσει αρκετή υποστήριξη για να σχηματίσει μειοψηφία αποκλεισμού. Ενώ χώρες όπως η Πολωνία και η Αυστρία έχουν εκφράσει αντιρρήσεις, η συνδυασμένη επιρροή τους υπολείπεται του ορίου που απαιτείται για να σταματήσει η συμφωνία.