Στην Ευρώπη, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τα οικογενειακά επιδόματα διαφέρουν σημαντικά
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Τα οικογενειακά επιδόματα διαδραματίζουν κρίσιμο ρόλο στην καταπολέμηση της φτώχειας και στην προώθηση της κοινωνικής ένταξης. Στηρίζουν τα νοικοκυριά και είναι ιδιαίτερα σημαντικά για την πρόληψη της παιδικής φτώχειας.
Στην Ευρώπη, τα συστήματα κοινωνικής ασφάλισης και τα οικογενειακά επιδόματα διαφέρουν σημαντικά. Ένας τρόπος σύγκρισης είναι οι δαπάνες ανά κάτοικο.
Το 2022, οι χώρες της ΕΕ δαπάνησαν κατά μέσο όρο 830 ευρώ ανά άτομο για οικογενειακά επιδόματα – αύξηση 47% σε σχέση με τα 566 ευρώ του 2012.
Οι πρωταθλητές και οι ουραγοί
Σύμφωνα με τη Eurostat, οι δαπάνες ανά κάτοικο για οικογενειακά επιδόματα κυμάνθηκαν από 211 ευρώ στη Βουλγαρία έως 3.789 ευρώ στο Λουξεμβούργο.
Συμπεριλαμβάνοντας τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες και τα μέλη της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελευθέρων Συναλλαγών (EFTA), η Αλβανία κατέγραψε το χαμηλότερο ποσό (48 ευρώ), ακολουθούμενη από την Τουρκία (57 ευρώ) και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη (59 ευρώ).
Η γεωγραφική κατανομή είναι εμφανής: οι υψηλότερες δαπάνες καταγράφονται κυρίως στη Βόρεια και Δυτική Ευρώπη, ενώ οι χαμηλότερες στον Νότο και την Ανατολή.
Μετά το Λουξεμβούργο, ακολουθούν οι σκανδιναβικές χώρες: Νορβηγία (2.277 ευρώ), Δανία (1.878), Ισλανδία (1.874), Σουηδία (1.449) και Φινλανδία (1.440).
Η Γερμανία (1.616 ευρώ), η Ελβετία (1.375), η Αυστρία (1.340) και η Ιρλανδία (1.026) ξεπερνούν το όριο των 1.000 ευρώ. Το Βέλγιο (976) και η Γαλλία (867) βρίσκονται πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ, αλλά κάτω από αυτό το όριο.
Η Ολλανδία (670 ευρώ) υπολείπεται κατά 160 ευρώ του ευρωπαϊκού μέσου όρου, ενώ η Ιταλία (524) και η Ισπανία (427) – δύο από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ΕΕ – βρίσκονται χαμηλότερα.
Οι χαμηλότερες δαπάνες
Στις υποψήφιες προς ένταξη χώρες, μετά την Αλβανία, την Τουρκία και τη Βοσνία-Ερζεγοβίνη, ακολουθούν το Μαυροβούνιο (131 ευρώ) και η Σερβία (117 ευρώ).
Ο καθηγητής Γκρέγκα Στρμπαν, από το Πανεπιστήμιο της Λιουμπλιάνα, επισημαίνει ότι οι συγκρίσεις πρέπει να γίνονται με προσοχή, καθώς η ταξινόμηση των παροχών διαφέρει: «Άλλες χώρες εστιάζουν στη στήριξη των γονέων, άλλες στα παιδιά ή στους φοιτητές. Κάποιες παροχές είναι καθολικές, άλλες στοχευμένες. Υπάρχουν και εκείνες που συνδέονται με την αναπηρία ή με κοινωνική βοήθεια».
Η εξέλιξη την τελευταία δεκαετία
Από το 2012 έως το 2022, οι δαπάνες αυξήθηκαν σχεδόν παντού. Μόνο σε δύο χώρες υπήρξε μείωση σε ευρώ: Νορβηγία (-5% ή -130 ευρώ) και Κύπρος (-18% ή -62 ευρώ).
Η μεγαλύτερη ποσοστιαία αύξηση καταγράφηκε στην Πολωνία (+320%), ακολουθούμενη από τη Λετονία (+245%), τη Ρουμανία (+227%) και τη Λιθουανία (+198%).
Οι δαπάνες διπλασιάστηκαν ή και περισσότερο στην Εσθονία (+125%), τη Σερβία (+115%), τη Βουλγαρία (+112%), την Ισλανδία (+110%) και την Κροατία (+101%).
Η αύξηση ήταν κάτω από 30% σε Λουξεμβούργο, Αυστρία, Φινλανδία, Ουγγαρία, Γαλλία, Σουηδία, Δανία και Ιρλανδία – χώρες που ήδη προσέφεραν υψηλές παροχές (με εξαίρεση την Ουγγαρία).
Σε απόλυτους αριθμούς, οι μεγαλύτερες αυξήσεις καταγράφηκαν στην Ισλανδία (+980 ευρώ), στο Λουξεμβούργο (+819) και στη Γερμανία (+558).
Οι λόγοι πίσω από τις αλλαγές
Η δρ Αν Νταγκέρ από το Πανεπιστήμιο του Μπρίστολ τόνισε στο Euronews Business ότι η ραγδαία αύξηση σε πολλές χώρες της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης, όπως η Πολωνία και η Ουγγαρία, οφείλεται σε στοχευμένες «γεννησιακές» πολιτικές που επιδιώκουν την αύξηση της γεννητικότητας και την ενίσχυση παραδοσιακών οικογενειακών μοντέλων.
Η Ιταλία, υπό την Τζόρτζια Μελόνι, ακολουθεί παρόμοιο δρόμο από το 2022.
Αντίθετα, στη Λιθουανία η αύξηση ήρθε με την καθιέρωση καθολικού επιδόματος παιδιού το 2018, με στόχο τη μείωση της παιδικής φτώχειας και την ισότιμη πρόσβαση των οικογενειών στη στήριξη.
Ορισμένες χώρες του Νότου, όπως η Ελλάδα και η Κύπρος, καταγράφουν στασιμότητα ή μικρές αυξήσεις, παρά τα επίμονα χαμηλά ποσοστά γεννήσεων.
Τι περιλαμβάνουν τα οικογενειακά επιδόματα
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, τα οικογενειακά επιδόματα περιλαμβάνουν όλες τις παροχές σε είδος ή σε χρήμα που αποσκοπούν στην κάλυψη οικογενειακών δαπανών βάσει της εθνικής νομοθεσίας κοινωνικής ασφάλισης.
Περιλαμβάνουν επιδόματα γονικής άδειας και ανατροφής παιδιών, καθώς και επιδόματα φύλαξης για εργαζόμενους γονείς.