Το Euronews Business ρίχνει μια πιο προσεκτική ματιά στο πόσο φόρο εισπράττουν οι ευρωπαϊκές χώρες και τι ποσοστό των εθνικών τους εκροών αντιπροσωπεύουν. Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών, η Γαλλία καταγράφει την υψηλότερη αναλογία, ενώ το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τη χαμηλότερη.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Τα φορολογικά έσοδα αποτελούν ένα κρίσιμο μέσο για τις κυβερνήσεις προκειμένου να χρηματοδοτούν δημόσιες υπηρεσίες όπως η υγειονομική περίθαλψη και η εκπαίδευση, αλλά οι φορολογικοί συντελεστές διαφέρουν σημαντικά μεταξύ τους στην Ευρώπη.
Ένας τρόπος σύγκρισης των δημοσιονομικών προσεγγίσεων είναι να εξετάσουμε τα επίπεδα των φορολογικών εσόδων ως ποσοστό του εθνικού προϊόντος (ΑΕΠ).
Σύμφωνα με τη Eurostat, ο συνολικός λόγος φόρων προς ΑΕΠ στην ΕΕ ήταν 40,0% το 2023, αλλά ποιες χώρες αναδεικνύονται ως ακραίες στην Ευρώπη;
Όταν εξετάζουμε την ΕΕ, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Τουρκία και τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ζώνης Ελεύθερων Συναλλαγών, ο λόγος κυμαίνεται από 22,7% στην Ιρλανδία έως 45,6% στη Γαλλία.
Στην κορυφή της κατάταξης, το Βέλγιο (44,8%), η Δανία (44,7%) και η Αυστρία (43,5%) ακολουθούν στενά τη Γαλλία. Με εξαίρεση την Ισλανδία, οι άλλες σκανδιναβικές χώρες καταγράφουν επίσης υψηλούς δείκτες φόρου ως προς το ΑΕΠ, με τη Φινλανδία, τη Σουηδία και τη Νορβηγία να καταγράφουν ποσοστά 42,7%, 42,6% και 41,8%, αντίστοιχα.
Το Λουξεμβούργο (41,9%), η Ιταλία (41,7%), η Ελλάδα (40,7%) και η Γερμανία (40,3%) τοποθετούνται επίσης πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Τα φορολογικά έσοδα, συμπεριλαμβανομένων των κοινωνικών εισφορών, είναι κάτω από το 30% του ΑΕΠ στην Τουρκία (23,5%), την Ελβετία (26,9%), τη Μάλτα (27,1%), τη Ρουμανία (27,3%) και τη Βουλγαρία (29,9%).
Η Λιθουανία, η Λετονία, η Εσθονία, η Τσεχία, η Ουγγαρία και η Σλοβακία κατατάσσονται πάνω από την κατώτερη ομάδα, αν και τα ποσοστά τους εξακολουθούν να είναι συγκριτικά μέτρια, γύρω στο 32% έως 35%.
Μεταξύ των πέντε μεγαλύτερων οικονομιών της Ευρώπης, το Ηνωμένο Βασίλειο έχει τον χαμηλότερο λόγο φόρων προς το ΑΕΠ με 35,3%, ακολουθούμενο από την Ισπανία με 37,0%. Οι άλλες τρεις - η Γερμανία, η Γαλλία και η Ιταλία - είναι όλες πάνω από τον μέσο όρο της ΕΕ.
Τα στοιχεία για το Ηνωμένο Βασίλειο και την Τουρκία προέρχονται από τον ΟΟΣΑ, τα οποία δεν είναι άμεσα συγκρίσιμα με τα στοιχεία της Eurostat, καθώς οι μεθοδολογικές διαφορές μπορεί να οδηγήσουν σε μικρές αποκλίσεις.
Γιατί οι αναλογίες είναι χαμηλότερες στην Ιρλανδία, την Τουρκία και την Ελβετία;
Ο αναλυτής πολιτικής του Tax Foundation Europe, Alexander Mengden, σημείωσε ότι η Ιρλανδία, η Τουρκία και η Ελβετία αφηγούνται τρεις διαφορετικές ιστορίες σχετικά με το γιατί οι αναλογίες φόρων προς ΑΕΠ αποκλίνουν μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
"Η Ιρλανδία συχνά ξεχωρίζει ως ακραία περίπτωση σε συγκρίσεις με βάση το ΑΕΠ λόγω των εξαιρετικά υψηλών επιπέδων άμεσων ξένων επενδύσεων, που προσελκύονται εν μέρει από τον χαμηλό συντελεστή εταιρικού φόρου 12,5%", δήλωσε στο Euronews Business. Αυτό επηρεάζει δυσανάλογα το ΑΕΠ σε σχέση με άλλους οικονομικούς δείκτες.
Εξήγησε ότι για έναν εργαζόμενο που κερδίζει τον μέσο μισθό, η φορολογική επιβάρυνση της Ιρλανδίας από την απασχόληση είναι μόνο λίγο πάνω από τον μέσο όρο του ΟΟΣΑ.
Υπενθυμίζοντας ότι η αύξηση του ΑΕΠ της Ιρλανδίας ξεπέρασε το 20% το 2015, λόγω της μεταφοράς περιουσιακών στοιχείων πνευματικής ιδιοκτησίας του τεχνολογικού γίγαντα Apple στην Ιρλανδία, ο Δρ Τομ ΜακΝτόνελ, συνδιευθυντής του Ινστιτούτου Οικονομικών Ερευνών Nevin, εξήγησε: "Οι Ιρλανδοί οικονομολόγοι προσαρμόζουν αυτές τις στρεβλώσεις της "παγκοσμιοποίησης" χρησιμοποιώντας ένα προσαρμοσμένο μέτρο παραγωγής, το οποίο αντικατοπτρίζει καλύτερα την πραγματική οικονομική δραστηριότητα στην Ιρλανδία".
Το ΑΕΠ μετρά την αξία των αγαθών και υπηρεσιών που παράγονται σε μια χώρα, ενώ το Παγκόσμιο Εθνικό Εισόδημα εξετάζει το εισόδημα των κατοίκων της χώρας, συμπεριλαμβανομένου του εισοδήματος που λαμβάνεται από το εξωτερικό.
Σύμφωνα με την έκθεση 2025 Ιρλανδία του ΟΟΣΑ, η αναλογία φόρων προς ΑΕΕ είναι 38%, τοποθετώντας τη χώρα κοντά στον μέσο όρο της ΕΕ.
Τουρκία: Περιορισμένη ικανότητα του κράτους να εισπράττει φόρους
Ο Mengden εξήγησε ότι η Τουρκία έχει το χαμηλότερο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ όλων των ευρωπαϊκών μελών του ΟΟΣΑ και αυτό γενικά συμβαδίζει με χαμηλότερους δείκτες φόρου προς το ΑΕΠ.
"Αυτό συνήθως αντανακλά πιο περιορισμένη ικανότητα του κράτους να εισπράττει φόρους, για παράδειγμα λόγω μιας σχετικά μεγάλης παραοικονομίας, καθώς και πολιτικές επιλογές που περιορίζουν τα έσοδα", είπε.
Επισήμανε ότι στην περίπτωση της Τουρκίας, ο ΦΠΑ της εφαρμόζεται μόνο στο 40% περίπου της τελικής κατανάλωσης, τη στενότερη βάση μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών του ΟΟΣΑ.
Η παραοικονομία καλύπτει νόμιμα αγαθά και υπηρεσίες που αποκρύπτονται σκόπιμα από τις δημόσιες αρχές για να αποφευχθεί η καταβολή φόρων και εισφορών κοινωνικής ασφάλισης.
Ελβετία: Χαμηλή αναλογία αλλά πλούσια
Αντίθετα, η Ελβετία είναι μοναδική, καθώς επιτυγχάνει χαμηλό λόγο φόρων προς ΑΕΠ, ενώ είναι μία από τις πλουσιότερες χώρες της Ευρώπης, σύμφωνα με τον Alexander Mengden.
Ο ίδιος εξήγησε ότι αυτό αντανακλά τόσο σκόπιμες επιλογές ομοσπονδιακής πολιτικής για τη διατήρηση της συνολικής φορολογικής επιβάρυνσης σε μέτρια επίπεδα όσο και τον έντονο τοπικό φορολογικό ανταγωνισμό μεταξύ δήμων και καντονίων, ο οποίος επιτρέπει στους κατοίκους να επιλέγουν μεταξύ διαφορετικών συνδυασμών φορολογικών συντελεστών και δημόσιων υπηρεσιών.
Συνολικά φορολογικά έσοδα
Σε απόλυτους αριθμούς, τα έσοδα από φόρους και κοινωνικές εισφορές στην ΕΕ ήταν περίπου 6,9 τρισεκατομμύρια ευρώ το 2023.
Το 2023, τρεις ευρωπαϊκές χώρες κατέγραψαν φορολογικά έσοδα που ξεπέρασαν το ένα τρισεκατομμύριο ευρώ. Η Γερμανία εισέπραξε το υψηλότερο ποσό, περίπου 1,7 τρισ. ευρώ. Στη Γαλλία, τα φορολογικά έσοδα έφτασαν το 1,3 τρισ. ευρώ, ενώ στο Ηνωμένο Βασίλειο ανήλθαν σε περίπου 1,1 τρισ. ευρώ (950 δισ. λίρες).
Η Ιταλία εισέπραξε 887 δισ. ευρώ, κατατάσσοντάς την στην τέταρτη θέση, και η Ισπανία ακολούθησε στην πέμπτη θέση με 555 δισ. ευρώ.
Με 5,6 δισ. ευρώ, η Μάλτα κατέγραψε τα χαμηλότερα φορολογικά έσοδα στην Ευρώπη.
Ρόλος των φόρων
Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, σχεδόν το 90% των εσόδων που διαθέτουν οι εθνικές κυβερνήσεις στην ΕΕ προέρχεται από φόρους.
Τα έσοδα αυτά αποτελούν βασικό μέσο χρηματοδότησης των δημόσιων υπηρεσιών και όταν δεν επαρκούν, οι χώρες μπορεί να αναγκαστούν να δανειστούν, δημιουργώντας μελλοντικές δανειακές υποχρεώσεις.
Ο τρόπος με τον οποίο οι χώρες συνδυάζουν την οικονομική ανάπτυξη, τα επίπεδα φορολόγησης και τις δημόσιες δαπάνες παραμένει μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης, η οποία θα γίνεται όλο και πιο δύσκολη καθώς οι απαιτήσεις για τους κρατικούς προϋπολογισμούς αυξάνονται.