Χριστόφορος Μαρίνος: «Ο Γιώργος Ιωάννου ήταν ένας μοναχικός “λύκος”, στην εποχή της αφαίρεσης»

Γιώργος Ιωάννου
Γιώργος Ιωάννου Πνευματικά Δικαιώματα Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Από Γιώργος Μητρόπουλος
Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια
Κοινοποιήστε το άρθροClose Button
Αντιγραφή/Επικόλληση το λινκ του βίντεο πιο κάτω:Copy to clipboardCopied

Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του Γιώργου Ιωάννου, με τίτλο «Εσωτερική διαδρομή» φιλοξενεί η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στα δύο κτίριά της στο Μεταξουργείο. Εκτίθενται περισσότερα από 170 ζωγραφικά έργα, καθώς και χαρακτικά, σχέδια, σπάνιο αρχειακό υλικό και αντικείμενα.

ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ

Μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του Γιώργου Ιωάννου, με τίτλο «Εσωτερική διαδρομή» φιλοξενεί η Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων, στα δύο κτίριά της στο Μεταξουργείο. Εκτίθενται περισσότερα από 170 ζωγραφικά έργα, καθώς και χαρακτικά, σχέδια, σπάνιο αρχειακό υλικό και αντικείμενα.

Οι επισκέπτες μπορούν να παρακολουθήσουν όλη την πορεία του ιδιαίτερα δραστήριου και παραγωγικού καλλιτέχνη από τα σχέδια που έκανε στην περίοδο της Κατοχής έως και τα τελευταία έργα του, το 2008. Πρόκειται για έναν πρωτοπόρο της δεκαετίας του 1970, ο οποίος είχε τη δική του εικαστική γλώσσα, που δεν σταμάτησε ποτέ να εξελίσσει.

Ο επιμελητής της έκθεσης Χριστόφορος Μαρίνος επισημαίνει:«Ο Γιώργος Ιωάννου έχει ένα ποπ ιδίωμα, το οποίο είναι πολύ ξεχωριστό στην ελληνική ζωγραφική. Μπορούμε να τον περιγράψουμε ως έναν μοναχικό “λύκο”, καθώς την εποχή που επικρατούσε η αφαίρεση, ο αφαιρετικός εξπρεσιονισμός. αυτός επικεντρωνόταν σε ένα ποπ ιδίωμα, το οποίο δεν διδασκόταν ούτε στην Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών. Από αυτή την άποψη, ήταν μια μοναδική περίπτωση. Σήμερα μπορούμε να πούμε ότι έχει συνεχιστές, όπως για παράδειγμα ο ζωγράφος Ηλίας Καφούρος. Δηλαδή αυτή η πυκνότητα, η συσσώρευση των αντικειμένων στην εικόνα, τη συναντάμε και σε κάποιους νεώτερους Έλληνες καλλιτέχνες».

Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Γιώργος ΙωάννουΑναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Ο Δημήτρης Ιωάννου είναι ο γιος του δημιουργού. Είναι επίσης καλλιτέχνης. Μας μίλησε για το εικαστικό σύμπαν του πατέρα του: «Τα κόμικς ήταν βασική επιρροή γι’ αυτόν, επειδή ήθελε στην εποχή της δικτατορίας, να είναι ακόμη πιο άμεσο το μήνυμά του, όπως βλέπουμε κυρίως στα αντιδικτατορικά του έργα. Οπότε η αμεσότητα αυτής της γλώσσας ήταν κάτι πολύ έντονο σε εκείνη την εποχή, στη δεκαετία του ’70. Αλλά κράτησε ως το τέλος το συγκεκριμένο εκφραστικό ιδίωμα. Κράτησε το πλακάτο χρώμα και το αυστηρό περίγραμμα, μέχρι τα τελευταία του έργα. Πριν από αυτό, τον ενδιέφερε ιδιαίτερα το ναΐφ στοιχείο της λαϊκής τέχνης, το οποίο σε κάποια φάση το συνδύασε με άλλα στοιχεία. Στη συνέχεια, προς το τέλος μετακινήθηκε σε μια τελείως διαφορετική γλώσσα. Παρά το trend εκείνης της εποχής που ήταν οι κολεκτίβες, ήταν πάντα λίγο μόνος του, παρόλο που η πολιτική του δράση ήταν προφανώς άλλου τύπου παλαιότερα. Σαν διαδικασία όμως και σαν πορεία ήταν μοναχική στην ουσία της. Σε σχέση με το ευρύτερο καλλιτεχνικό περιβάλλον, όχι το ελληνικό, ανήκει σε μια παράδοση ποπ καλλιτεχνών, που ήταν ουσιαστικά αντι-ποπ, υπό την έννοια ότι ήταν καλλιτέχνες από την Λατινική Αμερική, καλλιτέχνες από όχι μεγάλες χώρες. Όλοι αυτοί είχαν αναπτύξει ένα ιδίωμα, στο οποίο χρησιμοποιούσαν την ποπ γλώσσα για να κατακεραυνώσουν με έναν τρόπο αυτή την αισθητική, που ερχόταν κυρίως από τις ΗΠΑ».

Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Γιώργος ΙωάννουΑναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Η αφηγηματική του δεινότητα ήταν ξεχωριστή, όπως και οι κόσμοι που συνθέτουν το κάθε έργο. Διηγούνται τη δική τους ιστορία που αποτελείται από πραγματικά αλλά και φανταστικά στοιχεία. Στους πίνακες αυτού του δεξιοτέχνη παραμυθά πρωταγωνιστούν πρόσωπα, αντικείμενα, πόλεις και εικόνες, που δημιουργούν μια αίσθηση νοσταλγίας και πικρίας για όσα έχουν χαθεί ανεπιστρεπτί:

«Στο έργο του Ιωάννου συνυπάρχει η χαρά και η οδύνη. Συνυπάρχει το χιούμορ με το πολιτικό συμβάν. Συνυπάρχει το παραμύθι με τα πραγματικά γεγονότα. Έχουμε ένα έργο στην έκθεση που αναφέρεται στην δολοφονία του φοιτητή Σωτήρη Πέτρουλα, σε μια διαδήλωση το 1965. Από τότε ο Ιωάννου είναι πολιτικοποιημένος. Για να μην αναφερθώ ότι αυτή η θεματική ξεκινά από τις Αναπαραστάσεις του Ελληνοϊταλικού πολέμου, που κάνει το 1940. Ήδη δηλαδή από παιδί 13 ετών, ζωγραφίζει, σχεδιάζει τον πόλεμο. Αυτή η πολιτική, κοινωνική διάσταση στο έργο του κορυφώνεται με τα έργα της δεκαετίας του ’70, έργα τα οποία κάνει στην περίοδο της δικτατορίας και αναφέρονται στα γεγονότα του Πολυτεχνείου, στη βία που επικρατεί εκείνη την εποχή» εξηγεί ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Γιώργος ΙωάννουΑναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Ο Δημήτρης Ιωάννου επισημαίνει ότι οι τραυματικές εμπειρίες που έζησε καθόρισαν όχι μόνο την προσωπικότητά του αλλά και το εικαστικό του σύμπαν: «Το τραύμα έχει άμεση σχέση με την πολιτική του δράση. Όταν ήταν έφηβος, ανέβηκε στο βουνό σαν αντάρτης. Παράλληλα, το προσωπικό τραύμα έχει να κάνει με την περιουσία της οικογένειας, που αναγκάστηκαν να πουλήσουν, λόγω μιας έκτακτης εγχείρισης που έπρεπε να κάνει η μητέρα του. Το τραύμα σχετίζεται με όλα αυτά που έχασε, καθώς έπρεπε να φύγουν για την επαρχία, γιατί ο κόσμος πέθαινε από πείνα στην Αθήνα. Αυτό αν το συνδέσουμε με το πολιτικό κομμάτι και γενικότερα με τον Εμφύλιο Πόλεμο και το γενικότερο τραύμα που άφησε στη συγκεκριμένη γενιά, είναι πολύ έντονο σε αυτόν, γι’ αυτό και η μνήμη, το άγχος του χρόνου και λίγο η απομόνωση ιδίως μετά τη δεκαετία του ’70 είναι πάρα πολύ έντονα. Σε σχέση και πάλι με το πολιτικό στοιχείο στα ίδια του τα έργα και το χιούμορ που αναφέρετε, θα έλεγα ότι είναι πιο πολύ σαρκαστικό κι επιθετικό, παρά διασκεδαστικό, με μια τέτοια έννοια. Οπότε ήταν πάρα πολύ επιθετικό και δηκτικό για εκείνη την εποχή. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι έδειχνε κιόλας τα συγκεκριμένα έργα εκείνη την εποχή. Δεν ήταν δηλαδή κρυμμένα, τα οποία έδειξε μετά, εκτός από κάποια που αναφέρονται πολύ άμεσα στο Πολυτεχνείο. Τα άλλα τα έδειξε στην Χούντα, με την συγκάλυψη ότι αφορούσαν δήθεν την Κατοχή».

Η ζωγραφική του είναι έντονα συναισθηματική και ενδοσκοπική. Του αρέσουν τα δίπολα, τον απασχολεί έντονα η αποτύπωση του χώρου, του χρόνου και της μνήμης, από την αρχή της πορείας του, μέχρι και το 2008, που σταμάτησε να δημιουργεί: «Ο Ιωάννου διαγνώσθηκε με άνοια το 2005 και τα τελευταία έργα που έκανε, ήταν το 2008. Τότε σταματά να ζωγραφίζει. Η έκθεση τελειώνει με αυτά τα έργα. Το τελευταίο είναι “Οι 3 γέφυρες του Κηφισού”. Είναι πραγματικά πολύ συγκινητικό να σκεφτεί κανείς έναν ζωγράφο, έναν καλλιτέχνη ο οποίος χάνει τη μνήμη του, αλλοιώνεται η μνήμη του και παρόλα αυτά προσπαθεί, πασχίζει να ζωγραφίζει. Η μνήμη είναι μάλιστα μια βασική θεματική του έργου του» υπογραμμίζει ο Χριστόφορος Μαρίνος.

Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Γιώργος ΙωάννουΑναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Το στοίχημα για τον ίδιο ήταν να κατορθώσει να ζωγραφίσει σαν παιδί, εκφράζοντας τα συναισθήματά του αβίαστα και αφιλτράριστα. Ήταν πολύ συστηματικός και πειθαρχημένος ως καλλιτέχνης, αλλά και ως άνθρωπος: «Σαν καλλιτέχνης ήταν πολύ αποφασισμένος και δοσμένος στο έργο του. Είχε αυστηρή πειθαρχία σ’ αυτό. Ως πατέρας, ήταν πολύ υποστηρικτικός σε μένα, παρόλο που δεν ήταν εύκολος άνθρωπος. Επειδή όμως είμαι κι εγώ εικαστικός καλλιτέχνης, όταν κατάλαβε ότι ήθελα να κάνω αυτό που κάνω, με υποστήριξε πολύ. Αυτό που λέγαμε γενικά, ήταν ότι δεν υπάκουε σε δόγματα άλλων, αλλά οι δικές του αρχές ήταν αρκετά δογματικές» τονίζει ο γιος του.

Κάθε πίνακας μοιάζει σαν μια πυκνογραμμένη σελίδα ενός βιβλίου, στην οποία ο ζωγράφος προσπαθεί να αποτυπώσει συνοπτικά τον κόσμο του, τις εμμονές του. Αυτές οι σελίδες που πλημμυρίζουν τη σημερινή αναδρομική, αναδεικνύουν την εξαιρετική αφηγηματική του ικανότητα και συνθέτουν ένα πληθωρικό, γεμάτο χρώματα βιβλίο με αθώες, διασκεδαστικές και καυστικές ιστορίες.

Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Γιώργος ΙωάννουΑναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Ο Χριστόφορος Μαρίνος τονίζει: «Ο ίδιος ο καλλιτέχνης υποστήριζε ότι το θέμα της δουλειάς του είναι η απειλή της βαρβαρότητας και το άγχος του μηχανικού πολιτισμού. Αυτό το άγχος οδηγεί τον άνθρωπο να κλείνεται στον εαυτό του. Έτσι παράγεται μια εσωτερική ζωή, μια ερήμωση. Ο ίδιος έλεγε ότι αυτή η ερήμωση, αυτή η εσωτερική ζωή είναι και το βαθύτερο περιεχόμενο της δουλειάς του» και συμπληρώνει: «Το ενδιαφέρον με τη δουλειά του Ιωάννου είναι ότι μπορείς να αφιερώσεις χρόνο σ’ αυτήν. Υπάρχει το θεατρικό στοιχείο και έχει μια τέτοια πυκνότητα, που ο θεατής βρίσκεται μπροστά σε μια πυκνογραμμένη σελίδα. Υπάρχει η διήγηση, υπάρχει ο μύθος. Από αυτή την άποψη μπορείς να αφιερώσεις πάρα πολύ χρόνο μπροστά στα έργα του. Αφιερώνοντας αυτό το χρόνο, αποκτάς μια ικανοποίηση, όπως όταν συμπληρώνεις ένα πολύ μεγάλο, σύνθετο παζλ. Κάπως έτσι νομίζω ότι είναι η εμπειρία του θεατή μπροστά στα έργα του Γιώργου Ιωάννου».

Η έκθεση του Γιώργου Ιωάννου με τίτλο «Εσωτερική Διαδρομή» στην Πινακοθήκη του Δήμου Αθηναίων διαρκεί μέχρι τις 29 Ιανουαρίου.

ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

χ
Γιώργος Ιωάννουχ

Ο Γιώργος Ιωάννου ήταν Έλληνας ζωγράφος και χαράκτης. Γεννήθηκε το 1926 στην Αθήνα. Έκανε σπουδές ζωγραφικής στην Αθήνα με δασκάλους τους Κωστή Ηλιάδη και Θεόδωρο Δρόσο και στη συνέχεια στην Académie Julian στο Παρίσι, στα εργαστήρια των Claude Schurr και Édouard Mac Avoy. Πραγματοποίησε την πρώτη του ατομική το 1959 στην γκαλερί Ζυγός. Ακολούθησαν 23 ατομικές παρουσιάσεις σε γκαλερί της Αθήνας και του εξωτερικού, όπως στο Μουσείο Καλών Τεχνών της Οστάνδης, στην γκαλερί Isy Brachot (Βρυξέλλες) και στην γκαλερί Pagani (Μιλάνο). Συμμετείχε σε ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, ανάμεσα στις οποίες η Μπιενάλε της Βενετίας (1970) και τα Ευρωπάλια (Βρυξέλλες 1982). Μεταξύ των γκαλερί όπου εξέθεσε είναι οι Grosvenor Galleries (Λονδίνο), Εnglish Speaking Union (Εδιμβούργο), the Romanian Athenaeum (Ateneul Român, Boυκουρέστι) και C.N.A. Gallery (Σικάγο). Εξέδωσε το «Λεύκωμα 1940-1974» με 100 μονοτυπίες εμπνευσμένες από τον Ελληνοϊταλικό Πόλεμο, την Κατοχή, την Αντίσταση, τον Εμφύλιο και τη Δικτατορία. Κείμενά του έχουν δημοσιευθεί στον ημερήσιο και περιοδικό αθηναϊκό Τύπο. Το 2001 κυκλοφόρησε το φωτογραφικό λεύκωμα «Η Αθήνα μέσα από τις καρτ ποστάλ του παρελθόντος», το οποίο περιλαμβάνει καρτ ποστάλ από τη συλλογή του. Έργα του βρίσκονται σε δημόσιες και ιδιωτικές συλλογές στην Ελλάδα και σε άλλες χώρες (Βέλγιο, Ιταλία, Γαλλία, Αγγλία, ΗΠΑ, Καναδάς). Το 2012 τιμήθηκε από την Ακαδημία Αθηνών για το σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου. Πέθανε το 2017 στην Αθήνα.

Αναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων
Γιώργος ΙωάννουΑναδρομική έκθεση Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

INFO

Πινακοθήκη Δήμου Αθηναίων

Λεωνίδου & Μυλλέρου, Πλ. Αυδή, Πληροφορίες: 210 5202420|

Διάρκεια έκθεσης: Μέχρι 29 Ιανουαρίου 2023

Ώρες λειτουργίας: Τρίτη - Σάββατο 11:00-19:00, Κυριακή 10:00-16:00, Δευτέρα κλειστά.

Η είσοδος για το κοινό είναι ελεύθερη.

Κοινοποιήστε το άρθροΣχόλια

Σχετικές ειδήσεις

Μουσείο Μπενάκη: Τα πρώτα εικαστικά βήματα και το εργαστήριο του Γιάννη Μόραλη σε μια μεγάλη έκθεση

Μουσείο Μπενάκη: Οι μνήμες και η εποποιία του Μικρασιατικού Ελληνισμού σε μια συγκινητική έκθεση

Δήμος Αθηναίων: Μια μεγάλη θεματική έκθεση-ύμνος στο Ρεμπέτικο