Οι ερευνητές σάρωσαν τους εγκεφάλους των οπαδών του ποδοσφαίρου για να δουν τι συμβαίνει όταν η αγαπημένη τους ομάδα κερδίζει ή χάνει. Ιδού τι βρήκαν.
Έχετε δει ποτέ έναν οπαδό του ποδοσφαίρου να τρελαίνεται εντελώς όταν η ομάδα του κερδίζει ή χάνει έναν μεγάλο αγώνα;
Συχνά θα σας πουν ότι δεν μπορούν να το ελέγξουν, ότι η αγάπη τους για το όμορφο παιχνίδι τους κυριεύει και τους κάνει να ενεργούν παράλογα.
Αν και μπορεί να ακούγεται απίθανο ότι ενήλικες μπορούν να οδηγηθούν στην τρέλα από ένα άθλημα που μπορούν να παίξουν ακόμη και παιδιά, μια νέα νευρολογική μελέτη μπορεί να τους επιβεβαιώσει - ως ένα βαθμό.
Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε την Τρίτη στο περιοδικό Radiology, διαπίστωσε ότι διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου ενεργοποιούνται όταν οι οπαδοί του ποδοσφαίρου παρακολουθούν την απόδοση της ομάδας τους, προκαλώντας τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα και συμπεριφορές.
Οι ερευνητές του πανεπιστημίου της Χιλής χρησιμοποίησαν λειτουργική μαγνητική τομογραφία -μια τεχνική που μετρά την εγκεφαλική δραστηριότητα ανιχνεύοντας αλλαγές στη ροή του αίματος- για να μελετήσουν 60 άνδρες οπαδούς ποδοσφαίρου στη Χιλή.
Ταξινομώντας τους οπαδούς ως θεατές, οπαδούς ή φανατικούς, ανάλογα με την ένταση του πάθους τους για το άθλημα, οι ερευνητές εξέτασαν την εγκεφαλική τους δραστηριότητα ενώ παρακολουθούσαν αλληλουχίες τερμάτων από αγώνες που αφορούσαν την αγαπημένη τους ομάδα, μια αντίπαλη ομάδα ή μια ουδέτερη ομάδα.
Ο φανατισμός ποσοτικοποιήθηκε με τη χρήση της κλίμακας Football Supporters Fanaticism Scale, η οποία βασίζεται σε 13 στοιχεία, συμπεριλαμβανομένων της "κλίσης προς τη βία" και της "αίσθησης του ανήκειν".
Όσοι θεωρήθηκαν "φανατικοί" θεωρήθηκε ότι έχουν "ακραία ταύτιση" με την ομάδα τους, πράγμα που σημαίνει ότι η επιτυχία της ομάδας τους επηρέαζε σημαντικά την προσωπική τους ταυτότητα.
Η νίκη είναι σαν ναρκωτικό, η ήττα μπορεί να καταστείλει τον αυτοέλεγχο
Οι μαγνητικές τομογραφίες αποκάλυψαν ότι όταν η αγαπημένη ομάδα ενός οπαδού σκόραρε εναντίον των αντιπάλων της, ενεργοποιούσε περιοχές του συστήματος ανταμοιβής του εγκεφάλου τους, οι οποίες συνήθως συνδέονται με το φαγητό, το σεξ και τα εθιστικά ναρκωτικά.
Εν τω μεταξύ, όταν η ομάδα ενός φιλάθλου υπέστη σημαντική ήττα από έναν αντίπαλο, ενεργοποιήθηκε το δίκτυο νοητικοποίησης του εγκεφάλου, το οποίο εμπλέκεται στην αντίληψη, και μειώθηκε η δραστηριότητα στον ραχιαίο πρόσθιο φλοιό του φλοιού του εγκεφάλου (dACC), μια περιοχή του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην παρακολούθηση των συγκρούσεων και στον συναισθηματικό έλεγχο.
"Η αντιπαλότητα αναδιαμορφώνει ταχέως την ισορροπία αξιολόγησης-ελέγχου του εγκεφάλου μέσα σε λίγα δευτερόλεπτα", δήλωσε ο επικεφαλής συγγραφέας Francisco Zamorano, αναπληρωτής καθηγητής στο Universidad San Sebastián στο Σαντιάγο της Χιλής.
Αυτό σημαίνει ότι οι περιοχές του συστήματος ανταμοιβής μπαίνουν σε υπερδιέγερση όταν οι ομάδες των συμμετεχόντων σκοράρουν εναντίον αντιπάλων, σε σύγκριση με την ίδια επίδοση εναντίον μη αντιπάλων.
Ο Zamorano σημείωσε ότι το φαινόμενο είναι ισχυρότερο στους ιδιαίτερα φανατικούς ανθρώπους. Μπορεί να δυσκολεύονται περισσότερο να ρυθμίσουν τα συναισθήματά τους όταν απειλείται η ταυτότητά τους, γεγονός που θα μπορούσε να εξηγήσει γιατί οι κατά τα άλλα ορθολογικοί άνθρωποι μπορεί να φαίνονται εντελώς διαφορετικοί άνθρωποι κατά τη διάρκεια των αγώνων.
Αυτοί οι εγκεφαλικοί μηχανισμοί δεν περιορίζονται μόνο στον ποδοσφαιρικό φανατισμό, λένε οι ερευνητές. Αναπαράγονται επίσης όταν πρόκειται για άλλους τύπους φανατισμού, από τη θρησκεία έως την πολιτική.
Ο Zamorano έφερε ως παράδειγμα την επίθεση της 6ης Ιανουαρίου 2021 στο Καπιτώλιο των ΗΠΑ, η οποία, όπως είπε, δείχνει πώς ο πολιτικός φανατισμός μπορεί να υπερκεράσει τους δημοκρατικούς κανόνες όταν μια ομάδα με κοινή ταυτότητα γίνει αρκετά μεγάλη.
"Οι συμμετέχοντες έδειξαν κλασικά σημάδια συμβιβασμένου γνωστικού ελέγχου, ακριβώς αυτό που διαπίστωσε η μελέτη μας στη μειωμένη ενεργοποίηση του dACC", δήλωσε ο Zamorano.
Τα καλά νέα είναι ότι πολλά από τα εγκεφαλικά μας κυκλώματα σφυρηλατούνται στην πρώιμη ζωή, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχουν τρόποι να αποτρέψουμε αυτές τις αντιδράσεις από το να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμη βλάβη στην ενήλικη ζωή.
"Η ποιότητα της φροντίδας, η έκθεση στο στρες και η κοινωνική μάθηση σμιλεύουν την ισορροπία αποτίμησης-ελέγχου που αργότερα καθιστά τα άτομα ευάλωτα στις φανατικές εκκλήσεις", δήλωσε ο Zamorano.
"Ως εκ τούτου, η προστασία της παιδικής ηλικίας είναι η πιο ισχυρή στρατηγική πρόληψης".