Ποιοι είναι, σε τι στοχεύουν
14 Δεκεμβρίου. Δεκάδες χιλιάδες άνθρωποι συγκεντρώθηκαν σε μια από τις μεγαλύτερες πλατείες της Ρώμης. Τα πλακάτ τους αποτύπωναν μια σαρδέλα. Είναι το κίνημα που γεννήθηκε πριν λίγες εβδομάδες από μια ομάδα νέων στην Μπολόνια, ύστερα από κάλεσμα διαμαρτυρίας ενάντια στη Λέγκα, το ακροδεξιό κόμμα του Ματέο Σαλβίνι.
Ο Ματία Σαντόρι είναι οικονομολόγος και προπονητής. Είναι η εμβληματική φιγούρα του κινήματος. Μίλησε κατά τη διάρκεια της συγκέντρωσης: «Έχουμε ζήσει δεκαετίες σκοταδισμού, φόβου και θυμού. Θέλουμε να εγκαινιάσουμε το 2020, μια νέα δεκαετία φωτός, χαράς και συνύπαρξης. Μια δεκαετία δημιουργίας, αλληλεγγύης με ενίσχυση του κοινωνικού ιστού».
Τη διαδήλωση στη Ρώμη ακολούθησαν δεκάδες άλλες πορείες στην υπόλοιπη χώρα. Σε μόλις ένα μήνα, πάνω από 300.000 άτομα βγήκαν στους δρόμους. Είναι μια επανάσταση των ψαριών, όπως την αποκαλούν οι ιδρυτές αυτού του κινήματος. Το αποτέλεσμα όμως αυτών των δράσεων παραμένει άγνωστο. Ο Νίκολα Ρόσι, ένας ιχθυοπώλης προσπαθεί να φανταστεί από πού βγήκε το όνομα: «Λέμε κοντά σαν τις σαρδέλες. Ίσως εμπνεύστηκε από αυτό, το κίνημα της σαρδέλας. Είναι μια μεγάλη ομάδα ψαριών που κινείται μαζί, που κάνει πράγματα μαζί. Θα δούμε την εξέλιξη. Τι θα συμβεί αν κάποιος άλλος αναλάβει την εξουσία. Τι θα κάνουν μετά οι Σαρδέλες»;
Για τις Σαρδέλες, προτεραιότητα είναι η έντονη παρουσία στον δημόσιο χώρο. Μια πολιτική κίνηση με ιδιαίτερη σημασία. Ο Μαρίνο Αράντσι είναι βιβλιοθηκονόμος. Εξηγεί: «Οι πολιτικοί δεν κατεβαίνουν πλέον στον δρόμο για να μιλήσουν με τον κόσμο. Γι' αυτό εμείς κάνουμε τον δρόμο να πάει στους πολιτικούς».
Στη διαδήλωση συμμετείχαν πολίτες από όλη τη χώρα για να υπερασπιστούν αξίες, που θεωρούν ότι βρίσκονται σε κίνδυνο. Ο Τζουλιάνο Μελίνι είναι δικηγόρος: «Ήρθαμε από το Ουρμπίνο, από την κεντρική Ιταλία. Τη γενέτειρα του Ραφαήλ. Της ιταλικής αναγέννησης. Και ελπίζουμε ότι το Κίνημα της Σαρδέλας θα φέρει την αναγέννηση των συνειδήσεων του κόσμου». Η Ντονατέλα Σκιάβι, καθηγήτρια ιστορίας και φιλοσοφίας εξηγεί γιατί κατέβηκε στην πορεία: «Είμαστε εδώ για να διαδηλώσουμε ενάντια σε ένα κυρίαρχο, λαϊκιστικό και ρατσιστικό ρεύμα, ενάντια σ' αυτό το μίσος που υπάρχει. Δεν είναι αυτός ο κόσμος που θέλουμε να ζήσουν τα παιδιά μας».
Η Κριστίνα Τσεσκέτι είναι κτηματομεσίτρια: «Δεν μπορείς να ασκήσεις πολιτική λέγοντας "Πρώτα οι Ιταλοί" ή ¨"Όλοι έξω", με όλο αυτό το μίσος που έχει αλλάξει όλον τον κόσμο. Λέγαμε ότι "Οι Ιταλοί είναι καλοί άνθρωποι". Είχαμε την εντύπωση ότι αυτοί οι άνθρωποι δεν υπάρχουν πια. Στην πραγματικότητα όμως υπάρχουν. Είναι εδώ. Είναι καλοί άνθρωποι. Είμαστε εμείς».
Ο Στίβεν Ογκόνγκο κατάγεται από την Κένυα. Έχει νιώσει έντονα το μίσος των Ιταλών. Είναι ο συντονιστής του νέου αυτού κινήματος στη Ρώμη. Ο Ογκόνγκο είναι δημοσιογράφος. Διευθύνει μια οργάνωση ανθρωπίνων δικαιωμάτων ενάντια στον ρατσισμό και τις φυλετικές διακρίσεις. Η τελευταία του εκστρατεία οδήγησε το Facebook να αφαιρέσει ρατσιστικό περιεχόμενο από σελίδες υποστηρικτών της Λέγκας του Ματέο Σαλβίνι. Αυτό προκάλεσε μαζική αντίδραση των τελευταίων στα social media του κόμματος. Ο ίδιος θεωρεί εξαιρετικά ζωτική την παρουσία αυτού του κινήματος για το μέλλον της χώρας:
«Το πιο σημαντικό είναι να αφυπνίσουμε τον κόσμο. Να τον κάνουμε να καταλάβει ότι κάτι εξαιρετικά σοβαρό συμβαίνει στη χώρα. Το τεχνητό μίσος που καλλιεργούν κάποιοι, ο κίνδυνος του λαϊκισμού και ο κίνδυνος επιστροφής στον φασισμό είναι κάτι ορατό. Το δικό μας κίνημα εστιάζει στο ότι ο σεβασμός του άλλου και της ανθρώπινης αξιοπρέπειας πρέπει να βρεθούν ξανά στο επίκεντρο της πολιτικής».
Μια ιδέα που πρέπει με κάποιον τρόπο να υλοποιηθεί. Το θέμα είναι το πώς. Οι ηγέτες του κινήματος είναι επιφυλακτικοί σ' αυτό το ερώτημα. Πού οδεύουν όμως οι Σαρδέλες; «Αυτή είναι η δυσκολότερη ερώτηση. Μέχρι τώρα, προσπαθούσαμε να υπολογίσουμε την ενέργεια που υπήρχε στην Ιταλία. Τώρα που ξέρουμε, πρέπει να δούμε πώς θα δώσουμε ώθηση σ' αυτή την ενέργεια» εξηγεί ο Ματία Σαντόρι.
Το αυθόρμητο κίνημα πολιτών δεν σκοπεύει να γίνει πολιτικός σχηματισμός, όπως λένε οι ιδρυτές του. Αυτό που τους ενώνει είναι η κοινή ιδεολογία τους: είναι κατά της μισαλλοδοξίας, της ξενοφοβίας, της ομοφοβίας: «Οι Σαρδέλες δεν υπάρχουν. Το να πιστεύετε ότι οι Σαρδέλες, ο Ματία Σαντόρι, ότι ένα κίνημα σαν αυτό μπορούν να λύσουν προβλήματα, θα ήταν εντελώς λαϊκιστικό. Ο κόσμος πρέπει να καταλάβει ότι οι άνθρωποι ασκούν πολιτική ξεκινώντας από το μηδέν, από τη δική τους τη ζωή. Δεν χρειάζεται δηλαδή μια διαδήλωση των Σαρδελών για να κάνουν κάτι» συμπληρώνει ο Σαντόρι.
Την επόμενη μέρα της συγκέντρωσης, 150 εκπρόσωποι του κινήματος μαζεύτηκαν σε ένα κέντρο στην πρωτεύουσα. Το θέμα της συζήτησής τους ήταν να βρουν τρόπους να αντιπαρατεθούν στην προεκλογική εκστρατεία του Ματέο Σαλβίνι στις περιφερειακές εκλογές στα τέλη Ιανουαρίου στην Εμίλια Ρομάνια. Είναι μια πιο τις πιο σημαντικές περιφέρειες της χώρας, παραδοσιακό προπύργιο της Αριστεράς. Η ψήφος θεωρείται κρίσιμη για την πολιτική κατάσταση της Ιταλίας: «Ο πρώτος στόχος αυτής της συνάντησης ήταν να επιστρέψουμε το γρηγορότερο δυνατόν στις πλατείες και να κινητοποιήσουμε ομάδες που δεν έχουν ακόμη πάρει μέρος με τις Σαρδέλες. Δεν κάναμε κάτι σπουδαίο. Απλά συνεργαστήκαμε με ανθρώπους που θέλουν να στείλουν ένα διαφορετικό μήνυμα στον λαϊκισμό και την αυταρχικότητα στη χώρα, με έναν αυθόρμητο και ελεύθερο τρόπο» τονίζει ο Ματία Σαντόρι.
Είναι ένα ζήτημα που απασχολεί πολύ κόσμο, πέρα από τα όρια της Ιταλίας, καθώς ο λαϊκισμός σημειώνει τεράστια άνοδο σε όλη την Ευρώπη. Μέσα στο πλήθος υπάρχει και μια ομάδα ανθρώπων από την Ισπανία. Τους βρήκαμε στο τέλος της συγκέντρωσης της Ρώμης: «Ήρθαμε εδώ γιατί έχουμε κουραστεί από την χυδαία πολιτική που περιφρονεί τους πάντες που χρησιμοποιεί τη δημαγωγία και δεν λύνει κανένα πρόβλημα. Αυτό συμβαίνει στην Ιταλία και δυστυχώς αρχίζει να συμβαίνει και στην Ισπανία. Η ευχή μας είναι οι Σαρδέλες από την Ιταλία να κολυμπήσουν και σε άλλα μέρη της Ευρώπης. Να φτάσουν παντού και στον υπόλοιπο κόσμο» επισήμανε η Κλάρα Μπερνά, δασκάλα φλαμένκο.