Η έκτακτη σύνοδος κορυφής της Πέμπτης συγκλήθηκε ως αντίδραση στη μονομερή απόφαση του Ντόναλντ Τραμπ να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις με τον Βλαντιμίρ Πούτιν και την μαξιμαλιστική του απαίτηση για επίτευξη συμφωνίας ειρήνευσης το συντομότερο δυνατό.
ΔΙΑΦΉΜΙΣΗ
Οι προβολείς της διεθνούς κοινότητας στρέφονται την Πέμπτη στις Βρυξέλλες, όπου οι 27 ηγέτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης συνέρχονται εκτάκτως για να συζητήσουν το μέλλον της Ουκρανίας, την ώρα που κατά μαξιμαλιστικό τρόπο ο Αμερικανός πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ απαιτεί να επιτευχθεί το συντομότερο δυνατό μια συμφωνία με την Ρωσία για τον τερματισμό του πολέμου.
Πρόκειται για την πρώτη φορά που οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα βρεθούν στην ίδια αίθουσα από τότε που ο Αμερικανός πρόεδρος είχε μια 90λεπτη τηλεφωνική επικοινωνία με τον Βλαντίμιρ Πούτιν και αποφάσισε να ξεκινήσει διαπραγματεύσεις για τον τερματισμό του πολέμου που διανύει ήδη τον τέταρτο χρόνο του.
Η αυξανόμενη ευθυγράμμιση του Τραμπ με τις θέσεις του Κρεμλίνου, η άρνησή του να καταδικάσει τη Ρωσία ως εισβολέα και η πρόσφατη αντιπαράθεσή του με τον Βολοντίμιρ Ζελένσκι στο Οβάλ Γραφείο έχουν προκαλέσει έντονη ανησυχία στην Ε.Ε. και έχουν υποδαυλίσει τους φόβους ότι η Ουάσινγκτον θα επεξεργαστεί μια συμφωνία με τη Μόσχα και στη συνέχεια θα αναγκάσει την Ουκρανία να την αποδεχθεί, απειλώντας να την εγκαταλείψει.
Οι εντάσεις υποχώρησαν ελαφρώς αυτή την εβδομάδα, αφού ο Ζελένσκι εξέφρασε τη λύπη του για τη σύγκρουση στο Οβάλ Γραφείο και επαίνεσε την «ισχυρή ηγεσία» του Τραμπ. Ο Ρεπουμπλικανός απάντησε θετικά, λέγοντας ότι «εκτιμά» τα λόγια του Ζελένσκι.
«Είναι καιρός να τερματιστεί αυτός ο παράλογος πόλεμος. Αν θέλεις να τερματίζεις τους πολέμους, πρέπει να μιλάς και με τις δύο πλευρές», δήλωσε ο Τραμπ σε ομιλία του στο Κογκρέσο.
Παρά τη φαινομενική αποκλιμάκωση, ο Λευκός Οίκος διατήρησε την αναστολή της στρατιωτικής βοήθειας και της ανταλλαγής πληροφοριών με το Κίεβο, δύο αποφάσεις που κινδυνεύουν να έχουν καταστροφικές συνέπειες για την Ουκρανία σε μια κρίσιμη στιγμή στο πεδίο της μάχης.
«Οι Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής, ο σύμμαχός μας, άλλαξαν τη θέση τους σε αυτόν τον πόλεμο, υποστηρίζοντας λιγότερο την Ουκρανία και αφήνοντας αμφιβολίες για το τι θα επακολουθήσει», δήλωσε ο Γάλλος πρόεδρος Εμανουέλ Μακρόν σε τηλεοπτικό του διάγγελμα. «Θέλω να πιστεύω ότι οι ΗΠΑ θα σταθούν στο πλευρό μας, αλλά πρέπει να είμαστε έτοιμοι για το ενδεχόμενο να μην είναι έτσι», δήλωσε ο Μακρόν.
Καθώς συγκεντρώνονται την Πέμπτη για μια ειδική σύνοδο κορυφής, που συγκλήθηκε ως αντίδραση στις συνομιλίες ΗΠΑ-Ρωσίας, οι 27 ηγέτες θα προσπαθήσουν να προβάλουν ενότητα και αποφασιστικότητα στη συλλογική τους υποστήριξη προς την Ουκρανία και να απαντήσουν σε ορισμένα από τα πιο πιεστικά ερωτήματα. Κάποια εξ αυτών είναι τι είδους εγγυήσεις ασφαλείας μπορεί να αντέξει να παράσχει η ΕΕ, πόσα επιπλέον χρήματα είναι διατεθειμένη να διαθέσει και πόσο μακριά μπορεί να φτάσει για να αναπληρώσει την απουσία της Αμερικής.
Μπορεί επίσης να συζητηθεί το ζήτημα του διορισμού ειδικού απεσταλμένου για τις διαπραγματεύσεις, αν και δεν είναι πιθανό να προταθεί κατάλογος ονομάτων σε αυτό το στάδιο.
Ο Ζελένσκι επρόκειτο να δώσει και εκείνος το παρών στις Βρυξέλλες, προκειμένου να απευθυνθεί διά ζώσης στους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων.
Αλλά η όποια προσπάθεια ενδέχεται να συναντήσει εμπόδια από τον Βίκτορ Όρμπαν, ο οποίος έχει ευθυγραμμιστεί πλήρως με τη νέα αμερικανική κυβέρνηση και απειλεί να εκτροχιάσει κάθε νέα πρωτοβουλία που, κατά την άποψή του, θα μπορούσε να υπονομεύσει την προσπάθεια του Τραμπ για σύναψη συμφωνιών. Ο Όρμπαν αντιτίθεται ιδιαίτερα στην προσέγγιση «ειρήνη μέσω ισχύος», καθώς αυτή συνεπάγεται περαιτέρω στρατιωτική βοήθεια προς το Κίεβο.
«Υπάρχει ένα στρατηγικό χάσμα, ένα διατλαντικό ρήγμα μεταξύ της πλειοψηφίας της Ευρώπης και των ΗΠΑ υπό τον πρόεδρο Τραμπ», δήλωσε ο Όρμπαν πριν από τη σύνοδο, δίνοντας μια πρόγευση των θέσεών του.
Δεν είναι σαφές σε αυτό το στάδιο πόση επιρροή θα έχει ο Όρμπαν στα κοινά συμπεράσματα του έκτακτου Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, τα οποία πρέπει να συμφωνηθούν με συναίνεση. Ο Ούγγρος πρωθυπουργός έχει ιστορικό στο να κάνει χρήση του βέτο του για να υποχωρήσει την τελευταία στιγμή.
Οι διπλωμάτες και οι αξιωματούχοι έχουν περάσει τις τελευταίες ημέρες επεξεργαζόμενοι κάθε λεπτομέρεια των συμπερασμάτων για να ικανοποιήσουν όλες τις απόψεις, αλλά δεν αποκλείουν το σενάριο κατά το οποίο ένα τελικό - πιο φιόδοξο - κείμενο θα υπογραφεί από 26 ηγέτες, ή 25 αν η Σλοβακία προσχωρήσει στο στρατόπεδο της Ουγγαρίας.
Το τελευταίο σχέδιο συμπερασμάτων που είδε το euronews περιλαμβάνει μια σύντομη αναφορά στο κοινό ταμείο που πρότεινε η Ύπατη Εκπρόσωπος Κάγια Κάλας για την ταχεία αύξηση των θανατηφόρων και μη θανατηφόρων προμηθειών στην Ουκρανία, για το οποίο η Ουγγαρία έχει προαναγγείλει βέτο.
Μέχρι στιγμής, δεν έχει υπάρξει αριθμός για το σχέδιο Κάλας, με τις εικασίες στις Βρυξέλλες να κυμαίνονται από 10 δισεκατομμύρια ευρώ έως και 40 δισεκατομμύρια ευρώ.
«Η πρωτοβουλία θα αναφερθεί με σαφήνεια. Πρέπει απλώς να υπάρξει περισσότερη επεξεργασία», δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης της ΕΕ. «Θα θέλαμε πολύ να δούμε ένα ποσό (χρημάτων). Αυτό θα ήταν ένα πολύ ξεκάθαρο μήνυμα προς την Ουκρανία αλλά και προς τους άλλους ότι αναλαμβάνουμε την ευθύνη μας».
Η αντίθεση του Όρμπαν συμπίπτει με την εμφάνιση ενός «συνασπισμού των προθύμων» που αποτελείται από κράτη, τα οποία δεσμεύονται να στηρίξουν την Ουκρανία κατά τη διάρκεια και μετά τις διαπραγματεύσεις μέσω εγγυήσεων ασφαλείας, όπως παρουσία ειρηνευτικών δυνάμεων και αεροπορική προστασία.
Η Γαλλία, η Δανία και η Σουηδία, αλλά και χώρες εκτός ΕΕ, όπως το Ηνωμένο Βασίλειο, η Νορβηγία και η Αυστραλία, έχουν ήδη εκφράσει ενδιαφέρον να συμμετάσχουν στον εκκολαπτόμενο συνασπισμό. Όλες τους, ωστόσο, έχουν επιμείνει ότι η συμβολή τους πρέπει να συνδυαστεί με κάποια αμερικανική κάλυψη. Ο Τραμπ δεν έχει δείξει καμία ένδειξη ότι θα παράσχει κάτι τέτοιο, προτάσσοντας αντ' αυτού μια συμφωνία για τα ορυκτά ως ένα είδος οικονομικής αποτροπής κατά της Ρωσίας.
«Πρόκειται για μια συζήτηση που είναι πρόωρη. Δεν έχουμε ειρηνευτική συμφωνία, δεν έχουμε καν διαπραγματεύσεις για την επίτευξη κατάπαυσης του πυρός. Είναι πρόωρο να προσδιορίσουμε τι πρέπει να γίνει», δήλωσε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
«Αλλά δεν μπορούμε να αγνοούμε ότι το πλαίσιο έχει αλλάξει. Πολλά από τα κράτη μέλη μας έχουν δηλώσει ότι θα ήταν πρόθυμα να συμμετάσχουν στον συνασπισμό».
Η σύνοδος κορυφής της Πέμπτης θα ασχοληθεί επίσης με τις αμυντικές δαπάνες, στηριζόμενη στην πρόσφατη πρόταση της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν για την κινητοποίηση πρόσθετων επενδύσεων ύψους έως και 800 δισ. ευρώ. Στο κομμάτι αυτό, η Ελλάδα επιδιώκει να καταστεί σαφές ότι στο μέτρο της ενεργοποίησης της ρήτρας διαφυγής για τις αμυντικές δαπάνες «όλα τα κράτη μέλη θα επωφεληθούν» και όχι μόνο εκείνα που δεν πιάνουν τον στόχο του 2% επί του ΑΕΠ.
Για τις Βρυξέλλες και τα δύο θέματα - το μέλλον της Ουκρανίας και οι αμυντικές δαπάνες - έχουν ουσιαστικά γίνει οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος. Η διασφάλιση της αντοχής της Ουκρανίας ως κυρίαρχης και σταθερής δημοκρατίας θα απαιτήσει από τα κράτη μέλη να ενισχύσουν τους εθνικούς τους στρατούς για να κρατήσουν υπό έλεγχο τον επεκτατισμό της Ρωσίας και να εγγυηθούν μια διαρκή ειρήνη.
«Δεν μπορεί να υπάρξουν διαπραγματεύσεις που επηρεάζουν την ευρωπαϊκή ασφάλεια χωρίς τη συμμετοχή της Ευρώπης», αναφέρεται στο σχέδιο συμπερασμάτων. «Η ασφάλεια της Ουκρανίας, της Ευρώπης και η παγκόσμια ασφάλεια είναι αλληλένδετες».